Weerhuisje
openingskop van 5 kolom op de voor
pagina: „Kerncentrale lek!"
De andere redakteur die opbelt meldt
zich als ik al in bed lig. Het is iemand
van Associated Press. Hij bedient een
groot deel van de wereld met nieuws
uit Nederland. Slaperig probeer ik uit
te leggen wat een pakking in een reac
torhulpsysteem is. Ik krijg een droge
mond, want stel dat ik in mijn niet-
perfekte Engels een verkeerde term
hanteer! Dat zou „via-via" kunnen lei
den tot de grootst mogelijke ophef in
Nederland. Alles aan dit soort zaken is
„heet".
De volgende ochtend (de centrale is
alweer bedrijfsgereed) staat de telefoon
niet stil. Bezorgd klinkende dagblad-
redakteuren bellen op en vragen hoe het
is afgelopen met het „reactorongeval."
Het NOS-journaal belt op met de vraag
of ze de ontruiming mogen komen fil
men. De redaktie van het journaal heeft
de term „ontruiming" niet begrepen. Ze
denkt dat het personeel in allerijl het
reactorgebouw aan het leegslepen is! Als
ik zeg: „De centrale wordt op dit mo
ment alweer opgestart", vraagt men aan
de andere kant van de lijn of het op
starten dan gefilmd mag worden voor
het journaal van zeven uur!
De correspondent van Associated
Press is er óók weer. Hij vraagt: „Hoe
is de evacuatie verlopen?" Ik krijg een
doodschrik. Het woord „Evacuation" is
de Engelse interpretatie van het begrip
„Ontruiming". Als het woord „Evacua
tion" de wereld in is gegaan, dan kun
nen we nog lol beleven!
En jawel. Mr. Petersen van de BBC
aan de telefoon. Hij deelt mee, dat de
BBC elk uur informatie geeft over „the
Borssele accident" en hij vraagt of de
bevolking van Borssele opgewonden en
bang is. Ik kan hem volledig gerust
stellen.
Als even later een Duitse collega uit
Erlangen mij telefonisch vraagt of het
waar is dat Borssele is geëvacueerd,
begrijp ik pas de vreselijke gevolgen
van een woord dat een eigen leven is
gaan leiden! In een Zweedse krant heeft
(aldus de Duitse collega) gestaan dat
het dorp Borssele is geëvacueerd, omdat
de reactor was gaan lekken. Iedereen
legde verbindingen met Harrisburg. Ik
benoem ad hoe de Duitse collega tot onze
informant voor het Duitse taalgebied.
Onze storingsrapporten en het persbe
richt ratelt per telex naar hem toe.
De waarheid.
Wetenschapsredakteuren, eindredak-
ties, nieuwsdiensten het houdt niet
op. Het regent vragen over de oorzaak,
het verloop en de gevolgen van „het
ongeval". Tot de redakties die bellen
behoort ook iemand van het dagblad
„De Waarheid". De redakteur veronder
stelt, dat de kerncentrale Borssele van
inferieur materiaal is gemaakt. Als ik
vraag waarom hij dat denkt, zegt hij:
„Het is een Amerikaans patent dat er
aan ten grondslag lag." Ik moet me be
dwingen om niet te zeggen dat de de-
fekte pakking toevallig van Russische
makelij was. Maar.denk ik dan, la
ten we de centrale buiten de oost-west
dialoog houden. De redakteur slikt mijn
informatie maar half. Met een ongelovig
„Nou, sterkte dan maar!" eindigt hij
het gesprek.
Daar is Hendrix van de BRT. Ook
de Belgen moeten weten dat „Borssele"
defekt is. Hendrix vraagt of er een
bijzondere reden is, waarom wij het
nieuws pas tegen de avond bekend
hebben gemaakt. Nee, zeg ik, zo'n reden
was er niet. Pas 's avonds was exact
bekend wat eraan schortte. Er was geen
gevaar voor omwonenden aanwezig, dus
vroegere berichtgeving (uitgezonderd de
informatie aan de autoriteiten) had
geen zin.
De kernfysische dienst aan de tele
foon. Deze dienst (een deskundig bureau
van het ministerie van Sociale Zaken)
wordt ook aan alle kanten door de pers
belaagd. Of wij ons persbericht maar
willen sturen, dan kunnen ze daaruit
citeren. De dienst weet uit eigen waar
neming trouwens allang dat de storing
niets voorstelt, technisch bezien. Vanuit
psychologisch en public relationsstand-
punt. is het een bijna halsbrekend feit!
