„Het was lauw bij De Brauw" -
maar blijft dat wel zo?
Tekst: Tom Koopman.
Het rondreizend circus van jonkheer mr.
M. de Brauw heeft zijn toernee langs de
Nederlandse provinciehuizen voltooid en is
in zomerkwartier gegaan. Het voorspel tot
de eerste akte van de Maatschappelijke
Diskussie Energiebeleid zit erop. Het oordeel
van degenen die circus De Brauw tijdens
de hoorzittingen hebben gadegeslagen luidt
bijna éénstemmig: „Het was lauw bij de
Brauw."
Inderdaad. Een bezonken rust, een zekere
afgemeten waardigheid en vooral veel ge
duld en hoffelijkheid, kenmerkten de hoor
zittingen. Zelfs in Middelburg de plaats
waar deelnemers aan de Maatschappelijke
Diskussie de kans hadden om de kerncen
trale Borssele te bevechten zelfs daar
ging het tijdens de hoorzitting bedaard en
netjes toe.
Dat is van de ene kant gelukkig. De
jonkheer en zijn gezelschap stuurgroepers
is niet gebouwd op taferelen a la het be
taald voetbal. Van de andere kant is het
ook weer jammer, omdat het de indruk
wekt dat de Maatschappelijke Diskussie een
natte vuurpijl is, die bij gebrek aan stijg-
vermogen straks geen fraaie lichtsporen aan
het parlementaire firmament zal schrijven.
Maar we staan nog maar aan het begin!
Het kan best spannend worden.
Circus De Brauw heeft een grootse en
moeilijke taak op zijn schouders genomen.
Het wil in concreto niets meer of minder
dan structuur brengen in het proces van
meningsvorming, dat zich al sinds de jaren
zestig met hun democratiseringsbewe
ging aan de basis van de samenleving
afspeelt. De bedoeling van de diskussie is
om ten aanzien van één belangrijk beleids
vraagstuk onze toekomstige energievoor
ziening in het licht van maatschappelijk en
economisch welzijn het parlement weer
met het volk op één golflengte te brengen.
De stekende angel in de cluster van pro
blemen die met dit onderwerp samenhangt,
vormt de kernenergie.
De Maatschappelijke Energiediskussie is
om nog een andere reden van historisch
belang. Zij vormt het laatste bod dat een
democratisch staatsbestel aan de bevolking
kan doen. Niet goed valt in te zien wat
men gesteld dat de diskussie een natte
vuurpijl blijkt te wezen nog op het ge
bied van inspraak vanwege de basis kan
bedenken, tenzij men het referendum kiest.
Maar een referendum vormt in de Neder
landse politieke en parlementaire verhou
dingen een soort terugfluiten van onze ge
kozen vertegenwoordigers, en is alleen
daarom al een onding.
Om nog een derde reden is de Energie
diskussie van groot belang, namelijk als
communicatief experiment. Circus De Brauw
beoogt een dialoog met aan het slot van
de voorstellingen tweemaal 2500 dis-
Illustraties: van de schrijver.
kussiebijeenkomsten! Adembenemend, te
meer als je leest dat het er in die bijeen
komsten gaat om eenstemmigheid of al
thans duidelijkheid te verkrijgen over risico
en risicobeleving bij toepassing van kern
energie, democratisering van de energie
voorziening en betrouwbaarheid van de di
verse energie-opweksystemen (steenkoolcen
trales, kerncentrales, alternatieve systemen,
enz., enz.). Een mensenleven is bijna te kort
om dit allemaal te bepraten!
De jonkheer zweeft zonder behoorlijk
vangnet, gevaarlijk hoog door de nok van
het praatcircus. Het is de moeite waard
de vertoning aandachtig te volgen. Dat geldt
temeer omdat de stuurgroep van De Brauw
ook tot taak heeft om kennis te doen gene
reren onder degenen, die zich aan de dis
kussie willen wagen. In een niet al te ge
lukkige advertentie heeft de stuurgroep
weliswaar juist de niet-deskundigen opge
roepen om mee te komen praten. Het zal
duidelijk zijn, dat ondeskundigen voor een
zinvolle diskussie onbruikbaar zijn. Ze zul
len enigermate moeten worden gevormd,
zodat de diskussie uitstijgt boven de on
nozele probleemstelling alsof het voor onze
energievoorziening zou gaan om een keuze
tussen windmolens en kerncentrales!
Het scenario.
Het scenario dat de stuurgroep voor
zichzelf heeft opgesteld omvat globaal drie
stappen. Wij zullen ze in het kort be
schrijven.
1. Het maatschappelijk grondvlak wordt
in staat gesteld zich een mening te vormen.
Daartoe subsidieert men de publiciteits-
middelen van de spraakmakende gemeente.
In schriftelijke reacties, die tijdens hoor
zittingen in alle provincies worden door
gelicht, brengt het maatschappelijk grond
vlak zijn mening naar voren.
2. Door middel van een tussenrapport,
dat nogmaals aan de gretige kaken van
het meepratend volk wordt aangeboden,
komt het tot een eindoordeel over de
energievoorziening van de toekomst. Dat
wordt eind 1983.
3. Het eindrapport wordt aan de raad
van ministers en de Staten Generaal aan
geboden en kan bijdragen tot de vorming
van regeringsbeleid.
Volgens verschillende interviews en toe
spraken die De Brauw als een soort energie-
Sinterklaas ter gelegenheid van allerlei eve
nementen weggeeft, loopt het allemaal goed.
„De diskussie is héél breed," zei hij on
langs, na een provinciale hoorzitting in
Haarlem. Op een bijeenkomst met het ge
nootschap van hoofdredakteuren van de
NV] sprak hij over „een verrijking van onze
democratie." Hij voegde eraan toe: „Als
de diskussie mislukt zal er nooit meer
één worden gehouden!"
De Brauw's woorden waren nog maar
nauwelijks verklonken, toen een Amster
dams marktonderzoekbureau (Centrum) de
resultaten van een opinie-onderzoek be
treffende de bekendheid van de Energie
diskussie publiceerde. Volgens dit onderzoek
Het klassieke voorbeeld van een opiniepeiling als sluitstuk van een maatschappelijke
diskussie, komt uit Californië. In de zomer van 1976 zei een overgroot deel van de
bevolking in die Amerikaanse staat: „nee"Maar dit „nee" gold niet de kernenergie.
De voorafgaande vraag luidde: Wilt u beperkingen van de kernenergie? Als je „nee" zei,
betekende dat een „ja" voor de kernenergie. Niet helemaal clean, zoiets.
NOfSA
17
