:V
S/
t Zwelmpje 16 e jaargang nummer 2 mei 2001
10
7. Rondvraag
Er wordt een vraag gesteld over het plan van Tobi om een overkoepelende Zeelandsite op
internet te maken. Wordt de site van de VWG zo niet grotendeels overbodig? Is het niet beter
samen te werken en desnoods onder één naam verder te gaan? In ieder geval zal contact met
Tobi opgenomen worden. Ook de invulling van de VWG-site zou beter verdeeld kunnen
worden.
8. Sluiting
Na dit alles laat Jan zijn (oude) video-opnamen zien van zeldzame vogels op Walcheren als
Kleine Alk, Provengaalse Grasmus en Bladkoning en wordt een roofvogelvideo bekeken.
Omstreeks 22.00 uur sluit de voorzitter af.
Johannes Luiten
MYSTERIES ROND SCHOLEKSTERS LANGS HET KANAAL DOOR
WALCHEREN
Dit artikeltje is een beschrijving van de voorjaarsdoortrek van de Scholekster langs het kanaal
door Walcheren, een omissie in de avifauna van Walcheren (Walhout Twisk 1998). Fietsend
langs het kanaal, over het jaagpad van Middelburg naar Vlissingen, viel het me elk jaar weer
op dat in het vroege voorjaar langs het kanaal tijdelijk groepen Scholeksters pleisterden.
Waarom daar? Dit verschijnsel ken ik ook van het binnenland waar jaarlijks langs de grote
rivieren Scholeksters groepsgewijs doortrekken in het vroege voorjaar. In het Deltagebied begint
in februari de wegtrek van overwinterende Scholeksters en in maart zijn de overwinteraars
allemaal weggetrokken uit het Deltagebied behalve de vogels die blijven overzomeren maar dat
zijn onvolwassen vogels en niet broedende vogels (Berrevoets et al. 2001
De Scholeksters foerageren overdag op de kanaaldijk aan de oostzijde van het kanaal en
misschien ook wel in de aangrenzende akkers maar dat heb ik zelf nooit gecontroleerd. In de
overige jaargetijden zijn waarnemingen van Scholebters op dit traject uitzonderlijk. Op de
kanaaldijk bij Middelburg, schuin tegenover het zwembad, verzamelen deze vogels zich in de
loop van de dag. De vogels rusten groepsgewijs verdeeld over een strook van 100 - 200 meter.
Een opvallende verschijning in de groep is een individueel herkenbare vogel, een zogenaamde
partieel albino. Partieel albinisme komt relatief vaak voor bij Scholebters. Bij deze vogels
ontbreekt in een deel van de veren het pigment waardoor ze witte partijen in hun verenkleed
krijgen, soms zijn ze helemaal wit. De naakte delen (snavel, poten, oog) hebben een normale
kleur, dit onderscheid deze vogels van echte albino's. Deze vogel werd ook al in eerdere jaren
gezien in deze groep langs het kanaal bij Middelburg. Aan de hand van de verblijfstijd van deze
vogel is het mogelijk een idee te krijgen van de doortrebnelheid van de Scholebters.
In 2000 zijn in de periode begin februari - half april de Scholebters vaak meerdere malen
maar minimaal één maal per week geteld. Met een verrekijker zijn vanaf het jaagpad de vogels
individueel geteld. De tellingen werden uitgevoerd tussen 16.45 en 17.30 omdat in de avond
de aantallen maximaal zijn. Telgegevens werden opgeslagen in een database, genoteerd
werden datum, tijd, aantal en opmerkingen. Het opmerkingen veld werd gebruikt om de
aan/afwezigheid te registreren van een individueel herkenbare vogel.
De resultaten van de tellingen worden gepresenteerd in bijgaande figuur.
t Zwelmpje 16 e jaargang nummer 2 mei 2001
11
Doortrek Scholekster Kanaal door Walcheren
2000
Os(r)ts^<-^lÓc>«-<!fcÓ<N,ÓÓ"*i-cÓr-!-lÓCNCÓ
CN CN CN 1— CSCNCN
Op 9 februari werd de eerste telling uitgevoerd, toen waren er nog geen Scholebters.
Negen dagen later op 18 februari waren er 26 exemplaren. De aantallen bleven toenemen tot
een maximum van 154 exemplaren op 22 maart. Tot 4 april namen de aantallen langzaam af
en tussen 4 en 7 april was vrijwel de gehele groep weggetrokken. Op 10 april waren er nog
maar 4 Scholebters. De partieel albino verbleef in de groep op de kanaaldijk van 1 maart t/m
29 maart. De vogel was altijd gemakkelijk te vinden in de groep dus we mogen ervan uitgaan
dat dit de periode is dat deze partieel albino vogel aanwezig was.
Gezien de lange verblijfstijd van de partieel albino (vrijwel hele maand maart) mogen we
aannemen dat de doortrebnelheid erg laag is. De eerste Scholebters arriveerden half februari
en eind maart werden maximale aantallen bereikt. In de eerste week van april vond massale
wegtrek plaats. De partieel albino wordt jaarlijks waargenomen, al vanaf begin jaren negentig,
zelf zag ik de bewuste vogel voor de eerste maal in 1992. Dit duidt erop dat het jaarlijb
dezelfde vogels zijn die naar deze plek komen.
Naar de reden van het verblijf van deze Scholebters langs het kanaal door Walcheren kan
ik alleen maar gissen. Ik wil hier wel een balletje opgooien, andere theorieën hoor ik graag.
Wat ik zo vreemd vind is dat de vogels niet in de Oosterschelde of Westerschelde verblijven, bij
al die duizenden andere Scholebters. Een verklaring die ik zou kunnen bedenken is dat het
vogels zijn die langs de kust hebben overwinterd (tussen Noord- Frankrijk en het Deltagebied)
maar in het binnenland broeden. Het verblijf langs het kanaal zie ik als een omschakeling van
het foerageren in zoute getijdewateren naar het foerageren in akkers en weilanden, een soort
gewenningsperiode aan het verblijf in het binnenland. In de zoute getijdewateren bestaat het
hoofdvoedsel van de Scholebter uit schelpdieren zoals kokkels en mossels, in het binnenland
eten ze voornamelijk regenwormen. Het schijnt dat de snavelvorm zich aanpast aan het type
voedsel, een zogenaamde hamersnavel voor schelpdier-etende Scholebters en een
zogenaamde puntsnavel voor regenworm-etende Scholebters. Langs het kanaal op de
kanaaldijk foerageren de Scholebters op regenwormen, ze gebruiken waarschijnlijk het verblijf
van enkele weken langs het kanaal om de snavel aan te punten.
(P.S. Ook in 2001 was de partieel albino Scholebter weer aanwezig op de kanaaldijk bij
Middelburg, op 19 maart zag ik de vogel in een groep van 158 exemplaren)