Ook in de Nederlandse pers begint
men het idee te krijgen dat de „ont
ruiming" een drama is geweest. De re-
dakteuren blijven aandringen op sen
sationele beschrijvingen van mijn kant.
Maar ik heb niets. De centrale draait
al. weer bijna. Dan komt de NCRV-radio
aan de telefoon. Ik arrangeer een ex
clusief interview tussen Gert van Brakel
en het hoofd van de kerncentrale, de
even bedaarde als deskundige ir. U. H.
Banga.
Weer een redaktie aan de telefoon.
Of ik kommentaar heb op het feit, dat
het PvdA-kamerlid Zijlstra vragen aan
de regering denkt te gaan stellen.
Weer even later: of ik weet dat de
PvdA-afdeling Borssele het college van
b. en w. van die gemeente met vragen
over de storing zal benaderen, alsook
het college van G.S. van Zeeland.
Tenslotte: Bets.
Het interview dat Van Brakel heeft
gehad is zeer objektief, wat de PZEM
betreft. Helaas wordt als een soort con
tra-deskundige een zekere Herman
Damveld ten tonele gevoerd, die quasi-
geleerd de risico's van deze storing
analyseert. De radio-uitzending wordt
besloten met enkele vraaggesprekken
met inwoners van Borssele. Ze verklaren
unaniem dat ze geen moment bang zijn
geweest tijdens de uren van de storing.
Het klinkt na Damveld een beetje
sullig.
Radio Nederland Wereldomroep neemt
in één van zijn buitenland-bulletins een
aantal nieuwsfeiten inzake Borssele over
En op die manier belandt het nieuws
bij Bets Bonde Jensen-Elze van de Mor-
genavisen Jyllands-Posten uit Denemar
ken. Zoals de traditie dat wil, is zij
de laatste in een lange rij aan wie ik
mag vertellen dat het allemaal ont
zettend is meegevallen met dat defekt
en dat er geen enkele reden voor paniek
was, na de eerste schrik.
Ze vraagt mij tenslotte om een mooie
foto van de kerncentrale en een hele
boel aanvullende informatie. Dan kan
de „redakteur atoomzaken" (waarachtig,
zo wordt hij genoemd) eens een mooi
achtergrondartikel voor Jyllands-Posten
maken. Vanaf deze plaats dank ik hem
voor zijn medewerking. Hij en zijn col
lega's hebben nog voor jaren voorlich
tend werk te doen.
PERSBERICHT.
Kerncentrale Borssele een dag
uit bedrijf.
Middelburg/'Borssele - De kern
centrale te Borssele is maandag
ochtend om elf uur afgeschakeld,
nadat ingebouwde meetappara
tuur verlies van water in één
der hulpsystemen van de reactor
had gesignaleerd. De afschakeling
geschiedde automatisch.
Het reactorgebouw werd uit
voorzorg tijdelijk door het daar
werkende personeel ontruimd. Na
dat de druk in het primaire sys
teem, waarvan de kernreactor het
hart vormt, was verlaagd, kon het
personeel de situatie ter plaatse
inspekteren. Daarbij werd duide
lijk dat een pakking in één van
de reinigingskringlopen, die deel
uitmaken van de reactor-hulp
systemen, water doorliet. Het wa
ter had op het moment waarop
het uit het systeem liep een rei
nigingsproces ondergaan, waar
door het slechts in geringe mate
radio-aktief besmet was. Gevaar
voor de gezondheid van de om
wonenden of voor het personeel
van de centrale is dan ook niet
opgetreden, aldus de exploitante
van de kerncentrale, de nv PZEM.
Met het vervangen van de pak
king zal naar verwachting één
dag gemoeid zijn. Er is geen water
buiten het reactorgebouw terecht
gekomen. Als de reparatie vol
tooid is, zal het water weer in
het proces worden gebruikt, al
dus de PZEM.
Middelburg, 3 januari 1983.
Op grijsgrauw bewegen
Met schuimende koppen
Valt ruisend de regen
Met zoetwater-droppen
In 't zout van de zee
Dan buigen de bomen
In wind uit het westen,
De koude gaat komen,
De boeren gaan mesten,
Op stal staat het vee.
Het wintert en buiten
Zijn stormen aan 't fluiten.
De lucht is blauw
De zee is blauw
De boom is wit
Waar rijp op zit.
De mist verdwijnt
De zon verschijnt
Met felle kracht
De aarde lacht.
En het geluid
Van vleugels in de lucht,
Is dat geen snelle vlucht
Van vriesganzen naar Zuid?
D. Smit - Heyse.
25
