C. A. MES
KOM'S UIT DE SCHADUW:
De restaurator van de Zeeuwse Bibliotheek
Weet Zeeland eigenlijk wel hoe bevoorrecht het is? Is Middelburg zich eigenlijk wel be
wust van haar rijkdom?
Niemand hoeft een Zeeuw er natuurlijk op te wijzen dat hij in een bijzonder hoekje van
Nederland woont met ongekende vergezichten, schone stranden, zuivere luchten met statig
klimmende wolken.
Natuurlijk Zeeland is bevoorrecht en menigeen liet/laat zich hierover lyrisch uit.
Niemand hoeft een Middelburger te wijzen op de onvervangbare sfeer van zijn stad met
zóveel monumentpanden op zó'n kleine oppervlakte met het onvergelijkbare stadhuis als
de parel in een open schelp.
Maar, we hebben wat anders op het oog: DE ZEEUWSE BIBLIOTHEEK aan de Kousteen-
sedijk. Hier, in onze hoofdstad; hier, in onze provincie. Want mede daardoor is Zeeland
bevoorrecht; want zij hoort mede tot de rijkdom van Middelburg.
Vergelijkingen met andere bibliotheken, zoals van de Technische Hogeschool te Delft, -
de (oude) Koninklijke Bibliotheek van 's-Gravenhage, - de Gemeentebibliotheek aldaar
(toch eens een bezienswaardigheid!), de nieuwe Haarlemse Bibliotheek, die van de
Rijksuniversiteit te Leiden, .ze zijn gewaagd, maar verantwoord. De Zeeuwse Bibliotheek
komt er uit als de absolute winnares.
Hebben ze in Middelburg dan zo'n over
weldigend boekenbestand? Neen, - dat
hebben ze niet. Is de vloeroppervlakte zo veel
groter dan elders? Neen, - dat zal wel niet.
Is de Zeeuwse dan „opener" dan de Haar
lemse? Zeker niet. Is de service er hartelij
ker? De hulpvaardigheid jegens het publiek
er groter?
Nu twijfel ik even.... Om dan te zeggen:
dat zou bést eens waar kunnen zijn....
Maar ja, - Hoe moet je onmeetbare din
gen meten en onderling vergelijken?
o
Pas maanden na de ingebruikneming was
ik in de gelegenheid om al dat mooie nieu
we te bekijken.
We begonnen in de kelders waar de klui
zen zijn met onvervangbare boeken.
Er valt een apart verhaal te schrijven over
de binderij (waar intussen ieder boek bevei
ligd is geworden tegen diefstal!) en waar af
schuwelijk vandalisme wordt hersteld. Als
dat tenminste nog mogelijk is.
Wat zich aan het oog onttrekt.
De chef van de binderij zegt, wat terloops
misschien, dat bepaalde exemplaren naar
ginds gaan, naar de man achter de glaswand.
Naar de restaurator.
Hij werkt in een stille werkplaats; of is het
een laboratorium? Misschien het atelier van
een kunstenaar?
'Wat hebt u daar een prachtige collectie
leersoorten'. De restaurator, de heer C. A.
Mes kijkt me opeens wat anders aan. 'Daar
over heeft nog niemand ooit eerder iets
gezegd....'
We zijn hier in het heilige der heiligen van
de hele instelling die Zeeuwse Bibliotheek
heet.
Wat we te zien krijgen is frappant, boei
end, uniek, - alles tegelijk en wat de man
doet in zijn afzondering is monnikenwerk.
Dat is natuurlijk niet waar.
Het is méér!
De monniken-kunstenaars werkten met
gaaf, nieuw materiaal. Heel misschien ge
bruikten ze een perkament voor de tweede
keer.
Maar de restaurator krijgt in leer gebon
den boeken die hier en daar nog een beetje
aan elkaar hangen, die helemaal uit elkaar
liggen, waar de ratten aan gevreten hebben,
kaarten en illustraties die zwaar beschadigd
zijn, folianten die langs de kanten zwart ge
blakerd zijn, bladen die aangevreten zijn
door insekten, bacteriën of schimmels, waar
roest en vocht vernielend te werk gegaan
zijn.
Hij heeft een in leer gebonden exemplaar
onder handen, een beetje kleiner dan een
Statenbijbel. Het is uit de barbaarse brand
van mei 1940 te voorschijn gekomen met ver
koolde randen, gescheurde bladen en ook
nog totaal doorweekt van het bluswater. En
dan bovendien nog behept met alle ouder-
domsverschijnselen van een zeer oud boek.
Zou er niets aan gedaan worden, dan ging
het hele, onvervangbare object, weliswaar
uiterst langzaam, maar onontkoombaar ze
ker, in een gewisse vernieling. En - voor zo
ver bekend is dit het enige exemplaar ter
wereld. Het ligt hier voor de afbraak.
Tenzij....
Juist! En daar is de heer Mes voor.
Hij restaureert niet alleen het leer van rug
gen en banden, de gouden letters óp de ban
den. Maar ook het papier met zijn verkool
de randen en alle eerder genoemde gebreken.
En zijn er nog veel exemplaren die op zo'n
behandeling wachten?
leder blad wordt droog afgedaan.
5