s/
BROEDVOGELINVENTARIS ATIE ORANJEZON 2003
KEEPS ON GOIN'!
t Zwelmpje 20'jaargang nummer 3 4 4 augustus éi november 2005 4
In 2003 stelden zes vogelaars in een deel van duingebied Oranjezon 71
broedvogelsoorten vast, waaronder 14 Rode-Lijstsoorten. Tijdens het schrijven
van dit artikel is inmiddels vier jaar inventarisatiewerk in het duingebied achter
de rug. Duidelijk is geworden dat het noord-Walcherse duin een grote
avifaunistische diversiteit kent met potenties. Dit artikel geeft een indruk van de
resultaten van de kartering in 2003. Tevens zal duidelijk worden dat Oranjezon
een natuurgebied betreft dat alle positieve aandacht verdient.
Bijzondere kustduinen
Tussen Oostkapelle en Vrouwenpolder ligt het 400 ha grote Oranjezon, dat
onderdeel is van een langgerekt beschermd natuurgebied langs de noord-
Walcherse kush de Manteling van Walcheren. Oranjezon is tussen 1200 en 1700
door natuurlijke processen ontstaan
en betreft momenteel het breedste
stuk duin op Walcheren (tot 1 km).
Het gebied springt in het oog door
de (relatieve) rust en het
gevarieerde landschap.
Van de slechts 3000 km kustduin
langs de Europese Atlantische kust
ligt een kleine 10% in Nederland.
Kustduinen hebben van oorsprong
een zeer grote diversiteit v.w.b. flora
en fauna. Om maar wat te
noemen: in het Nederlandse duin
komt 60% van de Nederlandse flora
en 70% van de Nederlandse
avifauna voor. Dit alles maakt het
duinlandschap tot een zeer
bjjzoncjer ecosysteem op zowel
Europese als Nederlandse schaal. Wat het noord-Walcherse duin betreft, na vier
jaar inventariseren is er circa 45% van de nationale avifauna vastgesteld.
Niet vanzelfsprekend
De biodiversiteit is in de Nederlandse duinen, zo ook in Oranjezon,
tegenwoordig niet meer zo vanzelfsprekend. De afgelopen eeuw is Oranjezon,
net als vele andere duingebieden in ons land, onderhevig geweest aan diverse,
voor de natuur negatieve ontwikkelingen. Zo is er in Oranjezon meer dan 100
jaar water onttrokken (waterwinning), waardoor verdroging optrad; is het
stuivend zand met helm en dennen vastgelegd (o.a. om te voorkomen dat de
waterwinkanalen dichtstoven met zand); is de lucht vervuild met "stifstof",
waardoor het duin vanuit de lucht continue bemest wordt; en is de exoot
t Zwelmpje 20jaargang nummer 3 éi 4 augustus november 2005 5
Amerikaanse vogelkers verwilderd, waardoor monotone soortenarme bosjes
ontstonden. Tevens is de begrazing met vee stopgezet en het Konijn enorm
achteruitgegaan. Deze grazers en gravers hebben altijd een positieve werking
gehad op de diversiteit van het duinlandschap. Last but not least is de
recreatiedruk, zowel in het gebied als op de randen van het gebied (denk aan
camping 'Oranjezon' en de 'Zandput'), toegenomen.
Dit alles heeft geleid tot het verdwijnen van natuurlijke dynamiek, stuivend
zand, graslanden en grazige natte duinvalleien en het ontstaan van
soortenarme vogelkersbosjes en duinrietvegetaties, een dennenbos, kanalen en
een duinpias (Kaalkopplas). Tevens is de oppervlakte struweel toegenomen. Al
met al hebben de veranderingen de flora- en faunadiversiteit geen goed
gedaan.
Ook positieve ontwikkelingen
Gelukkig is het niet alleen maar kommer en kwel en is er op verschillende
beleidsniveaus het besef dat het verlies van biodiversiteit gestopt moet worden.
In Oranjezon heeft (mede) dit geresulteerd in een aantal maatregelen dat de
"duinnatuur" weer een positieve impuls moet geven:
Het stopzetten van actieve waterwinning
Omvormen van het dennenbos in een natuurlijker loofbos
Begrazing met runderen (o.a. t.b.v. het tegengaan van verruiging en
verbossing)
Plaatselijk verschralen (minder voedselrijk maken) van de bodem door
maaien, waarbij het maaisel wordt afgevoerd (hiermee wordt tevens
verruiging en verbossing tegen gegaan)
Actief rooien van Amerikaanse vogelkers
Het herstellen van de natte duinvalleien door het dempen van kanalen
en het afplaggen van de bodem
Daarnaast mag de recente natuurontwikkeling in de aangrenzende
Oranjeboschpolder en Beekhoekspolder ook genoemd worden. Deze
natuurontwikkeling resulteert in een vergroting van het areaal natuurgebied en
zal wellicht een positief effect gaan hebben op de natuurwaarde in Oranjezon.
Oranjezon is nog niet af
Het gebied is vanaf 2002 in beheer gekomen bij stichting Het Zeeuwse
Landschap. Zij bepalen (mede) de doelstellingen en voeren het beheer uit. Een
nieuw plan voor het beheer van Oranjezon zal de bestaande natuurwaarde
verder versterken en herstellen. Oranjezon is dus nog zeker niet 'af'.
De inventarisaties
In 2002 zijn zes vogelaars begonnen met broedvogelinventarisaties in
Oranjezon. Reden was met name uit eigen nieuwsgierigheid voor wat er zoal
rondvliegt. Naast de bijzondere ervaring van het inventariseren in het
duingebied, hebben de vondsten van territoria Boomleeuwerik en Havik
bijgedragen om na dit jaar niet te stoppen, maar er in 2003 een vervolg aan te
