„Het is stik leuk om
oude ambachtstechniek als nettenbreien
op mensen over te brengen"
Bressiaanse oud-schipper Janis Pieter de Koster:
most oaltied voere, in mealke in dae waere
krinhen bie, dat wik je wê zea. In toaler
rotste was in't naejaer, asse bie d'n bok
wist oade. Maens lieve, dan stonk je
ut kot uut. Je zou j'n arte uut je lief
spohen oa.
Aje noe un schoolhaende jonhen was,
dan beurde ut wel is, daje mee un heite
nae d'n bok most vö je voader, want anders
mosten vurlette, in dat kon d'n blaewen
nie trekke.
Noe waster is un jonhen, die moste vö
schooltied mee un heite nae d'n bok. Ut
Mep wat lanher an, dus kwammen te laete
op schoole. De meester zei: Waar heb jij
gezeten, je ben te laat. Die jonhen zei:
Ik most vö m'n voader mee un heite nae
d'n bok. De meester zei: Kon je vader dat
zelf niet doen. Neeê, zei die jonhen, dat
most d'n bok doe.
Zo zieje, datter mee heiten nog allis
wat te beleven viel. In d'n oorlog waere
Tekst: Oona Maartense - Glaser.
Al meer dan vijf jaar geeft de Bressiaanse
schipper Janis Pieter de Koster les in het
visnetten breien. Uit alle windstreken van
Zeeuws-Vlaanderen komen enthousiaste
vrouwen, amateurvissers en jongens die op
de zeevisserij willen, iedere maandagavond
d'r maensen die atte d'r oade, die d'r
anders niks van moste oa. Mè toen ad ut
un bitje beter hieng, moste zü de laan uut.
Wie weet noe atte wilder motte hea
bezunehe, datter wee un tied komt datte
de heiten wee welkom binne.
Vies oef je d'r nie van te wezen, zei
Merien. Ik vond ut lekker in de koffie,
in eavermout pap Wullumpje, liemig, je
lepel köje d'r in over eande zette. Mè ja
ut opkommend heslacht mö dae niks mee
van oa, die anhe an mekoare van die vel-
letjus rommel, in van die toaije wosten.
Heen wonder datte zu ut ander maehe
kriehe.
Dat vintje zei: Appa ei Wullum oak
heiten. Ja, zeiten. Kzei Merien at dat vintje
van z'n voader un heitje mag auwe, dan
kanne d'r van mien wê eentje kriehe.
Mee dat oal was ut een heite praetje.
Me wie weet waer attut nog hoed vö is.
Ut oalerhoeije vaerder.
Foto's: Joop Uytdewilligen.
in de „Goedertijt", om met behulp van
Janis, zich de oude kunst van het netten
boeten eigen te maken,
techniek van handenarbeid is voor Janis een
aangename compensatie van een door on
geluk verkregen handicap. In 1954 viel hij
Het onderwijzen in deze aparte vorm en
ruggelings van het dek af in de machine
kamer. Na enige verblijven in ziekenhuizen
werd Jan vanwege de tamelijk ernstige
gevolgen van zijn ongeval genoopt zijn baan
als schipper aan de wilgen te hangen. Dit
viel niet mee voor hem, een man die al
vanaf zijn elfde jaar zijn leven op het water
had gesleten een tijdje als vissers
maar hoofdzakelijk als binnenschipper en
die gewend was om zo'n 110 uur per week
bezig te zijn. Het was zijn vrouw Nellie
de Koster - de Baare, die hem wees op een
mogelijke manier om zijn vele tijd nuttig
mee te vullen. Jan aarzelde geen ogenblik.
„Netten breien", op zijn Hollands „netten
boeten", behoort tot de oude ambachts
technieken. Voordat Jan gehuwd was, vulde
hij behalve met touwknopen zijn vrije tijd
aan boord ermee.
Fuikjes.
57-jarige Jan, gekleed in een schipperstrui,
is bezig een „Kruusnetje" voor een leerling
op een stoel te spannen. Onderwijl vertelt
hij: „Vijf jaar geleden zaten mijn vrouw
en ik in een cafeetje in Kamperland. Daar
hing achter de bar een minatuurfuikje.
Maar Jan, dat kan jij toch ook maken, zei
mijn vrouw Nellie. Als schipper had ik
wel eens van die grote fuiken gemaakt om
paling mee te stropen in het Kanaal door
Walcheren en in het Kanaal door Zuid-
Beveland. Dus kon ik ook wel eens proberen
om die kleine fuikjes te maken.
Die dingetjes vielen inderdaad leuk uit.
Toen ik in het Sluiskilse ziekenhuis lag,
heb ik zo'n 45 van die miniatuurfuikjes
gemaakt om weg te geven aan mijn mede
patiënten. Een zaalzuster heeft er toen één
cadeau gedaan aan een collega van haar,
ook een non, die op missie was in Finland.
Toen die non later terug was in Holland
en een bezoek bracht aan Omer Giellet,
ontdekte ze dat de pastoor net zo'n mini-
scuul fuikje in zijn huis had hangen. Vanaf
dat moment wist ze waar haar fuikje van
daan was gekomen."
Jan neemt een fuikje van een gevorderde
leerling ter hand en toont het: „Hoe gaver,
fijner en gelijkmatiger het maas, hoe mooier
het fuikje wordt. Maar om te beginnen
laat ik mensen een kruisnetje breien, een
soort van brodellap met grovere mazen. Bij
grove mazen kun je namelijk sneller zien
of er fouten gemaakt worden. Zitten die
erin, dan snijd ik ze eruit, precies zoals
we aan boord van de kotters gewend waren
met versleten stukken visnet te doen. Er
wordt dan een nieuw stuk ingestoken. Van
die kruisnetjes kun je leuke wanddecoraties
maken als je ze met borduursel bewerkt.
Kijk, daar hangt er één. Die heb ik ge
maakt voor de pastoor, Omer Giellet, toen
hij vijftig werd. Hij heeft me namelijk over
die depressieve buien van niks doen heen
geholpen, toen ik pas aan de wal zat."
De bezoekers van de klub en ik bewon
deren allemaal het gave maaswerk met
de kleurig ingeborduurde spreuken. Jan:
„Mijn fantasiepatronen teken ik eerst uit
op rekenruitjespapier. Daarna borduur ik
ze in de kruisnetjes. Zo heb ik ook mijn
moeder vereeuwigd, terwijl ze voor haar
dijkhuisje op de uitkijk naar de botter staat.
Als ze namelijk de botter met mijn vader
zag aankomen, dan was het voor haar tijd
om de patatten op het vuur te zetten. Te
gen de tijd dat de garnalen gelost waren
en mijn vader thuis kwam voor het eten,
waren de aardappels precies gaar."
Eiernetjes en boodschappentassen.
Na deze leuke familie-anekdote vervolgt
Jan zijn verhaal. Hij praat over de wijze
waarop hij dit oude ambacht nieuw leven
inblaast, door het over te brengen op ge-
26
