Voor het oog van de wereld leek het alsof op 4 oktober 1986 de Deltawerken klaar waren gekomen, maar elke recht geaarde Zeeuw wist wel beter. Pas met het dichten van de Oesterdam en de Philipsdam zou

Nee, de oorlogsinundaties en de ramp hebben ook veel nieuwe ontwikkelingen met betrekking tot de inrichting en het gebruik van het polderland in gang gezet (b.v. Deltawerken, herverkavelingen e

de Zeeuwse natuur. Het wegvallen van het getij in een deel van de Deltawerken, maar ook de daaraan verbonden verandering van de infrastruk- tuur hebben het Deltagebied diepgaand beïnvloed. Veel natuur ... Tijdens de uitvoeringsfase van de Deltawerken is meer en meer rekening gehouden met de belangen van natuur en landschap. Dat is niet in de laatste plaats te danken aan de inzet van de natuurbescher

Met de voorbereiding, plannenmakerij en uitvoering van de Deltawerken is niet alleen de kennis over de waterbewegin gen, de morfologie en de veiligheid enorm toegenomen, maar ook de kennis over de

De Deltawerken veranderden de Oosterschelde van een dynamisch estuarium tot een getemde zee- arm. Eén van de gevolgen van de aanleg van de Deltadammen is 'zandhonger', een fenomeen dat de van Dale ... maken, begon in 1959 de aanleg van de Deltawerken. Dijken werden verhoogd en het Veerse meer, het Haringvliet, het Markiezaat, de Eendracht en

maken voor nieuwe vormen van kustzonebeheer. Zeeland weet de ogen van de wereld op zich gevestigd door de Deltawerken. Maar die oplossingen voor het aloude overstromingsgevaar beginnen gedateerd te raken

jQe Deltawerken hebben Zeeland veiligheid gebracht.

In het Krammer-Volkerak, door de Deltawerken afgesloten van zout getiidewater, is een zoetwatermoeras ontstaan.

(jonge) slachtoffers zijn, zou erop kunnen wijzen dat er structureel iets mis is", zegt Jan-Willem Vergeer. "Alles wijst erop dat de Deltawerken effect heb ben op het voedselaanbod voor stelt lopers. Vóór ... de uitvoering van de Deltawerken vonden vogels in het Haringvliet, Grevelingen en Veerse Meer een rijk gevulde dis. Maar na het verdwijnen van het getij verdween hier in één klap hun voedsel. De uit

. Onderzoekers van het Rijksinstituut voor Natuurbeheer hebben de aftocht van de Noordse woelmuis hier in detail beschreven. Daarbij werd een relatie gelegd met de Deltawerken. Nadat het eiland door middel van

voltooiing van de Deltawerken, heel lang uit geïsoleerde eilanden bestond. Dat isolement is nu voorbij, en Zeeland kan daardoor gemakkelijk dezelfde weg opgaan als zijn omgeving, die van verstedelijking en

Geen provincie heeft mijns inziens zo'n treffende naam als Zeeland. De regio is immers door de eeuwen heen vervlochten met de zee. zowel eco nomisch als ecologisch. Ondanks de Deltawerken is de

taak op zich nam. Oorspronkelijk zijn de tellingen op gezet om de effecten van de Delta werken te evalueren. Maar ondanks het aflopen van de Deltawerken gaan de telaktiviteiten onverminderd door. "De

De veranderingen in temperatuur hangen naast mondiale klimaatveranderingen ook samen met de Deltawerken. Door de aanleg van de Oosterscheldewerken is de uitwisseling met de Noordzee sterk afgenomen

het zoete water van Rijn en Maas vanaf dat moment vooral werd afgevoerd (1872). en tenslotte volgde in het kader van de Deltawerken de aanleg van de Philipsdam en de Oesterdam. Zo werd de Oosterschelde

of wegstromen. Mosselzaadval vindt hier meestal niet plaats en is na de uitvoering van de Deltawerken in het hele Oosterscheldegebied sterk verminderd.

