'tZwehnpJe 19' jaargang nummer 3 augustus 2004
Inventarisatie 2004
In de periode maart-augustus 2004 werden totaal 52-54 territoria vastgesteld;
44-46 op Walcheren, 2 in het Zuid-Sloe en 6 op de Haringvreter. Hoewel de soort
niet systematisch is geïnventariseerd, mag worden verondersteld dat weinig terri
toria zijn gemist. Verschillende personen zijn frequent, op de fiets, op pad ge
weest, op zoek naar zingende Veldleeuweriken. De soort is makkelijk te inven
tariseren door zijn opvallende en luide zang, die een groot deel van de dag ten
gehore wordt gebracht. Bij het vergelijken van alle binnengekomen waarnemin
gen viel op dat vrijwel alle territoria door meerdere personen op verschillende
data zijn vastgesteld. In de systematisch geïnventariseerde gebieden, werd toch
nog een enkel extra territoria gevonden, hetgeen illustreert dat tijdens niet syste
matische inventarisaties, dichtbij elkaar gelegen territoria soms als een enkel
territorium worden beschouwd. Op basis van de verzamelde gegevens mag
worden aangenomen dat de Walcherse populatie (inclusief Sloe tot de Vuilstort
en inclusief Haringvreter) in 2004 maximaal 52-60 territoria omvatte.
Verspreiding en biotoopkeuze
Op het kaartje is de ver
spreiding te zien. De soort
blijkt geheel verdwenen uit
het duingebied. Ter vergelij
king; in 1987 broedden nog
3-7 paar in de duinen van
de Manteling bij Oostka-
pelle. Dramatisch is ook de
afname in het Zuid-Sloe
van 30 zangposten in 1993
tot 2 territoria in 2004. De
sterke uitbreiding van ha
vens en havenbedrijven is
hier duidelijk debet aan.
Op de Haringvreter heeft
de soort zich goed staande
kunnen houden (1984 8-9
paar, 2004 6 paar). Op Wal
cheren zelf ligt het zwaartepunt van de verspreiding in het Noordwestelijk
kwadrant, met de meeste paren in het gebied tussen Westkapelle, Oostkapelle,
Grijpskerke en Meliskerke. Opvallend is de sterke achteruitgang in het Zandvoort-
weggebied, het Schellach, de Oude Veerseweg en de Kleverskerkse Weihoek. De
soort ontbreekt geheel in de polders rondom Nieuw en Sint Joosland en in
Welzinge.
Van de meeste waarnemers heb ik geen informatie ontvangen over de
broedbiotoop. Op basis van de verspreiding en op basis van eigen
waarnemingen kan gesteld worden dat 90-95% van de huidige populatie te
vinden is in open weidegebied.
t Zwe/mpje 19' Jaargang nummer 3 augustus 2004
In het Zandvoortweggebied, ooit het bolwerk voor de soort, nam de dichtheid
af van 20,5-25,8 paar/100 ha (1983) en 12,2 paar/100 ha (1988-89) tot een
schamele 1,1 paar/100 ha. Exact dezelfde dichtheden worden gevonden in de
hoek Meliskerke-Aagtekerke-Grijpskerke.
Samenvatting
De broedpopulatie van de Veldleeuwerik op Walcheren is sinds 1991 sterk af
genomen, van 775-950 paar naar 52-60 paar. Dit is een afname van 93%!! Het
beeld op Walcheren wijkt hiermee niet af van het beeld elders in Nederland en
West-Europa, waar de soort inmiddels de Rode Lijst status heeft gekregen.
Het onderzoek in 2004 was weinig pretentieus en had geen ander doel dan de
broedvogelverspreiding en vermoedde afname in beeld te brengen.
Dank
Speciale dank gaat uit naar Jos Tramper, Karei Leeftink, Jan Hengst, Gido
Davidse, Gerwin Geertse, Niels de Schipper (Haringvreter) en Rienk Geene die
speciaal voor dit onderzoek op pad gingen en naar de Provincie Zeeland (Gerard
van Zuylen), die de onderzoeksresultaten van 2004 belangeloos ter be-schikking
stelde). Daarnaast gaat dank uit naar een ieder die losse waame-mingen aan mij
doorgaf, te weten Peter Meininger, Floor Arts, Adri Joosse, Jan Willemse, Mark
Hoekstein, Thomas Luiten, Cor Berrevoets, Joop Scheijbeler, Wouter van Zandbrink,
Arjen van Gilst en Erik Sanders en allen die ik mogelijk vergeten ben.
Literatuur
- Smulders B.J. Joosse A. 1969. Avifauna van Walcheren. Wetenschappelijke
mededelingen KNNV no. 82, Hoogwoud.
- SOVON Vogelonderzoek 2002. Atlas van de Nederlandse broedvogels 1998
200.- Nederlandse Fauna 5. Nationaal Natuurhistorisch museum Naturalis,
KNNV Uitgeverij European Invertebrate Survey-Nederland, Leiden.
- Vergeer J.W. van Zuylen G. 1994. Broedvogels van Zeeland. Stichting
Uitgeverij Koninklijke Nederlandse natuurhistorische Vereniging, Utrecht.
- Walhout J.M. Twisk F. 1998. Vogels van Walcheren, Stichting Avifauna van
Walcheren, Meulenberg, Middelburg.
- Van Zuylen G.J.C. Vergeer j.W. 1991. Broedvogelonderzoek Zeeland deel
gebied Walcheren. PPD voor Zeeland, Middelburg.
Jaco Walhout, Verwerijstraat 25, 4331 TA Middelburg, walhout25@zeelandnet.nl
OPROEP
In 2005 willen we weer een aantal soorten inventariseren. Het gaat om de
volgende soorten: Grasmus, Braamsluiper, Tuinfluiter, Zomertortel en Bosrietzanger.
We willen graag alle territoria van deze soorten in kaart brengen buiten de
binnenduinrand (ofwel de duingebieden worden niet geïnventariseerd, maar wel
B-wegen, dorpen, steden etc.). We zoeken mensen die bereid zijn hier aan mee te
wérken, bijvoorbeeld door een deelgebied of vaste route te adopteren of door
losse waarnemingen door te geven. Wij zorgen desgewenst voor kaartmateriaal.
10
11
