Vang bootvissers en watersporters
na een „Rampsituatie" goed op
Kast met. tin.
Tekst: Cor van Heugten.
Onlangs stond in de „Nederlandse
Loods" een belangwekkend verhaal over
de reakties van mensen na vliegtuig
ongevallen, aanvaringen en andere
noodsituaties. Wat beleeft een piloot of
inzittende na een crash, een aanvaring
of navigatiefout, pech op binnenwater
en zee?
Bijna iedereen, die betrokken raakt
bij een ernstig ongeval ervaart de vol
gende reakties: schrik en verbijstering,
een opkomend schuldgevoel en vaak
minder vertrouwen in eigen kunnen.
Ook schippers, watersporters en eige
naren van visbootjes op zee en binnen
wateren kunnen lering uit de psychische
gevolgen van een „crash" bestudeerd
door de psycholoog drs. H. van de Berg
trekken.
Op een schrikreaktie kunnen vaak
heel onlogische gedragingen volgen. Bij
een minder hevige schrik, kan de be
wuste persoon vreemde psychologische
afweer-mechanismen ervaren, die vaak
de schrik helpen verzachten. Bij lichte
schrik treden er vaak trillingen en
spierpijn op. Kort na een ongeval kan
een persoon in zichzelf gekeerd raken,
agressief worden of vluchten uit de ak-
tuele situatie.
In bijna alle gevallen beleeft de man
of vrouw bewuste schuldgevoelens. Dit
kan vooral gebeuren als hij vermoedt,
dat iemand hem schuldig acht. In een
beheerste situatie zal men zijn veront
schuldigingen willen aanbieden. Soms
ook zoekt men hoopjes uitvluchten of
reageert erg agressief. Als iemand niet
de kans krijgt om met zijn sociale om
geving in het reine te komen, dan wordt
die ervaren schuld vaak naar het onder
bewustzijn verdrongen.
Het zijn vooral de verdrongen of on
bewuste schuldgevoelens, die het gedrag
van de man of vrouw, die een aanvaring
kreeg of een navigatie-blunder (of wat
dan ook) maakte, kan blijven bepalen.
In milde gevallen gaat men proberen
zich met de omgeving te verzoenen of
zichzelf minderwaardig voelen en ver
klaren.
In ernstige gevallen blijkt zelfs, dat
men zichzelf wil straffen door kleine
ongevallen te veroorzaken, waarbij men
gewond raakt. Men kan zich moeilijk
meer ontspannen, gaat slecht slapen. Er
komen onduidelijke angstgevoelens en
men krijgt zelfs fikse depressies. Er
worden soms psychomatische ziekten
ontwikkeld. In normaal Nederlands be
tekent dit, dat men zichzelf kwaaltjes
gaat toeschrijven, die verzonnen worden.
Kortom, er is alle reden om over
levenden erg goed op te vangen. De
kans is erg groot, dat men met meer
mensen aan boord, elkaar verwijten
gaat maken. Dit kan de schuldgevoe
lens alleen maar vergroten. Personen,
die jarenlang vrienden of goede colle
ga's waren, kunnen snel van elkaar ver
vreemden of de pest aan elkaar krijgen.
Door onbekendheid met al deze ge
volgen en situaties kan de omgeving
helemaal verkeerd reageren. Ze hebben
helemaal niet in de gaten wat er aan
de hand is. Het advies is meestal de
zaak maar gauw te vergeten en er in
aanwezigheid van degene die zich
schuldig voelt, niet meer over te praten.
Goede raad.
Het is duidelijk, dat mensen betrokken
bij een ongeval, goed moeten worden
opgevangen. Er is alle kans, dat bij
herhaling van moeilijkheden op het
water verhevigde schrik-reakties optre
den. Men is extra gevoelig geworden
en een stukje vertrouwen kwijt.
Niet alleen bij vliegtuig-ongevallen en
scheepsbotsingen, maar ook bij red-
dingsakties van watersporters en sport-
visboten blijkt, dat de betrokkenen zich
geestelijk en lijfelijk willen terugtrek
ken. Het is dus zaak, dat vrienden en
collega's aanwezig blijven en de mensen
de kans geven de schrik en desnoods
de schuld, letterlijk van hun ziel te
praten.
Omdat er meestal geen professionele
lieden aanwezig zijn, die deze situaties
goed door hebben, moeten eigen vrien
den en collega's dit werk doen. Begin
niet met verwijten of moraliseren. Zorg
zo snel mogelijk voor kleine versnape
ringen, een kop koffie, hete thee of een
glas sterke bouillon.
Gek genoeg is goed en lekker eten
dan belangrijk. Sla zeker geen maal
tijd over Laat de overlevenden of
mensen, die een ongeval hebben ver
oorzaakt, liever niet alleen tot ze naar
bed gaan. Geef ze een slaappil.
Laat iemand, die veel heeft meege
maakt niet alleen naar huis rijden,
stuur iemand mee. Ook aan het stuur
van de wagen kunnen rare reakties
optreden. Praat ook de komende dagen
aan boord, in de kantine, of in de club
nog met de mensen, die toch nog wat
in de vernieling zitten.
Opmerkelijk is, dat mensen na een
ongeval of ramp telkens weer hetzelfde
vertellen en herhalen. Ze willen de zaak
die hen hoog zit, van zich af praten.
Geef hen die kans en beoordeel de ge
beurtenissen bij een analyse achteraf
rustig en objektief.
10
