het enige dorp op Schouwen was. dat ver harde straten had. Ze waren ruim van opzet en beplant met lindebomen. Zowel op het zuid-, als op het noordeinde van het dorp lagen twee waterputten die het gehele jaar door een overvloed van zoet water verschaften. Een weinig terzijde van het dorp stond toen nog een gasthuis ten behoeve van armen en zieken. Jammer ge noeg gingen in de loop van de vorige eeuw zowel de resten van het klooster als het gasthuis en het dorpshuis verloren. Gelijk dat ook bij het aangrenzende Burgh het geval was, heeft de nieuwe tijd aan het karakter van de kern van Haamstede weinig of geen geweld aangedaan. Alhoewel Renesse, evenals Burgh en Haamstede, een ringdorp wordt genoemd, staat de kerk er op een ruim plein van rechthoekige vorm. Vermoedelijk is ook Renesse van laat Frankische oorsprong, maar op een indrukwekkend verleden kan het dorp niet bogen. In 1244 werd het voor het eerst vermeld. De huidige kerktoren dateert uit de eerste helft van de 15e eeuw. De kerk werd gebouwd in 1506 en gewijd aan de Heilige Jacobus. In 1958 werd de kerk gerestaureerd. Het in 1916 afgebroken koor werd in 1978 weer herbouwd. In de middeleeuwen is Haamstede een aantal jaren een belangrijke havenplaats geweest. Dat was te danken aan de aan wezigheid van een stroom de Amer of Hamer waaraan het dorp vermoedelijk ook zijn naam ontleent. Uit de geologische kaart blijkt duidelijk dat vroeger een 20 tot 30 m brede stroom langs Haamstede en Burgh heeft gelopen, die bij Burghsluis het buitenwater bereikte. Vanuit zee voeren de schepen toen tot vlak bij het dorp om ligplaats in te nemen waar tegenwoordig het huis Het Anker staat. In 1651 werd Renesse vrijwel geheel door brand verwoest. De Tegenwoordige Staat van Zeeland noemt het „een lustig en ver makelijk dorp", maar volgens een beschrij ving in Zelandia Illustrata „levert het dorp Renesse niet veel bijzonders op." Het tegenwoordige beeld van een deel van het dorp is door plaatselijke verbouw en door nieuwbouw van zakenpanden, op geofferd aan de rekreatiedrang. Ook Noordwelle is een duidelijk voor beeld van een ringdorp. Het ontstond eerst na de bedijking van het omringende land en is dus wat jonger dan de hiervoor reeds behandelde dorpen. Noordwelle werd voor het eerst vermeld in een charter uit 1271. Het dorp leed schade in de tachtigjarige oorlog, toen Zierikzee door de Spanjaarden werd belegerd. Om de druk op de stad te verlichten, staken Staatse troepen op 1 oktober 1575 de dijken door. Toen daardoor het lage deel van Schouwen onder water liep. werden de belegeraars gedwongen zich in westelijke richting terug te trekken. Een deel ervan nam zijn intrek in Noordwelle. Daar werden ze in de vroege morgen van De Noordstraat was vroeger een dijk, die vermoedelijk werd aangelegd in de loop van de dertiende eeuw en in 1850 weer werd afgegraven. Vermoedelijk moest deze dijk het dorp beschermen tegen overstro ming vanuit de Amer. Ook terplaatse waar tegenwoordig de Weststraat Burghse weg ligt, lag vroeger een dijk langs de Amer. Toen deze stroom tenslotte ging dicht slibben, werd hij bij Burghsluis afgedamd. Het huis Het Anker. Anno 1979, dateert uit 1617. Het Palinxgat met omgeving omstreeks 1650. naam Nehalennia betekent eveneens Lieve Vrouwe bij de Zee. Deze naam werd eertijds toegekend aan een godin die werd vereerd door een volk dat de kust bewoonde tussen de Rijnmond en de Frans-Vlaamse taal grens. Voordat schepen naar zee vertrokken, riep men de bescherming van de godin in voor een behouden overtocht en na terug keer dankte men voor de genoten bescher ming. In die geest had vermoedelijk ook de kapel in de duinen bij Haamstede een taak, maar dan waarschijnlijk in een wat latere tijd, waarbij aan de achtste of de negende eeuw gedacht zou kunnen worden. Op de plaats waar tegenwoordig de gereformeerde kerk staat, stond vroeger het klooster der grauwe zusters. De kloosterweg herinnert er ons nog aan. In de Tegen woordige Staat van Zeeland (1753) staat voorts nog te lezen dat Haamstede toen 23

Tijdschriftenbank Zeeland

Zeeland Magazine / Veerse Meer Gids | 1979 | | pagina 23