Sinds in 1972 in het kader van de Deltawerken bijna 150 ha van de schorren en slikken door twee dijken werd afgesloten van het resterende zoute water rondom heeft de natuur ter plaatse een

De komende jaren zal duidelijk moeten worden welke kant we op willen. Moeten we de dreigende gevolgen van de Deltawerken, namelijk het uiteindelijk perma nent onder water verdwijnen van de

zeggen dat de Deltawerken zullen moeten verdwijnen, maar wel dat door aanpassingen van de diverse dammen en keringen, de verbindin gen van de Deltawateren met de rivie ren en de Noordzee verbeterd worden ... Het Grevelingenmeer was vóór de Deltawerken een onderdeel van de riviermonding van de Rijn en de Maas. Net als nu nog in de Oosterschelde en in de Westerschelde, was er een meters groot getijverschil

In 1986 werd de stormvloedkering in de monding van de Oosterschelde officieel in gebruik genomen. Het is zonder twijfel hét symbool van de Deltawerken. Niet alleen de veiligheid, maar ook de

hebben en die tot op de dag van vandaag hun rol spelen. Maar vanaf het moment dat de Deltawerken ter hand genomen werden is er een nieuwe factor in het krachtenveld. Dat is de hand van de mens.

Deltawerken als gevolg

eeuwen heen. Even verderop komt het meest recente antwoord van de mens op al dat natuurgeweld aan de orde: de Deltawerken. Van simpele kades om hooggelegen schorren heen is de mens nu in staat hele

Deltawerken natuurlijk primair voor dienen, is het Foto boven

waterstaatkundige verandering plaats vond, de sluiting van de Philipsdam. kan de voorlopige balans opgemaakt worden van de gevolgen van de Deltawerken voor de vogel wereld. De algemene conclusie is dat het totale

"Dat heeft volgens mij twee oorzaken. Ten eerste omdat er in het kader van de Deltawerken niets hoefde te gebeu ren. De tweede verklaring is dat de Westerschelde voor veel mensen on interessant is ... ' steeds promi nenter op de agenda is komen te staan en er door de Deltawerken nogal wat aan natuurlijkheid verloren is gegaan, zowel vanuit publiciteit als vanuit het beleid de aandacht voor de Wester

De grote wateren bepalen in hoge mate het gezicht van Zeeland. De Delta is van oudsher een gebied met geleidelijke overgangen van zoet naar zout water. Door de aanleg van de Deltawerken is veel van

Lmoet geworden na de totstandkoming van eerdere Deltawerken en de Philipsdam in 1987, is het Krammer Volkerak een jong gebied dat nog volop in ontwikkeling is. De Slikken van de Heen en de Plaat van

Deltawerken

ontstaan als gevolg van de deltawerken hebben de Grevelingen en de randmeren nauwelijks rust gekend.

eerder, in 1866, was het Kanaal door Zuid-Beveland aangelegd, maar in het kader van de Deltawerken en de plannen voor de Oosterschelde werd besloten het kanaal te verbreden en in direct contact met de

delta meer. Door de aanleg van de Deltawerken verloren het Veerse Meer, de Oosterschelde, de Grevelingen, het Haringvliet en het Krammer- Volkerak de verbinding met de rivieren, en werden wateren met

-vrije doorvaart van Antwerpen naar Rotterdam. Deze was uiteindelijk veel eerder gereed dan de Deltawerken zelf. Toen de Philipsdam in 1987 als laatste werk stuk opgeleverd werd stond als num mer één in het

eveneens om zeezoog dieren die zich in toenemende mate opnieuw vestigen en een groot aantal specifieke ongewervelden. Niet alleen is als gevolg van de Deltawerken het relatieve belang van de slikken en

nutriëntenstroom; zoet-zout overgangen; zachtere land-water overgan gen; een verbinding met getij tussen de randmeren en Grevelingen.'Dat laatste is wel lastig met die deltawerken. Je moet oppassen datje niet

Niet alleen de waterstaatkundige kennis en techniek heeft met de Deltawerken een grote vlucht genomen, ook de ecologische kennis van het kustmilieu is de laatste jaren enorm toegenomen. Er is inzicht

naar Zeeland, dan springen moderne civiele werken zoals de Deltawerken, kanalen met sluizen en haven gebieden direkt in het oog als geschikte locaties voor windmolens.

