Kan een nieuwe vinding TH Twente
de Rijn en de Delta
van Frans mijnzout verlossen?
begrafenis. Normaal ging iedereen ach
terom en omdat er nergens een bel was,
riep men daar fatsoenlijk en luid: Vollek.
Vlak achter de voordeur dus één
kraan. Om te verhoeden dat er ook
maar ooit een druppeltje water teloor
zou gaan, of stel je voor! de kokos
loper in het gangetje nat zou worden,
was het goede zede om aan die kraan
een klein opvangemmertje te hangen.
Liefst groen van buiten en rood van
binnen.
In zijn nobele ijver had Keesje van
de Linde echter een grove fout gemaakt.
Zijn dorpje was, op drie, vier Roomse
gezinnen na, streng Calvinistisch. Dat
was al eerder gebleken voor wie het
niet geweten zou hebben, doordat er
speciale gebedsdiensten waren geweest
om de grote droogte1) af te wenden. Nu
had Keesje in zijn ingezonden stuk, als
liberaal vrijdenker, een zin opgenomen
die kwaad bloed zette:
„Vermits van den mensch gevorderd
zij dat hij, naar de gaven waarover hij
beschikt, niet in slaafsche onderworpen
heid zich terneder legt bij de grillen
der Natuur, doch deze veeleer zal over
meesteren en naar zijn eigen hand zal
weten te zetten, noch ook zichzelven
willoos overgeve aan de genade eens
Op de Technische Hogeschool Twente
is een revolutionair transport-systeem
ontwikkeld, dat als een „buizenpost"
voor kleine en grotere containers kan
worden beschouwd. Het gaat dan wel
niet om de enorme laadkisten, die in
vele zeehavens worden verscheept of
verladen, maar om cilindervormige cap
sules, die vaste stoffen en produkten
bevatten in de met water gevulde buis
leiding.
De vakgroep van de Twentse hoog
leraar prof. H. van den Kroonenberg
heeft een spiraalpomp ontwikkeld, die
nu voor het transport in de buisleiding
kan zorgen. In de transportbuis worden
grote windingen gelegd, die het trans
port van de te vervoeren capsules (con
tainers) in deze grote (of zeer grote)
buizenpost op gang houdt. Het hele sys
teem is uitvoerig op de Twentse TH
beproefd.
Het is rijp voor praktische toepassing,
o.a. in ontwikkelingslanden waar nog
geen wegen, bruggen, kanalen of spoor
wegen voor vervoer zijn. Bijna alles
wat in een capsule van bepaalde afme
tingen past kan met het systeem ver
voerd worden: tarwe, koffiebonen, erts,
veevoeders, sojabonen, noten, vruchten.
De grote kunst van het vervoer is de
capsules, die met de buisleiding worden
Opperwezens dat den mensch opvordert
om al zijne krachten en alle in hem
gelegde vermogens...."
Ongehoord! Het zich willoos overge
ven aan de Genade was het non plus
ultra van menig Calvinist, die zijn ze
kerheid vond in de aloude, beproefde
en ongetwijfeld juiste schrifturen der
vroede vaderen.
Pleune van Dansen was op door-de-
weekse dagen timmerman. Maar op zon
dagen was hij Oefenaar in een separa
tistisch kerkgebouwtje en alle dagen
was hij een getrouw bestudeerder van
Brakel en Smijtegelt.
Pleun, die zelf geen krant in zijn huis
dulde, werd op de onbetamelijke, ket
terse opvatting van de ondermeester ge
attendeerd. De naastvolgende zondag
ging hij dan ook zijn kudde voor met
een tijdrede waarvan de hoofdsom was,
dat Hij regent over rechtvaardigen en
zondaars naar Zijn vrijmachtige genade
(En, o, mocht dat komme te gebeuren!)
Maar ook, dat alle goede gaven af
dalen van den Vader der Lichten en
derhalve niet omhoog konden komen
door een pijpje uit de grond. En indien
al, het ware Gode verzoeken om een
kraan te hebben in je huis. En dat dit
een tijdsgewricht was, waarin het mens
vervoerd, zo te laden dat ze juist zwe
ven in het water. Het verplaatsen is
dan een koud kunstje, dat weinig ener
gie vraagt. Hoe meer containers er in
de pijpleiding zitten, des te minder
energie wordt er gebruikt.
Ten opzichte van het wegvervoer kun
nen vele tientallen procenten aan trans
portkosten worden bespaard.
