1 'JÏMt bomen. Toen het smalle duin in de 17e eeuw tenslotte geen voldoende bescherming meer bood, heeft men een nieuwe zeedijk aangelegd, waardoor het oude Westenschou- wen buitendijks kwam te liggen. In latere jaren stoof deze zeedijk weer onder het zand. Na een storm in 1825 is de dijk nog korte tijd zichtbaar geweest. Na de aanleg van de zeedijk heeft men vermoede lijk tevens een nieuwe haven gebouwd die naderhand opnieuw verloren ging. Op het hierbij afgedrukte fragment van de Roman-Visscherkaart uit ±1650 staat nog een opening in de duingordel aange geven met daarbij een onduidelijke figuratie en het bijschrift „De oude haven van West- Schouwen". Van daar af staat een land inwaarts lopende straat met bebouwing aan gegeven met aan het einde een figuratie die waarschijnlijk de kerk met de toren moet voorstellen. In een bijschrift staat als toelichting „West-Schouwen is vergaan". Een dijk lag er toen blijkbaar nog niet. maar moet wel kort daarna zijn aangelegd, deze toren tenslotte in verval, maar als ruïne wist hij niettemin de tijd te trotseren. In 1743 maakte C. Pronk er de hierbij afgedrukte afbeelding van, waarbij ook de terp naast de ruïne opvalt. Toen tenslotte de kerk werd afgebroken, bleef de toren achter als een tastbare her innering aan de eens welvarende haven plaats, Bij gebrek aan onderhoud geraakte In 1S46 vond de gemeente Burgh, waar onder Westcnschouwen toen hoorde, het maar een lelijke steenklomp die zo snel mogelijk diende te verdwijnen, In dat jaar werd de ruïne dan ook ten bate van de gemeentekas verkocht en in 1848 volgde een volledige afbraak. De plaats waar de toren heeft gestaan ligt even ten zuiden van de voormalige herberg Westenschouwens Welvaren Nog voor de ruïne werd afge broken, maakte Mr. A. Moens van Bloois er nog een schets van, die hierbij is af gedrukt. Van de laan met bomen, waar over Reigersberg destijds schreef, was in 1854 geen spoor meer te ontdekken. Van het oude Westenschouwen zijn langs de laagwaterlijn tijdens lage ebstanden nog lang de resten van straten en welputten zichtbaar geweest. Ze strekten zich uit over een lengte van ongeveer één kilometer langs het strand. Zelfs in 1949 is het nog voor gekomen, dat vergane paalwerken van de oude haven bloot kwamen, evenals wel putten en kleibanken vol puin en scherven. Met een beetje geluk kan men er ook nu nog scherven vinden. Van de ondergang van Westenschouwen hebben andere kustplaat sen weer profijt weten te trekken. De één zijn dood is de ander zijn brood, is een spreuk die ook in het verleden al opgang deed. Van het dorp Burgh mag worden veron dersteld, dat het als nederzetting is ont staan in de tweede helft van de negende eeuw naast de kort daarvoor aangelegde vluchtburg, waaraan het zijn naam ont leent. Ook de eerste kerk moet er al zeer vroeg zijn gesticht. Daarop wijst al thans het Willibrordspatracinium dat er op rustte. Het gebouw was tevens de hoofd kerk van het meest westelijk gelegen zesde- deel van Schouwen en gewijd aan Onze Lieve Vrouwe. Al vóór 1271 stond in de omgeving van Burgh het nonnenklooster Leliëndale, dat in genoemd jaar werd bedacht in het tes tament van Aleid van Avesnes, tante van graaf Floris V. Desondanks leed het klooster een kwijnend bestaan. Het aantal bezittin gen verminderde, evenals het aantal nonnen dat er was gehuisvest. Tijdens de beelden storm werd in het klooster danig huisge houden. In 1569 waren er nog drie nonnen over en kort daarna moeten de blooster- gebouwen verdwenen zijn. Er is een tijd geweest dat Burgh door middel van kreken met het buitenwater in verbinding stond. Daardoor ontstond er scheepvaart en handel. Door het verlanden van de kreken, schijnen deze aktiviteiten echter niet lang te hebben geduurd. Tijdens een stormvloed in 1511 brak de zeewering door en overstroomde het dorp. Een andere ramp trof Burgh in 1670, toen de oude kerk met de toren instortte. Van 1671 tot 1674 heeft men er aan een nieuwe kerk gebouwd, die was geschonken door de ambachtsheer Pieter de Huijbert. Oorspronkelijk kwamen de Huijberts uit Westenschouwen. Van een voudige vissers wisten ze zich op te werken tot vermogende handelaren en reders. De kerk van Burgh werd min of meer een mausoleum van hun geslacht. Op 25 sep tember 1924 brandde de kerk uit door on achtzaamheid van een loodgieter. Op 5 januari 1945 werd de toren getroffen door een bom uit een Engels vliegtuig. De toren viel languit op de grond en werd daarna van dezelfde steen weer opgebouwd. Burgh is een typisch Schouwens dorp met een ring van bebouwing rond de kerk. In de veldboeken van de polder Burgh en Westland uit 1792 vond Hubregtse nog een stuk ambachtsherenerve, genaamd Haas- tenburg. Het had afmetingen van 100 bij 125 m en lag tussen de weg naar Kraaien- stein, de zgn. Kraaiensteinse Dreve, en de vluchtburg. Volgens het genoemde veldboek lagen voorts langs deze dreef nog twee stukken grond, bekend als 's Graven Meetje en 's Graven leen. Aansluitend op het stuk grond, bekend als Haastenburg, lagen langs en ten zuiden van de Hogeweg achtereenvolgens de Vrije Gemeten (die ook het dorp Burgh om ringden), de Westeren Ban van den Dune en tenslotte de hiervoor reeds vermelde Meipacht. Al deze gronden waren vrij van lasten. Ruïne van de toren van Westenschouwen (1743). De toestand omstreeks 1650 volgens Nicolaas Visscher. f*VWi De Toren van Westen-Schouwen 1743 21

Tijdschriftenbank Zeeland

Zeeland Magazine / Veerse Meer Gids | 1979 | | pagina 21