. Deze achter uitgang is opgetreden na 1960 door het afsluiten van het Volkerak, de Eendracht en het Markiezaat in het kader van de Deltawerken. Maar er is ook een indirect effect van de werken. Door de

Het Rammegors is een Staatsnatuurreservaat van 147 hectare, gelegen tussen de voormalige eilanden Sint- Philipsland en Tholen. Tot de bedijking in 1972 in het kader van de Deltawerken maakte het

. Begin jaren '80 dachten veel mensen zelfs dat de zeehond in de Delta uitgestorven was. Een combinatie van vervuiling, bejaging en verstoring door de uitvoering van de Deltawerken hebben vermoedelijk ... geleid tot deze afname in de jaren zestig en zeventig. Thans is de jacht al jaren ge stopt, de vervuiling sterk teruggedrongen en de Deltawerken zijn klaar waarbij nieuwe zandbanken zijn ontstaan. De vraag

Naast de controversiële zijn er ook minder moeizame dossiers. Hamelink praat er met zichtbaar genoegen over. Bijvoorbeeld de vorderingen in het Volkerak- Zoommeer. 'Na de Deltawerken zijn de

Als zo'n terrein door voortschrij dende begroeiing ongeschikt werd lag er bij wijze van spreken al weer een ander geschikt broedgebied gereed. Maar met de voltooiing van de Deltawerken dreigen de

funktie op gespannen voet kunnen staan. Het is dan ook te hopen dat, nu de deltawerken zijn afgerond, de onderzoeks- aktiviteiten van Rijkswaterstaat niet al te ver worden terug geschroefd.

Ondanks de Deltawerken en het wegvallen van de Biesbosch als paaigebied, worden nog elk jaar zeeprik- ken aangetroffen, vooral in de Maas. Desondanks staat de soort op de Nederlandse en Europese

De watersnoodramp van 1953 noopt tot uitvoering van de Deltawerken. Het oorspronkelijke plan gaat uit van een gesloten dam die de Oosterschelde afsluit van zee en zout getij. In 1967 wordt begon nen

De laatste jaren heeft Tholen er nogal wat nieuwe natuur bij gekregen. Het Rammegors tussen de Krabbekreek en de Schelde-Rijnverbinding, oorspronkelijk bedoeld als gronddepot voor de Deltawerken

: wat zijn de gevolgen van de Deltawerken, en recent ook de vervuiling, voor natuur en milieu. Dat neemt niet weg dat hier zuiver wetenschappelijk ecologisch onderzoek wordt uitgevoerd.

slechts ten dele. Zeeuws gedeputeerde Lous Coppoolse realiseerde zich in 2000 dat als je de schaduwkanten van de deltawerken wilt bestrijden, je dat niet op je Zeeuwse houtje kunt doen. Je zult daarvoor ... Maar schaduwzijden? De veiligheid is toch op orde? Nou, minder dan menigeen denkt. Waar de delta aan de zeezijde dankzij de deltawerken tegen een stootje kan, is zij aan de rivierzijde kwetsbaar. Die

TJ.C. Sluijter was voorlichter Deltawerken (i 979-2008) en is nu boswachter van Natuurmonumenten

tekenen van hoop voor de toekomst zijn: de veranderde koers bij de uit voering van de Deltawerken, waardoor het Grevelingenmeer zout blijft en de Oosterschelde half-open. Positief is ook de gewijzigde visie