Mensen rond
kerncentrale
worden kaal
Van onze verslaggever
GUUS IJSSELMUIDEN
BORSSELE Rond de
kerncentrale in het Zeeuwse
Borssele i» een aantnl bewo
ners getroffen door,zeer plot
selinge kaalhoofdigheid. Het
gaat niet om mannon van
middelbare leeftijd ir.nar om
Jonge mannen en vrouwen,
om meisjes en zelfs een jon
getje.
fen te zijn geweest door plotse
linge haaruitval.
Het gaat om een jongetje
van elf jaar, zijn 33-jarige
oom, een meisje van zestien
Jaar en twee vrouwen van in
de vcerlig. Slechts twee van
hen zijn familie. Ze wonen al
lemaal in verschillende dor
pen.
In de meeste gevallen is het
haar na gehele of bijna gehele
kaalhoofdigheid, weer aangc-
Het kan gewoon niet gek genoeg. Het Vrije Volk deelde zijn lezers op 13 januari
de raadselachtige haaruitval bij omwonenden van de kerncentrale mede.
De reden van de haaruitval is (volgens Het Vrije Volk) onbekend. Veiligheidshalve
brengt men haar maar in relatie met de kerncentrale. Waarom niet met de Haven
van Vlissingen of het rioolgemaal van Ritthem?
Trouwens: de werkelijke reden van de haaruitval kon best wel eens wezen, dat
het lezers van het Vrije Volk zijn, die zichzelf in wanhoop de haren uit het hoofd
hebben gerukt, toen zij begrepen wat een ondermaatse krant zij lezen!
(Deze laatste diagnose is voor rekening van de auteur!)
je beseft dat de implikaties van deze
politieke akties kunnen leiden tot slui
ting van de kerncentrale en daarmee
tot het ontslag van honderden mensen
plus een schadepost van enkele miljar
den guldens, dan wordt wel duidelijk
dat de term „tafeltennissen in een mij
nenveld" niet overdreven is.
Tenslotte heeft „Borssele" er via een
lekke pakking al voor gezorgd dat de
Deense regering heeft afgezien van de
bouw van kerncentrales!
Het draaiboek.
Ter illustratie van het voorgaande wil
ik u ditmaal eens in de keuken laten
kijken en u tonen wat er allemaal op
gang komt tussen het moment waarop
een storing in de kerncentrale wordt
gemeld, en de dag waarop Bets Bonde
Jensen-Elze zich meldt om als laatste
persvertegenwoordigster in een lange rij
te vernemen wat er eigenlijk in Bors
sele aan de hand is geweest.
Als voorbeeld neem ik de storing die
zich op de eerste werkdag van het jaar
1983 voordeed. Vanwege een doorgesla
gen pakking een onderdeel van 15,50
of daaromtrent keek de hele wereld
twee dagen lang naar een dorp aan de
Westerschelde. De tijd stond even stil.
Net als de centrale.
Maandag 3 januari, 10.53 uur. In de
regelzaal (de „commandobrug") van de
kerncentrale leiden de operators een
normale schakelprocedure in. In een
reactorhulpsysteem, dat dient om het
(radio-aktieve) water van de primaire
kringloop te reinigen, wordt één van de
drie pompen die er deel van uitmaken,
uitgeschakeld terwijl een andere wordt
gestart.
10.55 uur. Er klinken belalarmen in
de regelzaal. Op de controlepanelen flit
sen lichtjes op. Meters slaan uit. De au
tomatische schrijfmachine, die de toe
stand van de kerncentrale van minuut
tot minuut weergeeft, ratelt als dolge
worden. Meters geven ongewone standen
aan. De reusachtige stoomturbine, die de
generator aandrijft, valt opeens 80°/o in
vermogen terug. Net als de kernreactor.
„Scram!" zegt de chef van de wacht in
de regelzaal. Het brandalarm spreekt
aan. De ventilatie van het reactorge
bouw valt (als een logische en auto
matische reaktie op het brandalarm) uit.
Eén van de twee hoofdkoelmiddelpom-
pen valt stil.
