De Zeeuwse Tea/e
is de mooiste van óóiemeaie
Peeland praet - Mee Betje in de boot
Espirito Santo plat te branden en daar
ging de redelijke welstand.
In de loop der jaren waren de meest
ondernemende immigranten, of kinderen
daarvan al elders in Espirito Santo aan
de slag gegaan. Wat achterbleef was
het minder slagvaardige deel en dat
heeft zijn sporen nagelaten.
Holanda is een achtergebleven ge
meenschap geworden. Een dorpscentrum
is er niet, de mensen wonen verspreid
over de heuvels. Het lopen gaat niet
over ge-asfalteerde wegen, maar langs
in de berghellingen uitgehakte paden,
die na een regenbui onbegaanbaar zijn.
Communicatie werd steeds moeilijker en
binnen een aantal jaren was Holanda
een vergeten gemeenschap, tot zij in
1974 werd „herontdekt".
De bevolking is met haar en huid
overgeleverd aan de vendista. Een soort
winkelier-grossier, die op een strategi
sche plaats in het landschap zijn nering
drijft. Hij is de man die de oogst op
koopt, maar tevens zaaigoed, bepaalde
levensmiddelen, etc. verkoopt. Hij is de
man die een auto heeft, waarmee zieken
vervoerd kunnen worden naar de hoofd
stad Vitoria.
De machtige vendista is bereid krediet
te geven, maar de schulden hangen als
een zwaard van Damocles boven zijn
debiteuren. Hij is in het algemeen uit
op de stukjes grond van die kleine boer
tjes. De inflatie slaat ook in Brazilië
genadeloos toe en op die manier pro
beert hij in onroerend goed te vluchten.
En dat gebeurt niet altijd op een frisse
manier, zoals één van de bewoners van
Holanda merkte.
De vendista had de familie regelma
tig naar Vitoria gereden om een ziek
dochtertje, dat daar was opgenomen
te bezoeken. Op een gegeven moment
eiste hij betaling. Daar geldverkeer in
Holanda nagenoeg onbekend is (men
ruilt dikwijls landbouwprodukten) is
het duidelijk, dat het boertje niet over
de nodige kontanten beschikte. Geen
probleem, de vendista nam wel genoe
gen met een stukje grond, dat toevallig
aan zijn eigendom grensde. Het boertje
mocht het wel blijven bewerken, maar
in plaats van de gehele opbrengst moest
hij nu genoegen nemen met éénderde.
Zo zijn er talloze voorbeelden.
Nadat de zending zich sinds 1975 het
lot van o.m. de Zeeuwse immigranten
heeft aangetrokken, is er het een en
ander verbeterd. Er is een gemeen
schapsgebouwtje gekomen, er wordt re
gelmatig bijeengekomen om dagelijkse
zaken te bespreken en doordat eindelijk
kunstmest zijn intrede heeft gedaan, kan
op de bananenteelt worden overgegaan.
Een produkt. dat het hele jaar door
een oogst geeft om de mensen een soort
basisinkomen te verschaffen.
'k Wille julder een verhael vertelle,
wat waer hebeurd is overuhens, dat a
eihenluk percies past bie Zêêland. Ut is
een benauwde hebeurtenis, die z'n eihe
ofspeelt op't waeter, Zééuwser kan't
toch nie, ee.
Toen oalus nog mee veerbööten heen
en trug hieng, in vroeher tied, moste
veel Zééuwen di dan ók rehelmaetug
hebruuk van maeke. Noe waere d'r zat
korte stikjes wi of je over most steke
mee de bóót, zó as Kurtjeen, Wolfers-
diek en 't bootje van Ziepe. Oewel dat
ut di ók wel us wat ruug was, viel dat
toch wè mee.
Ni-je, die langere oversteken, di kon't
hoed spoke. Zó as van Zierukzeeë nae
Kasseveer en vroeher nog mee Berre-
voets van Zierukzeeë nae Kersplaete.
Noe, mee zó'n bóót je most ók Betje
mee d'r man Kloas over. Dat dee-je ze
wè meer, want a Betje nae d'r zuster
hieng, moste ze dien oversteek maeke.
