Goeree-Overflakkee
door de eeuwen heen
ar: r
Zeeuwse kustgebieden ernstig en blijvend
hebben beschadigd, heeft men op Goeree
tot dusver weten te weren. En dat valt
alleen maar toe te juichen.
Tekst: J. P. van den Broecke.
Inleiding.
Goeree-Overflakkee is de laatste tijd nogal
eens in het nieuws. De ministerraad heeft
nl. een wetsontwerp opgesteld dat beoogt
de provincie Zuid-Holland in twee delen
te splitsen. In dat kader zou Goeree-Over
flakkee bij Zeeland komen. Uiteraard zijn
er zowel voor- als tegenstanders. Onder
de titel „Goeree-Overflakkee herwint zijn
plaats", schonk Joris van Hoedekenskerke
er in het nummer 67 van Zeeland Magazine
al de nodige aandacht aan. In de loop van
dit jaar mag een definitieve beslissing tege
moet worden gezien.
Ik vermoed, dat heel wat Zeeuwen via
Brouwersdam en Grevelingendam het be
trokken gebied inmiddels wel oppervlakkig
hebben leren kennen. Het lijkt daarom zin
vol om ook voor de geschiedenis van dat
interessante tweeling-eiland uw aandacht
te vragen. We moeten ons daarbij echter
wel beperken tot een beknopt overzicht.
Wat in gesprekken met geboren en ge
togen inwoners opvalt, is de grote overeen
komst van het dialekt dat men op Goeree
spreekt met het dialekt dat in het algemeen
wordt gesproken op Schouwen-Duiveland,
Flipland en Tholen. Het dialekt van Over-
flakkee vertoont eveneens, maar wel in wat
mindere mate, gelijkenis met het Zeeuwse.
Kan er sprake zijn van een kolonisatie door
overwegend Zeeuwen, nadat de betrokken
gebieden waren bedijkt? Of waren de kon
takten met de bewoners van Noord-Zeeland
via de bestaande veerverbindingen destijds
zo veelvuldig, dat ook de wederzijdse dia-
lekten daarvan de invloed ondergingen? Het
zijn gissingen, omdat voldoende feitenma
teriaal ontbreekt, maar bepaalde oorzaken
liggen er natuurlijk aan ten grondslag. Hoe
het ook zij, we mogen Goeree-Overflakkee
zonder overdrijving beschouwen als de
noordelijke begrenzing van het Zeeuwse
„taalgebied".
Landschappelijk bestaat tussen Overflak-
kee en Goeree een duidelijk verschil. Flakkee
is een echt polderland met dijken en bomen.
Foto's: van de schrijver.
Goeree daarentegen heeft duidelijk de in
vloed ondergaan van de krachten die het
oergeweld van wind en water er door de
jaren heen hebben ontketend. Duinen, vlak
ten, overstoven kleigronden, zandwallen en
begroeide schurvelingen maakten er ten
slotte een paradijsje van voor bloemen, vo
gels en mensen. Zo zag de natuurkenner
Kees Hana Goeree althans in 1963 en zo is
het landschap er in grote trekken ook
gebleven. Vee! vakantiegangers genieten er
van een weldadige rust. Grote zomerhuis-
komplexen die het aanzien van heel wat
Vroegste geschiedenis.
Slechts op grond van de uitkomsten van
geologisch onderzoek zijn we in staat ons
een beeld te vormen van het gebied waaruit
later zowel Goeree als Overflakkee zijn
gevormd. De veengroei op Goeree begon
aldus de geoloog prof. F. van Rummelen
omstreeks 1700 voor Chr. achter de voor
de kust gevormde strandwallen. Het einde
van de veengroei wordt door hem gesteld
op 300 voor Chr. Toen doorbraken de zo
genaamde Duinkerke I overstromingen het
strandwallen-komplex met de daarop ge
vormde oude duinen. Door de invloed van
het zoute water stierf de begroeiing in
het dicht onder de kust gelegen gebied af
en werd er een kleilaag op afgezet. Door
stroomschuring ontstonden kreken.
Het onderzoek wees uit, dat in de buurt
van het latere dorp Goedereede een brede
diepe kreek is ontstaan waardoor een ver
binding tot stand schijnt te zijn gekomen
met de verder noordelijk gelegen Rijnmond.
Daardoor moet het toen mogelijk zijn ge
worden om vanuit de Rijn via Duinkerke I
kreken en een open verbinding tussen Schou
wen en Duiveland, de toen bestaande
Scheldeloop te bereiken. Deze verbinding
was voor de Romeinen van groot belang.
Geen wonder dus, dat op Goeree uit die
tijd bewoningssporen zijn gevonden.
Of er in een nog vroegere tijd al be
woning is geweest, is niet bekend, maar
mag nochtans niet worden uitgesloten. De
strandwallen van weleer boden daartoe vol
doende mogelijkheden. Ze lagen echter bui
ten de huidige kustlijn en werden door de
Duinkerke I vloeden opgeruimd, samen met
de daarop eventueel aanwezige bewonings
sporen. Uit de Romeinse tijd zijn op Goeree
duidelijke sporen gevonden.
Reeds in de zomer van 1618 zo weten
oude bronnen te melden heeft men ten
noorden van Goedereede een oude vervallen
„stad" ontdekt, die al honderden jaren met
zand was overstoven. Doordat de kust ter
plaatse afnam, kwamen de resten weer bloot
Men zou er toen de grondvesten van grote
huizen hebben gevonden. Ook werden lange
straten zichtbaar. Bij het lezen van derge-
Zeeland met Goeree en Overflakkee. L. Guicciardini. Beschrijvinghe van alle de Neder
landen. Antwerpen 1567.
17
