Carlicr Tours
Wat Stevin schreef:
Wigwam'
Bij het verklaren van de wisseling van eb
en vloed, gaat hij ervan uit dat „de invloed
(aantrekkingskracht) van de maan bepalend
is voor dat verschijnsel (1) - wat natuur
lijk iets ongehoords was. De invloed van de
zon werd nog niet door hem onderkend.
De Nederlandse taal.
Het moet Stevin gegeven geweest zijn om
in zijn colleges een glashelder Nederlands te
bezigen. Dat hij daartoe ook in staat was in
zijn publicaties is een feit waarvan iedereen
zich, door het lezen ervan, kan laten over
tuigen. „Hij zou waard zijn meer gelezen te
worden" (7). Het is wel niet teveel gezegd
wanneer we stellen dat Stevin met onze taal
dweepte. Zelf zegt hij niet in staat te zijn „de
zoo moeilyke... materie der Mechanica (VI)
in een andere taal duydelyk te maken dan
is de soo volmaekte Duytsche". Professor
Overdiep (2, inleiding) zegt dat Stevin ook
schreef „voor eigen oefening in gebruik van
de Nederlandse taal" (VII) en daarbij ver
mijdt Stevin het gebruik van „geleerde",
vreemde woorden. Maar al schrijvend stuit
hij er toch telkens weer op. Ze lijken wel on
vermijdelijk, helaas.
Dan moet zijn ganzeveer een poosje ge
rust hebben eer hij verder ging. Hij néémt
dat vreemde woord niet! Hij bedenkt dan
zelf een evenwaardig Nederlands woord. En
vele daarvan gebruiken we nog dagelijks! En
wel in het bijzonder in de Ars Mathematica
waar niets aan het toeval wordt overgelaten
maar de betogen en stellingen zeker en
(ge)WIS zijn; zo komt het woord WISKUN
DE uit zijn pen.
Mogen we een aantal schitterende
vondsten laten volgen? Quadratum wordt...
vierkant. Je moet er maar op komen.
Parellus verandert in... even-wijdig. Is dat
niet schitterend?
En deze dan: meetkunde en voor algebra
stelkunde (Algebra was voor Stevin „de re
gel der regelen" waarvoor hij de eerste was
om er een bruikbare notitie voor te beden
ken (2).
Nog een paar termen of woorden? Wat
denkt u van omtrek, evenredig, vierhoek
(etc.), deling, rest, tegenoverstaand, kegel
snede, raaklijn?
Purist.
Als hij dan de vreemde woorden weert en
de gevonden Nederlandse „evenwaardighe
den" hartstochtelijk propageert is hij een
ware TAALZUIVERAAR OF PURIST.
Dijksterhuis (7) geeft een bladzijde of acht
met vele kolommen door Stevin bedachte
woorden die we nu, zonder enig nadenken,
gebruiken omdat ze horen tot onze vaste
taalschat.
Ik kan het niet laten er enkele te noemen:
afkomst, beginsel, kunst, godvrezend, on
partijdig, dageraad, (gezicht)einder, top
punt, zonnewijzer, gereedschap, burgerlijk,
borstwering, lijfwacht, bewijs, geslacht, oor
zaak, leerling, bouwmeester.
Een man die deze soort woorden bedenkt
en toepast heeft wel erg bijzondere stijl
kwaliteiten. Maar de grote betekenis van de
zeer geleerde Simon Stevin ligt niet op dat
terrein. „Wie die wil leren kennen wende
zich", zoals Annie Romein - Verschoor (2)
het formuleert (in de inleiding) „tot zijn ma
thematische werken én tot zijn dadenrijk en
publiek-nuttig leven".
J. Kousemaker.
I.i I era t u ur:
1Van Stevin lot Lorentz - Intermediair Biblio
theek 1980, ed. A. J. Kok en M. Chama-
laun.
2. Het Burgherlick Leven - Simon Stevin, herdruk
Stg. „Onze oude Letteren", Amsterdam
1939. Ink Dr. Annie Romein - Verschoor')
en prof. dr. G. S. Overdiep.
3. Pioniers der Natuurwetenschappen - L. Beek,
Assen 1983.
4. The Principal Works of Simon Stevin - ed. E.
Crone, E. J. Dijksterhuis, R. J. Forbes,
M. G. J. Minnaert en A. Pannekoek,
Amsterdam 1955 - 1966.
5. Encyclopedie van Zeeland III.
6. Maurits, zoon van de Zwijger - Thera Coppens,
Baarn 1984.
7. Simon Stevin - Dr. E. J. Dijksterhuis, 's-Gra-
venhage 1943.
Aanbevolen: Erflaters 1, door Jan en Annie
Romein - Verschoor.
Tafelen van Intrest
1582 Christoffel Plant ij nAntwerpen.
Problemata Geometrica
1583 Christoffel Plantijn, Antwerpen.
Dialectike ofte Bewyskonst
1585 Christoffel Plantijn, Leiden.
De Thiend
1585 Christoffel Plantijn, Leiden.
I' Arithmétique
1585 Christoffel Plantijn, Leiden.
Z.a Pratique d' Arthmétique
1585 Christoffel Plantijn, Leiden.
De Beghinselen der Weeghconst
1586 Christoffel Plantijn, Leiden.
De Weeghdaet
1586 Christoffel Plantijn, Leiden.
De Beghinselen des Waterwiehts
1586 Christoffel Plantijn, Leiden.
Het Burgherlick Leven
1590 Francois v. Ravelenghien, Leiden.
Appendice Algebraique
1594 Francois v. Ravelenghien, Leiden.
Stercktenbou wing
1594 Francois v. Ravelenghien, Leiden.
Havenvinding
1599 Christoffel v. Ravelenghien, Leiden.
Wisconstighe Gedachtenissen
1605 en 1608 Jan Bouwens, Leiden
Memoires Mathematiques
1605 en 1608 J. Paedts Jacobs, Leiden.
Hypmnemata Mathematica
1605 en 1608 J. Paedts Jacobs, Leiden.
Vorstelicke Boekhouding op de
Italiaense Wyse
1607 Jan Bouwens, Leiden.
Castrametatio en Nieuwe Maniere van
Sterctebouw door Spilsluysen
1607 Jan van Waesberghe, Rotteram.
Verder posthume uitgaven (o.a. door
zijn zoon Hendrik verzorgd) Van de dpe-
geling der Singkonst Van de Molens en
voorts fragmenten als bijdragen in wer
ken van andere auteurs.
Het eerste leerboek over Logica in de
Nederlandse taal (1).
Schelpweg 6. 4357 BP Domburg
Postbus 6. 4357 ZG Domburg
Telefoon 01188-1313
Hotel-Restaurant
ANWB-KNAC
Herenstraat 12
Telefoon 1275
Rustig gelegen familiehotel met eigen sfeer. Kamers met
privé bad/douche en toilet en/of balkon en kamers met
doorverbonden kinderkamer. Geheel centraal verwarmd
Gezellige bar. Eigen parkeerplaats. Tuin met zonnig
terras. 150 meter van het strand. In voor- en naseizoen
15°/o korting op logiesprijzen, speciale arrangementen
voor groepen en 60
Tevens appartementen te huur.
25
