1 'JÏMt
bomen. Toen het smalle duin in de 17e
eeuw tenslotte geen voldoende bescherming
meer bood, heeft men een nieuwe zeedijk
aangelegd, waardoor het oude Westenschou-
wen buitendijks kwam te liggen. In latere
jaren stoof deze zeedijk weer onder het
zand. Na een storm in 1825 is de dijk
nog korte tijd zichtbaar geweest. Na de
aanleg van de zeedijk heeft men vermoede
lijk tevens een nieuwe haven gebouwd
die naderhand opnieuw verloren ging.
Op het hierbij afgedrukte fragment van
de Roman-Visscherkaart uit ±1650 staat
nog een opening in de duingordel aange
geven met daarbij een onduidelijke figuratie
en het bijschrift „De oude haven van West-
Schouwen". Van daar af staat een land
inwaarts lopende straat met bebouwing aan
gegeven met aan het einde een figuratie
die waarschijnlijk de kerk met de toren
moet voorstellen. In een bijschrift staat als
toelichting „West-Schouwen is vergaan".
Een dijk lag er toen blijkbaar nog niet.
maar moet wel kort daarna zijn aangelegd,
deze toren tenslotte in verval, maar als
ruïne wist hij niettemin de tijd te trotseren.
In 1743 maakte C. Pronk er de hierbij
afgedrukte afbeelding van, waarbij ook de
terp naast de ruïne opvalt.
Toen tenslotte de kerk werd afgebroken,
bleef de toren achter als een tastbare her
innering aan de eens welvarende haven
plaats, Bij gebrek aan onderhoud geraakte
In 1S46 vond de gemeente Burgh, waar
onder Westcnschouwen toen hoorde, het
maar een lelijke steenklomp die zo snel
mogelijk diende te verdwijnen, In dat jaar
werd de ruïne dan ook ten bate van de
gemeentekas verkocht en in 1848 volgde
een volledige afbraak. De plaats waar de
toren heeft gestaan ligt even ten zuiden van
de voormalige herberg Westenschouwens
Welvaren Nog voor de ruïne werd afge
broken, maakte Mr. A. Moens van Bloois
er nog een schets van, die hierbij is af
gedrukt. Van de laan met bomen, waar
over Reigersberg destijds schreef, was in
1854 geen spoor meer te ontdekken.
Van het oude Westenschouwen zijn langs
de laagwaterlijn tijdens lage ebstanden nog
lang de resten van straten en welputten
zichtbaar geweest. Ze strekten zich uit over
een lengte van ongeveer één kilometer langs
het strand. Zelfs in 1949 is het nog voor
gekomen, dat vergane paalwerken van de
oude haven bloot kwamen, evenals wel
putten en kleibanken vol puin en scherven.
Met een beetje geluk kan men er ook nu
nog scherven vinden. Van de ondergang van
Westenschouwen hebben andere kustplaat
sen weer profijt weten te trekken. De één
zijn dood is de ander zijn brood, is een
spreuk die ook in het verleden al opgang
deed.
Van het dorp Burgh mag worden veron
dersteld, dat het als nederzetting is ont
staan in de tweede helft van de negende
eeuw naast de kort daarvoor aangelegde
vluchtburg, waaraan het zijn naam ont
leent. Ook de eerste kerk moet er al
zeer vroeg zijn gesticht. Daarop wijst al
thans het Willibrordspatracinium dat er
op rustte. Het gebouw was tevens de hoofd
kerk van het meest westelijk gelegen zesde-
deel van Schouwen en gewijd aan Onze
Lieve Vrouwe.
Al vóór 1271 stond in de omgeving van
Burgh het nonnenklooster Leliëndale, dat
in genoemd jaar werd bedacht in het tes
tament van Aleid van Avesnes, tante van
graaf Floris V. Desondanks leed het klooster
een kwijnend bestaan. Het aantal bezittin
gen verminderde, evenals het aantal nonnen
dat er was gehuisvest. Tijdens de beelden
storm werd in het klooster danig huisge
houden. In 1569 waren er nog drie nonnen
over en kort daarna moeten de blooster-
gebouwen verdwenen zijn.
Er is een tijd geweest dat Burgh door
middel van kreken met het buitenwater in
verbinding stond. Daardoor ontstond er
scheepvaart en handel. Door het verlanden
van de kreken, schijnen deze aktiviteiten
echter niet lang te hebben geduurd. Tijdens
een stormvloed in 1511 brak de zeewering
door en overstroomde het dorp. Een andere
ramp trof Burgh in 1670, toen de oude kerk
met de toren instortte. Van 1671 tot 1674
heeft men er aan een nieuwe kerk gebouwd,
die was geschonken door de ambachtsheer
Pieter de Huijbert. Oorspronkelijk kwamen
de Huijberts uit Westenschouwen. Van een
voudige vissers wisten ze zich op te werken
tot vermogende handelaren en reders. De
kerk van Burgh werd min of meer een
mausoleum van hun geslacht. Op 25 sep
tember 1924 brandde de kerk uit door on
achtzaamheid van een loodgieter. Op 5
januari 1945 werd de toren getroffen door
een bom uit een Engels vliegtuig. De toren
viel languit op de grond en werd daarna
van dezelfde steen weer opgebouwd.
Burgh is een typisch Schouwens dorp met
een ring van bebouwing rond de kerk. In
de veldboeken van de polder Burgh en
Westland uit 1792 vond Hubregtse nog
een stuk ambachtsherenerve, genaamd Haas-
tenburg. Het had afmetingen van 100 bij
125 m en lag tussen de weg naar Kraaien-
stein, de zgn. Kraaiensteinse Dreve, en de
vluchtburg. Volgens het genoemde veldboek
lagen voorts langs deze dreef nog twee
stukken grond, bekend als 's Graven Meetje
en 's Graven leen.
Aansluitend op het stuk grond, bekend als
Haastenburg, lagen langs en ten zuiden
van de Hogeweg achtereenvolgens de Vrije
Gemeten (die ook het dorp Burgh om
ringden), de Westeren Ban van den Dune
en tenslotte de hiervoor reeds vermelde
Meipacht. Al deze gronden waren vrij van
lasten.
Ruïne van de toren van Westenschouwen (1743).
De toestand omstreeks 1650 volgens Nicolaas Visscher.
f*VWi
De Toren van Westen-Schouwen 1743
21