Ze waere net op de fiets op't steiher
anhekomme en de bóót kwam d'r net
an. Dat was mè hoed ók, want ut was
vréseluken weer. Sturreme en rehene,
hlad benauwd. Betje kroop een bitje
achter Kloas z'n rik, dan stieng ze te-
miste nog een bitje uut de wind.
Toen a ze di die bóót dirom an zag
komme, wiere d'r knieën toch een bitje
slapjes. Dat dieng hieng me di tekeer,
steihere en sliengere. 't Leek wè een
op d'n ól heslohe hobbelpaerd.
Mè af fijn, ze moste nae ruus, dus 't
most mè; d'r zat niks anders op. Ze
wier deur 't personéél van de bóót an
Tekst: Kees van Boven.
boord hehese en dat was mè hoed ók,
want 't was net of ze op de kerremis
in de schommel zat. Zó was die bóót
boven en zó wee mee een hangk nae
benee. Kloas kwam mee de fietsen an
en die wiere heliek vast hezet, anders
waere ze muschien zonder fietsen an
d'oare kant hekomme.
Zó, di zaete ze dan in de passazj iers
kajuit. 't Was ter lekker werm. Betje
kwam wee een bitje bie d'r pozetieven.
Omda'tut d'n lesten bóót was, waere d'r
ók nog a wat passazj iers.
Helukkug oa Betje een hoed plekje
hevonde. Ze zat tussen Kloas, d'r man,
en Arjoan Scheele, de tummerman van't
durp, in. Arjoan kwam ók van een
dagje verziete trug en ie von't ók barre
slecht weer. Mè dat was hin nieuws.
An't heluud van de moter kon ze ore,
dat de bóót dee vaere. En a hauw
kon ze't ók merke, wan 't was één bon
ken en sliengere.
Zó noe en dan kwaeme d'r béénen
van de vloer a ze mee een hangk voor
over doke. Betje liet niks merke, mè ze
zat um behoorluk te kniepen. En di
waere d'r meer, dat kó-je zie-je mè ók
ore, want die a oaltied ut óógste woord
voerden, waere noe stille. En de he-
weunluk wat stillere mensen praetten
onderd uut. Noe wil uk nie zehhe, da
Betje anders een hróóte kwebbel was
oa, dat nie. Mè ze was noe toch mè
stille.
Toen ze binnen hekomme was oa ze
hezie-je dat vlak boven d'r plekje wi
of ze zat, een reddiengsboei ieng. Zó
een dieng boven d'r óód haf toch wè
wat vertrouwen. Mè ze zouw toch d'r
eihe veiluher voele a ze dat apperaat
vast oa. Nae een stuutje hieng dan ók
d'r rechtererm verzichtug nae boven en
ze zocht net zó lang mee d'r and tot
ze ut touwe te pakken oa van de red
diengsboei.
Zó, noe voelde ze d'r eihe toch wat
heruster en 't viel ók nie op, want
iederéén ieuw z'n eiehe wè erhens an
vast om nie ondersteboven te knikkeren.
Ze neep flienk in ut touwe om een
hoed vastouwen 't èn.
Nae zó'n drie kwartier waere ze dan
eindelienge an d'overkant. Iederéén
aelde ophelucht aesem, want een over
tocht mee zok weer hieng nie in je
kouwe kleren zitte.
„En, was je benauwd, Betje," vroeg
Arjoan de tummerman mee een brééd
lachend hezicht.
„Benauwd, jae, dat zouw'k dienke.
'k Bin blie-je da m'n d'r bin."
„Dat docht uk wè," zei Arjoan, „want
j'ei éél d'n tied m'n duum vasthehouwe.
Da's wè nie zó erg, oa, mè een oare
keer mó-je nie zó niepe."
Toen oa Betje behrepe, da ze in
plekke van ut touwe van de reddiengs
boei, d'n duum van Arjoan d'n tummer
man vast hehouwen oa. Mee een óód zó
róód as een krote vloog Betje d'r van
deur.
Toen iederéén van boord hieng, kon
ut personéél mè nie behriepe wirom of
iederéén dee brulle van't lachen.
27