11.05 uur. De chef van de wacht geeft
een ontruimingsalarm voor het reactor
gebouw. De zes mensen die er op dat
ogenblik werken, ruimen bedaard hun
gereedschap op en wandelen naar de
regelzaal.
11.10 uur. In de regelzaal is de be
drijfsleiding aan het analyseren. Beslo
ten wordt de reactor te stoppen.
11.15 uur. Het hoofd van de centrale
belt ondergetekende op en zegt zakelijk:
„Punt 1: gelukkig nieuwjaar. Punt 2:
we liggen eruit!"
Ik informeer naar de omvang en de
vermoedelijke oorzaak van de storing.
Het besluit dat dit een gebeurtenis is,
die wij per persbericht bekend moeten
maken, wordt zonder problemen ge
nomen.
Diagnose.
12.15 uur. In de regelzaal heeft men
een voorlopige diagnose gemaakt. Er
moet een lek zitten in het reactorhulp
systeem dat dient voor de reiniging van
het water in de primaire kringloop. De
preciese plaats weet men nog niet, maar
het lek is wel in het algemeen geloka
liseerd. Men heeft twee motorgestuurde
afsluiters dichtgezet. In het reactorge
bouw is de druk die daar normaal
heerst, iets opgelopen, evenals de tem
peratuur. Er is ook, wat genoemd wordt,
een licht verhoogd aanbod van radio-
aktiviteit. In de installatieruimte waar
de pompen staan meet de apparatuur
die daar is opgesteld, een fors hogere
aktiviteit. Logisch: er is naar schatting
30 m3 water (later blijkt het 20 m3 te
zijn) onder een druk van 180 Bar uit het
systeem gespoten.
Men concludeert het volgende verloop:
a. Er is een lek met stoomvorming in
een leiding van het hulpsysteem ont
staan.
b. De automatische brandmelder (die
geen verschil kent tussen rook en
stoom) heeft aangesproken.
c. Automatisch stopte de ventilatie. (Bij
brand ventileert men nu eenmaal
niet!)
d. Het defekte hulpsysteem levert ook
zgn. sperwater voor één der hoofd-
koelmiddelpompen. Omdat dit sper
water opeens niet meer beschikbaar
was, stopte ook de bijbehorende pomp
automatisch.
e. De ingebouwde automatische regelin
gen zorgden voor een reactorscram.
(Later bleek deze diagonse feilloos
te kloppen!).
14.30 uur. Twee man gaan het reactor
gebouw binnen om een luchtmonster te
nemen. De stralingscontroledienst in-
spekteert het nauwgezet en meldt: „stra
lingsniveau is zeer laag."
16.00 uur. De installatieruimte, waar
de pompen staan, wordt geinspekteerd.
Het defekt blijkt te bestaan uit een ka
potte pakking tussen twee flensen van
een afsluiter. Reparatie is een fluitje
van een cent.
17.00 uur. De installatieruimte wordt
schoongemaakt. Het (besmette) water
dat erin gespoten is, is verpompt naar
het afvalwatersysteem. Het wordt niet
geloosd, zoals destijds in Harrisburg au
tomatisch gebeurde. (Na Harrisburg
heeft men de kerncentrales op dit punt
gewijzigd).
19.00 uur. De reparatie wordt door
5 man uitgevoerd. Ze vervangen meteen
een soortgelijke pakking op een andere
plaats in het systeem. De volgende dag
zal de centrale weer normaal zijn pro-
duktie hervatten.
19.30 uur. Een persbericht gaat uit
naar de redakties van de Zeeuwse bla
den en naar de regionale correspondent
van het ANP (zie tekst in kader).
21.00 uur. Het nieuws van de storing
bereikt via het NOS-journaal de mensen
in de huiskamers.
Heet nieuws.
Er komen die avond drie telefoontjes
van redakties binnen. Eén van „Tele
tekst" en twee van dagbladredakties.
Eén redakteur vraagt of het juist zou
zijn als hij de kop „Kerncentrale ont
ruimd" boven het bericht zou zetten. Ik
antwoord, dat de centrale helemaal niet
ontruimd is, doch alleen het reactor
gebouw. Van deze mededeling wordt
goede nota genomen. De volgende och
tend meldt de bewuste krant onder een
24