Er is in Amerika al belangstelling
voor de Nederlandse vinding. Er zijn in
Colorado plannen om via een 1500 km
lange pijpleiding zout water naar de
oceaan af te voeren. Met dat zoute
afvalwater zouden dus automatisch con
tainers met nuttige ladingen kunnen
worden vervoerd.
Dat heeft prof. Van den Kroonenberg
al op het idee gebracht het zout van
de Franse kalimijnen naar de Noordzee
te transporteren in een buisleiding, die
in de Rijn wordt gelegd. Deze capsules
van zoutafvallen kunnen dan in het
Franse pekelwater zwevend naar de
Noordzee afzakken. De Rijn wordt dan
niet meer belast.
Het idee zelf is al eens eerder bij
rijkswaterstaat delta-dienst op tafel ge
legd. Ook dr. Banning van het RIVO
heeft die gedachte al eens geopperd.
dom werd bezocht, zodat wij en onze
kinderen ons dienden te verootmoedigen
en ons dienden te bekeren van onzen
schadelijken weg. En dat er, kortom,
geen waterleiding diende te zijn.
Die waterleiding kwam er toch, een
aantal jaren later. Nu woonde Pleun
van Dansen in een huurhuisje. Op circa
een meter vijf-en-twintig achter de
voordeur liet de huisbaas in het gan
getje een kraan aanleggen.
Ja, inderdaad, ook bij Pleune. Maar
hij kwam er wel danig mee voor 't blok
te zitten. Zo'n verfoeilijke kraan in zijn
eigen huis.
Maar. hij was niet voor niets tim
merman van zijn stiel. Hij timmerde
een houten kastje, dat met twee knipjes
over de kraan paste. En daarmee was
het ergerlijke ding aan het oog des
rechtvaardigen onttrokken.
Pleun kreeg nogal wat opdrachten van
gelijk-gezindten. Ook bij hen moest hij
zo'n kastje plaatsen. Maar wél met
knipjes. Dat spreekt. Anders kon de
vrouwe 's vrijdags natuurlijk de ko
peren kraan niet poetsen.
De titel van een opstel in de
prachtige bundel dorpsverhalen OOST-
LOORN van S. Ulfers. (Aanbevolen, K.).
De TH Twente komt nu met een goeie
suggestie voor deze unieke buizenpost
via spiraalpompen. Tot nog toe is alleen
aan gas- en olie-transport gedacht.
De laatste ontwikkeling is het zgn.
slurry-transport, waaraan ook Rotter
dam denkt. Vaste stoffen als erts en
kolen worden dan met water gemengd
door de buisleiding geperst. In Rotter
dam kan dat vervoer naar de Maas
vlakte geregeld worden. Vanuit de sche
pen kan b.v. de steenkool vermengd
met water, worden verpompt.
De TH Twente geeft nu een nieuwe
dimensie aan de pijpleiding, die kleine
containers met nuttige lading kan ver
voeren. Dit buis-transport van vaste
stoffen heeft grote toepassingsmogelijk
heden in landen waar nog geen trans
portverbindingen zijn, die concurrerend
zijn.
Wellicht kan het systeem ook voor
transport van hout gebruikt worden.
De TH Twente heeft het ontwikke
lingswerk gestopt, nu de technische pro
blemen rond het pompsysteem zijn op
gelost. Het woord is nu aan de industrie
om het systeem te vervolmaken voor
praktische toepassingen.
Het zout-transport van de Franse kali-
mijnen naar de Noordzee zou een ware
stunt zijn. Via niveau-verschil en de
pompen zou het zoutprobleem door alle
betrokken landen kunnen worden op
gelost. Hollands Diep, Haringvliet en
Volkerak zouden niet meer door de zout-
verbindingen van het vuile Rijnwater
worden geplaagd. Ook de drinkwater
voorziening is daar in hoge mate mee
gediend.
Deze beneden-rivieren van de Bra
bantse en Zeeuwse Delta zijn nu ware
zinkbassins van vele vuile chemische
stoffen geworden. Als dat, als de Rijn
schoon is, moet worden opgeruimd (vuil
slib), is dat een Europees vraagstuk
van alle Rijnwaterstaten.
Nederland denkt er natuurlijk niet
aan, die opruiming van de vuile bodem
van de beneden-rivieren voor haar re
kening te nemen. Alle Rijnlanden, voor
al Frankrijk en Duitsland, hebben die
vervuiling veroorzaakt.
Tekst: Cor van Heugten.
23
