opslagtank voor besmet water in een neven
gebouw Besmet water kan men later aan
vaste stoffen binden, waarna het als radio
actief afval uit de circulatie kan worden
genomen.
Voeding en koeling.
Bij kerncentrales haalt men altijd twee
dingen door elkaar: koelwater en koelmid-
del. Zoals wij zagen is koelmiddel het
primaire water, waarmee de reactor en
het buizensysteem in de stoomgenerator
gevuld is. Met koelwater bedoelt men het
water dat gebruikt wordt om de condensors
van de turbine (een „niet-atomair" stuk
van de installatie) te koelen. Ook een ge
wone, gas- of oliegestookte centrale heeft
zulk een koelsysteem. Er is nog een derde
soort water in een kerncentrale voorhanden:
het zojuist al even genoemde stoomgenera-
torvoedingwater. Dit secundaire water dient
om in stoom te worden omgezet, zodat het
de turbine kan laten draaien.
Als er door welke oorzaak dan ook,
een tekort aan dit voedingwater optreedt,
kan het primaire circuit zijn warmte niet
meer kwijt. Er moet dan ook voor worden
gezorgd dat er in zo'n geval reserve-voeding
water beschikbaar is. Elke kerncentrale heeft
daarvoor een geavanceerd systeem van au
tomatisch startende pompen, watervoorra
den, kleppen, etc. etc. Als er in het primaire
systeem water verloren gaat, dan treedt
een uiterst verfijnd hulpsysteem in werking.
Men noemt dit het noodkoelsysteem. Het is
meervoudig uitgevoerd en het werkt zelfs
als er b.v. in het geheel geen elektriciteit
wordt geproduceerd.
In Harrisburg begonnen de moeilijkheden
met het voedingwater. Ten onrechte werden
de mededelingen daaromtrent vertaald als
„moeilijkheden met koelwater", waardoor
de paniek rondom nog erger werd dan zij
al was. Een volledig falen van de reactor-
noodkoeling kan namelijk betekenen dat de
reactorkern (het pakket splijtstofelementen)
smelt en dat het dwars door de bodem
van het reactorvat en door de vloer van
het reactorgebouw, in de aarde verdwijnt.
Dit is een echte atoomramp. De TMI-
centrale, alsook de kerncentrale Borssele,
bieden een kans dat er zoiets gebeurt van
één op een paar miljoen reactorjaren.
De 28e maart.
Wat gebeurde er nu in de ochtend van
28 maart in de TMI-centrale? Om 4.00 uur
waren, aldus de „black box" achteraf, twee
voedingwaterpompen (in het secundaire cir
cuit dus) stilgevallen. Dit is geen gevaarlijke
gebeurtenis. De installatie is op dit soort
storingen berekend. Zij reageert erop met
het stoppen van de turbine en afschakeling
van de reactor. Een „screm" wordt dat
genoemd.
„Stoppen" van de reactor wil zeggen,
dat de kettingreacties in het splijtstofpakket
worden beëindigd. De warmteproduktie in
het splijtstofpakket gaat echter nog een
poos door. Deze warmte moet worden af
gevoerd, hetgeen normaliter gebeurt door
dat de drie noodvoedingwaterpompen auto
matisch de functie van de weigerende voe
dingwaterpompen overnmeen. De noodvoe
dingwaterpompen functioneerden evenwel
niet, doordat de kleppen tussen deze pom
pen en de stoomgenerator niet in de goede
positie stonden. De reden was vermoedelijk,
dat er juist een testprogramma gaande was.
Doordat de stoomgeneratoren voor de
daaruit verdwijnende stoom geen vers water
terugkregen, daalde het waterniveau zoda
nig, dat de stoomgeneratoren droogkookten.
Tengevolge hiervan begon de druk in het
primaire koelsysteem (het koelmiddel van
de reactor dus) op te lopen. Dit is een
normale gebeurtenis, na een turbine-afscha
keling. Door de drukverhoging opende zich
de afblaasklep op de drukhouder. Inplaats
van, zoals gewenst en gebruikelijk, korte
tijd open te gaan, bleef de afblaasklep in
open toestand staan. In de afblaastank
ontstond nu gaandeweg een zo grote over
druk dat de breekplaat het begaf. Er liep
continu primair water in het reactorgebouw.
Reactorkoeling.
Door de openstaande afblaasklep was het
primaire systeem niet langer dicht. De
automaten die dit systeem bewaken rea
geerden dan ook alsof er een gat in het
primaire systeem zat. en zodoende werd
het hogedruk-kerninundatiesysteem inge
schakeld. Water, waarin neutronen-absorbe
rend borium is opgelost, werd in de leidingen
tussen de hoofdkoelmiddelpompen en het
reactorvat gepompt, om te verhinderen dat
het splijtstofpakket te heet zou worden en
beschadigen.
De hogedrukinundatie werkte naar beho
ren. De meetinstrumenten in de regelzaal
gaven vermoedelijk aan dat het waterniveau
in de drukhouder weer normaal was, het
geen de operator deed besluiten om de
hogedruk-kerninundatie af te schakelen. De
druk in het reactorgebouw was op dat
moment nog niet meetbaar gestegen. Vanuit
de regelzaal werden ook de hoofdkoelmid
delpompen in het primaire systeem afge
schakeld.
Nu werden de noodvoedingwaterpompen
weer gestart om water naar de secundaire
kant van de stoomgeneratoren te krijgen.
Verwacht mocht worden dat er een na
tuurlijke circulatie in het primaire systeem
zou ontstaan. Doch dit gebeurde niet. In
de zwanehalsvormige leiding tussen de reac
tor en de stoomgenerator was, evenals op
een ander hooggelegen punt in het systeem,
een stoombel ontstaan die de doorstroming
van water belette. Het splijtstofpakket kon
opeens zijn vervalwarmte niet kwijt. Door
dat nu alle koelmogelijkheden ontbraken,
liep de temperatuur van de splijtstof zeer
hoog op. De reactor ging koken.
Een bovenin de reactor ontstane stoom
bel drukte het koelmiddel omlaag en zo
doende kwam de kern gedeeltelijk droog
te staan. De splijtstofbekleding ging op en
kele plaatsen kapot, waardoor het koelmid
del sterk radio-actief besmet raakte. Tege-
Het reactorgebouw van de Three Miles Island-centrale in schematische vorm. Let op
de cylindervorm van het reactorgebouw. Terwille van de overzichtelijkheid van de
tekening is slechts één stoomgenerator getekend.
12