Champignonkwekerij Verbist in
het Zeeuws-Vlaamse Vogelwaarde
kweekt het hele jaar door.
Bijdrage: Piet Kentin.
Vogelwaarde Zo'n anderhalf jaar geleden begonnen Rita en Wilfried Ver
bist met het kweken van champignons in een eigen zelfgebouwde kwekerij aan
de Drie Gezustersdijk te Vogelwaarde in Zeeuws-VIaanderen. Dat idee was niet
vanzelf gekomen. Daarvoor had het energieke echtpaar de kost verdiend met de
huis-aan-huis verkoop van levensmiddelen en zuiveiartikelen in een rijdende SRV-
wagen. Maar toen dat steeds minder aantrekkelijk werd, besloten ze om iets an
ders te gaan doen. Via diverse kontakten kwam de champignon-kwekerij in hun
belangstelling en namen zij gezamenlijk de beslissing om zelf een kwekerij op
te zetten.
,,Toen we eenmaal met de SRV-wagen gestopt waren en serieus aan de kweek
van champignons gingen denken, hebben wij ons licht opgestoken bij diverse kwe
kerijen in Limburg en in Kerkdriel. Daar zijn erg veel kwekerijen. Vervolgens
heb ik me ingeschreven bij het C.C.O. (Champignon Cultureel Onderwijs) te Horst
voor een opleiding over alles wat met het kweken van champignons te maken
heeft. Eén- a tweemaal per week moest ik daar naar toe. Het is één van de weini
ge plaatsen in de wereld, ik dacht zelfs de enigste, waar je de kweektechniek goed
kan leren. Veel beginnende kwekers uit de hele wereld komen daar naar toe. Er
waren er uit de USA, China en verschillende andere landen," aldus Verbist.
De kursus, die anderhalf jaar duurde, was niet één van de gemakkelijkste. Een
gedegen vooropleiding is eigenlijk onontbeerlijk, omdat de kursus is opgebouwd
uit vakken zoals: scheikunde, biologie, natuurkunde, boekhouden, ekonomie,
techniek en natuurlijk champignon-kuituur.
Kweekcellen.
In dezelfde tijd dat Wilfried Verbist de
kursus in Horst volgde, is hij samen met fa
milieleden dag en nacht in touw geweest om
drie zgn. kweekcellen te bouwen, waarin de
bedden staan opgesteld, die uiteindelijk ge
bruikt worden voor de teelt van
champignons.
„Ik heb natuurlijk goed rondgekeken bij
andere kwekerijen, zodat ik wist hoe ik het
moest aanpakken. Alleen zijn we wel afge
weken van veel andere kwekerijen voor wat
betreft het aantal „bedden" die boven elkaar
staan opgesteld. De meesten hebben een
maximum van vijf bedden boven elkaar,
maar wij hebben het met zes geprobeerd en
dat gaat erg goed. Veel hoger kan je niet
gaan, omdat het dan onpraktisch wordt voor
de oogst."
Toen de bouw gereed was, stonden er drie
cellen met elk een oppervlakte van 250 m2.
In de bedden wordt om te beginnen speci
aal geprepareerde paardemest gedaan, die op
zijn beurt vermengd wordt met kippemest,
gips en ammoniak. Per cel komt dat op zo'n
dertig ton compost. Vervolgens wordt de
compost gepasteuriseerd. (Dat is het doden
van de schadelijke bacteriën). Dat gebeurt
door de cellen die helemaal luchtdicht af
gesloten kunnen worden, te vullen met
stoom. De composttemperatuur loopt dan
op tot ongeveer 59 graden Celcius. Deze
toestand duurt ongeveer zes uur, waarna de
compost afgekoeld wordt tot 55 graden en
de luchttemperatuur tussen de 40 en 45 gra
den gebracht wordt.
Talrijke thermometers zorgen er voor, dat
dit zeer nauwkeurig gekontroleerd kan wor
den. Vervolgens blijft de cel een week on
der deze omstandigheden staan om de com
post ammoniakvrij te maken. Daarna wordt
de cel verder afgekoeld totdat de compost
zo'n 24 graden is.
Enttijd.
