Kleine weel in de Zuiderlandpolder.
vveeltje is ontstaan op een onbekend tijd
stip, maar in ieder geval vóór het midden
van de 16e eeuw.
Achter de zuidwestelijke dijk van de pol
der Vlaandertje ligt, verscholen achter een
brede krans van riet, biezen en struiken,
weer een andere weel. Ik ontdekte hem
bij toeval in zijn landelijke rust op een
zomerse namiddag. De polder Vlaanderke
werd bedijkt in de eerste helft van de
15e eeuw. Kort daarna volgde een dijk
doorbraak waarbij de weel werd gevormd.
Op ongeveer twee kilometers oostelijk
van Borsele ligt achter de dijk van de
St. Anthoniepolder, de bekende Westeindse
weel. Op 6 mei 1512 kreeg Anthonis van
Lalaing, ambachtsheer van West-Borsele,
samen met de heren van 's Heer Arends-
kerke, oktrooi voor het bedijken van on
geveer 300 gemeten buitengrond. De be
dijking werd voltooid in de zomer van het
jaar 1515. De nieuwe polder werd ver
noemd naar de naamheilige van Anthonis
van Lalaing, St. Anthonispolder.
Binnen deze bedijking kwam een reeds
bestaande en vrij omvangrijke kreek te
liggen, die ten behoeve van de bedijking
plaatselijk werd afgedamd. In 1530 brak
tijdens de St. Felixvloed de dijk door ter
plaatse van de kreek. Zodoende ontstond
ter plaatse als het ware een weel in een
kreek. Ofschoon de kreek als waterloop is
verdwenen, tekent hij zich in het landschap
nog duidelijk af. Zijn schoonheid komt op
de foto goed tot zijn recht. We mogen ons
gelukkig prijzen dat de stichting Het
Zeeuwse Landschap dit prachtige stukje
natuur in eigendom heeft.
Een welenkomplex achter de westelijke
dijk van de Kruiningenpolder is enig in
zijn soort en vormt samen met de aan
grenzende dijk een prachtig geheel. De
Kruiningenpolder werd in 1506 bedijkt door
Jan van Kruiningen, die ambachtsheer van
Nisse was. De westelijke dijk moet enkele
malen zijn doorgebroken. De eerste breuk
ontstond in 1511. De geschiedschrijver Dres-
selhuis meent dat de dijk ook in 1530 is
doorgebroken. In totaal zijn er drie welen
ontstaan die, samen met het grillige ver
loop van de dijk terplaatse van deze welen,
een landschap vormen waarvan een grote
bekoring uitgaat.
De laatste weel die ik onder uw aan
dacht wil brengen, ligt achter de zoge
naamde Valdijk. en noemt deze weel dan
ook wel de Valweel. De Valdijk is zeer oud
en werd aangelegd om het oude land van
Nisse tegen het buitenwater te beschermen.
Wanneer de Valweel ontstond is niet met
zekerheid bekend, maar vermoedelijk was
dat in de eerste helft van de 16e eeuw.
Mijn verhaal over het landschap en over
de welen in de Zak van Zuid-Beveland is
onvolledig. Maar voor een ieder die de
De Westeindse weel, een juweel onder de
welen.
Weel langs de polder Vlaanderke.
15
