PRAOTJE OVER
BOEREN
Tekst: Joris van Hoedekenskerke.
Het onderstaande stukje proza is in het
westelijk Zuidbevelands. Want Zuid-Beve
land kent méér dan één dialect. Het dialect
van het Oosteinde, de oostelijke helft van
het eiland, waarvan de taalgrens al bij
Kapelle begint (en dat net als de noordelijke
dialecten een sterk afgebeten 'n' op het
eind van een woord kent), het (nogal aan
'vreemde' invloeden onderhevige) Goese
stadsdialect en het dialect van de westelijke
helft van Zuid-Beveland. De Zuidbevelandse
dialecten zijn evenals de andere in
Zeeland van 'Friso-Frankische' oorsprong:
men vindt er nog oude Friese en Frankische
klanken en woorden in terug.
Sommige klanken in het Zuidbevelands
wijken wat af van die van de meeste
Zeeuwse dialecten. Waar elders sprake is
van een langgerekte uit pet (denk aan
het Franse woord: maitre), klinkt zo'n klank
op Zuid-Beveland soms als een langgerekte
'i' uit kip (vergelijk 'streate' met 'strïite').
De medeklinker 'g' wordt soms vervangen
door een 'h', soms helemaal niet uitge
sproken, soms zacht aangezet tussen 'h' en
'g' in, zonder nochtans sterk op de Bra
bantse 'zachte g' te lijken.
In het stukje (welks inhoud wel niet
ieders instemming zal erven), staan een paar
min of meer in onbruik geraakte oude
woorden. Zoals 'daoken' voor 'straks' en
'mert' (Frans: 'merde') voor 'lak aan'.
'n Praotje over Boeren.
'k Wil 't is mie julder over de boeren.
Noe zulle d'r wê weze bie de lezers, die
dienke: „Dan bin jie an 't verkêêrde adres,
dan mö jie mè ni 't ZLM-blad schrieve."
Mè 'k wil 't nie over 'n nieuw soort
terwe-zaoien, mè zó mè over de bóeren in
't algeméén.
D'r bin ménsen, die van 'n boer nie vee
begriepe. De mééste di van weune in de
grote steden. Ze zieje d'n boer nooit an't
werk, óf 't most is op de tillevisie weze.
Ze sti d'r nie bie stille a ze d'r petaoten,
d'r pejen en d'r juun kópe in de groente-
wienkels of supermarten, wear a dat aole-
maele vandean komt.
Sommige van de vekansiegasten kampere
tegenworig op 'n boere 'oeve, mê de mééste
gi ni 't strand en verdiepe d'r eigen hlad
nie in de problemen van landbouw en
veeteelt. Noe mo'j j'n eigen ok nie in
problemen verdiepe a j' mie vekansie bin,
mê kort gezeid: de belangstelling is 't er
hlad nie.
Niêê, a 'j sommige van die ménsen be-
luustert, dan praote ze mie 'n bitje min-
achtige over 'die boeren'. Ze kieke d'r op
neer. 't Besef da óns aolemaele van de
boeren motte ete, dat ontbreekt hlad.
„Boeren bin stom, boeren bin grof.A 'j
boer bin, dan bin je niks." Zó dienke d'r nog
mê aol te vee. En mie 'boer' bedoele ze
nie alêêne de landbouwers, mê aole ménsen,
die op 't platteland weune.
En komme d'r dan van die stadsmênsen
'buten' weune, dan lop je nog a is de kans,
da ze as "n soort zendeliengen de ménsen
van 't durp gi vertelle oe a 't aolemaele
mot, en oe a 't aolemaele öört.
Natuurluk, aol die stadsmênsen bin nie
zó. D'r bin d'r ok genog, die wê prombere
begrip voe de boeren en de durpsmênsen
op te briengen. Mê toch, om 't noe is
geléérd te zeghen: „Er is sprake van een
zekere tendens."
't Liekent wê of die 'tendens' ok de
regering an'etast eit. Ik dienke mê an dat
gezannuk mie die Westerscheldebrughe of
tunnel, of wat 't mö worre. A ze IJ- en
Coentunnels moste anlegge eit 'r nooit
zó'n drukte over 'ewist. Mê ja, in Zêêland,
in Zêêws Vlaanderen, di weune mê boeren.
Lit die mê mie d'r veerböötjes veare.
Persóónluk zit ik hlad nie op zó'n brughe
te wachten. Voe 't landschap za 't hin
verbeterienge weze. En zó'n veerboot ei
ok z'n attraksie. Mê ménsen, die d'r deage-
luks mie mee motte, zulle d'r aors over
dienke, en da's te begriepen.
In Groningen weune ok boeren. Die boe
ren en ok die errebeiers die 'at 'ut an hit,
bin nie blie 'ewist mie 't besluut van de
minister hin vaddere steun te heven an die
errepelmeelfebrieken. Daoken 'onderde erre
beiers d'r werk kwiet en wê zevenduzend
boeren die zitte mie 'n gróte ofzetvermin-
derienge. 't Grunniger boereland kriegt
klappen, en nie voe 't êêst!
En ik durve d'r bienea nie over te be-
hunnen, mê d'r is nog 'n aor soort 'Boe
ren", die a ze mê 'n bitje in d'r 'emde litte
stea. Ja, julder kunne 't me kwelluk neme
of nie, mê ik bedoele de Boeren van Zuud-
Afrika... Juust, die bedoel 'k.
Noe motte julder me hoed begripe. Ik bin
ok nie voe apart'eid. En a 'k neger was,
liet 'k m'n eighen ok nie voe m'n konte
schoppe. Da bin aol diengen die nie deughe,
dat weet ik wê. En di mó j' ok nie over
zwieghe.
Mê d'r wor vee te weinig an 'edocht da
die blanke ménsen afstammeliengen van
'Ollandse en Zêêuwse boeren nie 'evro-
ghen of ze di assjeblief is gebore mochte
worre. Ze kunnen nergens ni toe. Of wille
julder ze soms mê in 'uus neme?
Niêê, da docht ik wê. Da za hin méns
wille, ok in 'Olland nie. En zelf bluve ze
ok liever dir a ze bin. Mê volgens mien
oef je nog hin voorstander van de apart'eid
te wezen, om ok is 'n bitje meer te dienken
an de pesisie wear a die ménsen, die Boeren,
in verkêêre.
Noe zulle d'r wê 'n paer gi roepe van:
„vulen rechtsen boer! Mó jie di noe over
schrieve?" Mê ze doeë mê. Ik bin 'boer'
genog om di mert an t' eën.
De mééste boeren gi toch d'r eigen ghank.
Dat is soms d'r zwakte en soms d'r sterkte.
D'r ei is 'n dichter 'ezeid: „Terwille van
de boer die ploegt, bestaat de wereld voort."
'n Boer kan 'n ghoeie veint weze, en
't kan soms ok 'n rot vent weze. Mê
mêêstaol ploegt 'n voort, en dir eit de
wcareld vee an te danken!
31