Op dat moment is de compost klaar om
het zaad te ontvangen. „Wij noemen dat de
enttijd," verduidelijkt Rita Verbist, die even
als haar man de kursus in Horst gevolgd
heeft en voor het examen een werkstuk heeft
gemaakt over hun eigen kwekerij.
„Het zaaien gebeurt door een entmachi
ne, die het zaad, dat bestaat uit een schim
mel dat op tarwezaad is aangebracht, uit
strooit over de bedden met compost. De bed
den zijn zo gekonstrueerd, dat de bewer
kingsmachines erover heen kunnen rijden op
een soort rails. De entmachine strooit niet
alleen het zaad uit, maar mengt het ook in
de compost. Daarna worden de bedden over
dekt met papier om infekties tegen te gaan
en uitdroging te voorkomen."
Na ongeveer 14 dagen, als de schimmel he
lemaal volgroeid is in de compost, wordt er
een 5 centimeter dikke laag dekaarde over
heen gedaan en flink natgemaakt. Na twee
weken ontstaat er een knopvorming van de
champignons. Vanaf dat moment gaat alles
zeer snel. „In een dag of zes is een cham
pignon volgroeid. In deze periode verdub
belt een champignon elke dag z'n gewicht,
dus dat is nogal wat."
Wanneer de champignons geplukt kunnen
worden, moet de snijmachine z'n werk gaan
doen. Het eerste jaar werd het plukken nog
met de hand gedaan. Maar ook hier heeft
de techniek niet stil gestaan. „Alleen het be
gin en de zijkanten van een bed moeten nog
met de hand geplukt worden, omdat anders
de machine er niet overheen kan rijden," legt
Rita Verbist uit.
De snijmachine rijdt langzaam over de
bedden heen en snijdt de daarin tegen elkaar
aangegroeide paddestoelen, netjes af. Via
een transportbandje worden ze vervolgens in
speciaal aan de zijkant opgehangen veiling-
bakken gedeponeerd. Na het snijden wordt
de „voetjesrooier" op de rails geplaatst die
zorgvuldig de overgebleven voetjes van de
champignons uit de aarde haalt.
Knopvorming.
Na de oogst ontstaat er door een juiste
temperatuur- en vochtigheid-verhouding in
de cellen weer nieuwe knopvorming in de
bedden. Het duurt dan ook maar tien dagen
voordat er weer een „vlucht" geoogst kan
worden.
„We kunnen natuurlijk niet oneindig
doorgaan met de compost die we gebruiken.
Zo'n vier a vijf vluchten kunnen we eruit ha
len voordat de aktiviteit van de compost zo
is teruggelopen, dat we het moeten vervan
gen. En door op schema te werken, kunnen
we het hele jaar doorgaan met oogsten."
Een zeer groot gedeelte van het werk van
Rita en Wilfried Verbist bestaat uit kontro-
le. Vooral temperatuur en vochtigheid zijn
van groot belang voor de kwaliteit en de
kwantiteit van de champignons. „Alles
luistert erg nauw. Eén graad te warm kan al
funest zijn voor de oogst."
Om te voorkomen dat er ongewenste ziek
ten optreden in de cellen worden er strenge
regels gehanteerd. Eén daarvan is dat al het
gebruikte materiaal en gereedschap na ge
bruik zorgvuldig schoongemaakt en ontsmet
wordt. De cellen worden eveneens in een op
timale konditie gehouden en ieder die een cel
betreedt komt met de schoenzolen in kon-
takt met formaline (dat is een sporendodend
middel), dat in een matje verwerkt zit en de
schoenzool ontsmet.
Het uiteindelijke resultaat van al het werk
is te zien op de dag dat er geplukt wordt, 's
Morgens rond zeven uur wordt er gestart en
's middags om één uur is er dan een „vlucht"
uit de bedden, die zo'n 20 kilo per m2 op
brengt. Via speciale koelwagens worden de
champignons dan naar de veiling in Breda
gebracht. Tegelijkertijd is men in de cellen
alweer druk bezig met het prepareren van de
bedden.
Het schema moet aangehouden worden,
want ook in de kweekcellen van de Fa. Ver
bist is de spreuk „Time is money" van
kracht.
11