-WAARNEMINGEN VAN KLEURAFWIJKINGEN QP WALCHEREN
Met enige regelmaat worden op Walcheren (en elders) vogels
waargenomen die qua kleur afwijken van hun soortgenoten. In
vrijwel alle gevallen gaat het om (partieel) albinisme of
leucisme. Zeer zelden worden (partieel) melanistische vogels
waargenomen. Allereerst wil ik even samenvatten wat deze termen
inhouden, waarna ik een overzicht geef van de bij mij bekende
gevallen voor Walcheren.
ALBINISME is een gestoorde pigmentvorming die zowel bij plant,
mens en dier voor kan komen. De stof tyrosine wordt niet omgezet
in het pigmentvormende melanine. Bij vogels resulteert dit in een
wit verenkleed terwijl de naakte delen meestal een andere kleur
hebben. De pupillen zijn meestal rood van kleur.
Bij PARTIEEL ALBINISME zijn bepaalde delen van het lichaam en het
verenkleed zonder pigment, terwijl andere delen normaal gekleurd
zijn.
LEUCISME (ook wel flavisme genoemd) is een met name bij dieren
voorkomende vorm van pigmentarmoede waardoor een blekere versie
van de soort ontstaat. Het kleurpatroon van de vogel blijft dus
zichtbaar, maar de kleur verbleekt (bijvoorbeeld zwart wordt
lichtbruin)
Bij leucisme schijnt er vaak een kleurverschil tussen de twee
irissen te zijn. Bovendien ontbreekt het 'tapetum lucidum', een
bindweefsel laag in het vaatvlies van het oog, welke het licht
terugkaatst
MELANISME is en donkere verkleuring van huid, veren en/of organen
door een teveel aan pigment. Bij vogels wordt het verenkleed vaak
grijs of zwart. Het normale kleurpatroon blijft niet zelden
zichtbaar
Pigmentafwijkingen zijn erfelijk. Tevens schijnen ze te kunnen
ontstaan door chromosoomafwijkingen en trauma's.
Hieronder worden per soort de waarnemingen op Walcheren genoemd
en soms kort besproken.
FUUT: Op 23-02-90 werd een albino gezien of gevonden op het
strand van 'Dishoek (JM) Albinisme bij Futen is een zeldzaam
verschijnsel. Er zijn enkele nederlandse gevallen bekend. Zo
zagen AO.RvO.PvT en JW een onvolwassen albino op de Keersluispias
in Zuidelijk Flevoland op 15-08-85.
JAN VAN GENT: Op 03-10-87 vloog op circa 2 kilometer afstand een
geheel wit exemplaar langs de kust bij Westkapelle (GD,JW e.a.).
Er zijn enkele gevallen van albinisme bekend uit broedkolonies in
Groot Brittanïe.
KLEINE ZWAAN: De afgelopen tien jaar werden regelmatig exemplaren
met een afwijkende pootkleur (geel in plaats van zwart) op
Walcheren waargenomen. De volgende data en lokaties zijn bij mij
bekend:
30-12-82 1 ex Prooyense Weg, Middelburg (PLM)18-12-83 1 ex
Zanddijk, Veere (PLM); 18-01-84 1 ex Klein Mariekerke (PLM);25-
01-84 1 ex Oude Veerse Weg (GD); 24-02-85 1 ex Vliegveld Midden
Zeeland (GD); 02-01-87 1 ex Goldsteinse Weg, Veere (AO); 02-01
87 1 ex Breeweg, Koudekerke (ES); 11-02-88 1 ex Veerse Weg
(JT)19-01-91 1 ex Prooyense Weg, Middelburg (PLM); 15-12-91 1
ex Goldsteinse Weg, Veere (JT)
19
Voor zover mij bekend is hadden alle exemplaren normaal gekleurde
snavels. In hoeverre bij deze soorten sprake is van (partieel)
albinisme of leucisme is door de van nature reeds witte kleur van
de veren niet na te gaan.
Vermoedelijk heeft een deel van bovengenoemde waarnemingen
betrekking op een jaarlijks terugkerend individu.
ROTGANS: 27-03-88 vloog een exemplaar met witte handpennen
voorbij Westkapelle (GD). -
RIETGANS: 25-01-87 werd een exemplaar met beiderzijds 3 witte
(buitenste) handpennen gezien langs de Oude Veerseweg (AO)
EIDEREEND: RS en JW namen op 14-07-89 een leucistisch vrouwtje
waar in een haven op het eiland 'Neeltje Jans'. Kleurafwijkingen
bij eenden zijn uitermate zeldzaam. Andere waarnemingen van
albino of leucistiche eenden zijn er dan ook niet voor Walcheren.
SPERWER: Op 10-11-90 werd een vogel met een witte stuit
waargenomen langs de Oude Veerse Weg (SL)Mogelijk betreft het
Hier een kenmerk wat bij meer Sperwers voorkomt, 'gezien enige
ongedocumenteerde waarnemingen van JW van Sperwers met een witte
stuit. In dat geval is er dus geen sprake van partieel albinisme.
WATERHOEN: Een merkwaardige coïncidentie zijn de waarnemingen van
een exemplaar met witte handpennen in de Cleene Hooge Weg te
Middelburg op 04-12-84 en een dito exemplaar op 15-02-83 te
(AO)Een partieel albino werd op 05-05-91 waargenomen te
Vlissingen (JM)De waarnemingen van een partieel
albinistisch/leucistisch exemplaar in de tweede helft van 1991 en
januari 1992 nabij het Nollebos hebben waarschijnlijk betrekking
op dezelfde vogel.
MEERKOET: Op 18-02-86 werd een exemplaar met witte handpennen
waargenomen te Kleverskerke (JM)
FAZANT: .Op 21-02-88 werd een albino gezien te Serooskerke
(CG,SL,RvO)
SCHOLEKSTER: Albinisme is een bij deze soort relatief veel
voorkomend verschijnsel, getuige ook de volgende waarnemingen:
31-05-84 1 partieel albino Sloehaven (KM)21-04-86 1 albino
Sloehaven (JT)29-03-86 1 partieel albino Sloehaven (AO)22
08-87 1 vrijwel albino Sloehaven (AO); 06-08-87 tot 17-12-87 1
leucistisch ex Sloehaven (JW e.a.); 18-02-88 1 albino Sloehaven
(ES)13-03-88 2 partieel albino Sloehaven (GD)26-03-88 1
partieel albino Sloehaven (PLM)26-03-88 tot 11-07-88 1
nagenoeg albino Meinersweg en omstreken, Koudekerke/Middelburg
(ES,FT,JW); 13-04-89 1 vrijwel albino Sloehaven (JW)05-05-91
(wordt vervolgd) Jaco Walhout, Verwerijstraat 25, Middelburg.
