De Luijster in het landschap van vandaag.
Zwaan. Volgens de bodemdeskundige Kui
pers is het Steenzwin een typische erosiekreek
zonder oevervallen, die slechts ondiep in het
veen is uitgesneden. Hij acht het mogelijk
dat het Steenzwin is ontstaan als inbraak
kreek, nadat het land reeds was bedijkt. In
dat geval zou het Steenzwin dus geen zeer
oude geul zijn geweest, maar op zijn vroegst
dateren uit omstreeks het jaar 1000. Desal
niettemin mag gesteld worden dat het Steen
zwin van vandaag het restant is van een mid
deleeuwse kreek. Hij wordt beheerd als na
tuurreservaat en is een belangrijk
vogelgebied.
Kreekresten op St. Philipsiand.
De Luijster.
In 1491 werd in het Zijpe een schor om-
dijkt, dat St. Philipsiand werd genoemd,
maar geen lang leven was beschoren. In 1532
werd het eiland door de bevolking verlaten
nadat de St. Felixvloed er in 1530 grote en
onherstelbare schade had aangericht. Na ver
loop van tijd hernam de natuur er zijn rech
ten en was het verdronken land weer her
schapen in een gebied van schorren en slik
ken, dat werd doorsneden door enkele for
se kreken. Een van deze kreken werd bin-
nengedijkt toen in 1645 de Oudepolder van
St. Philipsiand ontstond. Thans, 340 jaar la
ter, ligt deze kreek er nog steeds, alhoewel
delen ervan in de loop der jaren werden ge
dicht en bij het aangrenzende bouwland ge
voegd werden. De betreffende kreek,die de
Luijster werd genoemd, is plaatselijk nog
duidelijk zichtbaar.
Hoe die merkwaardige naam ,,de
Luijster" is ontstaan, is een raadsel. Wel is
bekend dat er een familie is geweest die Van
de Luijster heette. Willem van de Luijster
werd omstreeks 1694 te St. Philipsiand ge
boren. Later vertrok hij naar Schoondijke.
Het is denkbaar dat de grootvader van Wil
lem zich omstreeks 1645 in de nieuwe pol
der vestigde en er een boerderij bouwde in
de buurt van de betreffende kreek. Men kan
zich afvragen of deze kolonistenfamilie zich
van toen af naar de bij hun boerderij gele
gen kreek heeft genoemd of dat de kreek
naar deze kolonistenfamilie werd vernoemd.
Door het gemis aan oeverland heeft de
Luijster slechts een geringe kultuurhistori-
sche waarde. Desalniettemin blijft het een
kreekrest van middeleeuwse oorsprong.
Een bekende figuur uit het geslacht Van
de Luijster, wiens voornaam Jannis was,
heeft naderhand een grote rol gespeeld in de
afscheidingsbeweging van een aantal gelovi
gen van de Nederlands Hervormde Kerk. Hij
was op 12 maart 1789 in Cadzand geboren
en werd later landbouwer in de Hoofdplaat
polder. In 1817 kocht hij een boerderij on
der Borsele. In 1848 vertrok hij met een aan
tal geloofsgenoten naar Amerika, waar ze in
de staat Michigan een nieuw bestaan
begonnen.
De Bruintjeskreek.
Toen in 1847 de Anna Jacobapolder te
gen de Oude polder van St. Philipsiand werd
aangedijkt, kwam ook de Bruintjeskreek
binnendijks te liggen. Het meest oostelijk ge
legen deel van de kreek valt binnen de Kra
merpolder, die in hetzelfde jaar werd be
dijkt. De vrij brede westelijke uitmonding,
grenzend aan de Mosselkreek, bleef voorlo
pig buitendijks gebied. Daar vond verlan
ding en schorvorming plaats en in 1936 werd
ook dat gebied bedijkt. Als de Abraham
Wissepolder ging het de geschiedenis in. Zo
doende ligt de Bruintjeskreek thans binnen
het gebied van drie polders.
Een overlevering wil dat op 5 oktober
1682, toen de Bruintjeskreek nog niet was
binnengedijkt, een mosselvisser er een wal
vis in ontdekte. Met vereende krachten van
een aantal andere vissers werd het arme dier
tenslotte in de aangrenzende Mosselkreek
doodgeknuppeld.
De Bruintjeskreek is zowel landschappe
lijk als natuurwetenschappelijk van grote
waarde. Het gebied bestaat afwisselend uit
water en moeras. Het wordt aan weerszij
den begrensd door oevers bestaande uit laag
gelegen graslanden, plaatselijke biezenvelder
en spontane struik- en boomvegetatie. Het
is een rijk vogelgebied, voornamelijk
bestaande uit weidevogels en steltlopers. Een
groot gedeelte van het gebied is in beheer bij
de stichting Het Zeeuwse Landschap. Dat
betekent een goede waarborg voor de in
standhouding van de Bruintjeskreek als na
tuurreservaat. Vanaf de rijksweg is het ge
bied goed te overzien. Ga er eens heen op
een mooie voorjaarsdag. Maar neem dan we
een kijker mee.
V'
i
Hp
,v ^irT, v,v7'
De Bruintjeskreek, een parel in het Fliplandse landschap.
18