, werelderfgoed dat
wordt bewaard in het Zeeuws Archief. Dat leverde
interessante bijdragen op. Zoals die door Jurriaan
Santvoort over Stepanus-Laurentius Neale, agent
van de MCC, die zijn zaken aanvankelijk vanuit ... van de handelaar Louis le Grand
uit Cadiz, die van 1722-1725 met de MCC cor
respondeerde. David van Gelder hield zich bezig
met een voorgenomen actie van de MCC tegen de
Barbarijse zeerovers in 1722 die
ijkbrief uit
Amsterdam voor de hoeker Maria Elisabeth van de MCC
uit Middelburg, 1729. ZA, Archief MCC inv.nr 715 volgnr
112.
... 3 Opgave cargazoen, getekend door Jan Bijl voor ont
vangst 24 april 1732. ZA, Archief MCC, inv.nr 717 volgnr
65.
Behalve kompassen leverde Adriaan Bartels
vlaggen aan de MCC. De levering van kompassen
en vlaggen combineerde hij in één rekening,
zoals bijvoorbeeld in de rekening voor de tweede
... reparaties daarvan voor de MCC. Hij was wel de
belangrijkste leverancier van kompassen aan de
Verenigde Oostindische Compagnie (VOC), kamer
Zeeland.10 Hij combineerde de werkzaamheden
voor de MCC en
In 1720 verenigden kooplieden uit Middelburg
zich in de Middelburgsche Commercie Compagnie
(MCC). Aanvankelijk dreef de MCC vooral handel
op de Middellandse Zee en West-Indië. Er waren
ook ... handelscontacten met de Oostzee, de IJszee,
de Witte Zee, Frankrijk en het Iberisch schierei
land. Tevens dreef de MCC handel op West-Afrika
en dan met name Guinee. In 1730 verloor de
West-Indische Compagnie (WIC
zij voor een zestiende deel wilde participeren. Na
enig overleg stemde de MCC hiermee in. In febru
ari 1817 feliciteerden de directeuren van de MCC
Dagneau met de behouden aankomst van Middel ... - Zeeuws Archief (ZA), Archief van de Commercie Compag
nie van Middelburg, 1720-1889 (MCC), Notulen van de
vergaderingen van Directeuren (1792-1814), inv.nr. 23.
de MCC
bekend geworden en is de meeste informatie in
het boek van Tramper afkomstig uit het archief
van de MCC in het Zeeuws Archief, het was zeker
niet de enige Zeeuwse onderneming die in slaven
... de MCC tot Unesco-werelderfgoed
verklaard. Het is uniek dat zoveel is bewaard
gebleven van een slavenhandelsarchief. Hierdoor
zijn de praktijk en de bedrijfsvoering van slaven-
reizen nauwgezet te
Gezicht op de Dokbrug en het voormalige equipagehuis van de VOC, het latere Commerciehuis van de MCC, aan het begin van de
negentiende eeuw. Zeeuws Archief, Zelandia Illustrata, 11-291.
... winstmarges nog verder bij, naar beneden:
over de gehele achttiende eeuw gerekend was de
MCC een verliesgevend bedrijf. De rol van de toe
leveringsbedrijven wordt hierdoor dan ook alleen
maar interessanter
meer onderzoek voor nodig. Het is juist dit
deel waarin de activiteiten van de MCC worden
afgezet tegen het overige reilen en zeilen in Mid
delburg, dat het boek extra interessant maakt.
... Wat er ligt is een mooi uitgegeven overzichts
werk van de MCC. Dat is ook meteen wat het eerst
opvalt bij dit boek: een mooi boek om in handen
te hebben. Ook Walburg Pers gaat niet over een
nacht ijs
Ruud Paesie, Geschiedenis van de MCC. Opkomst,
bloei en ondergang, Walburg Pers, Zutphen 2014.
208 pp., foto's, ill., krt. ISBN 978-90-5730-931-1.
29,95
... Tijdens het symposium voor de herdenking van
de afschaffing van de slavenhandel in juni van
dit jaar, presenteerde Ruud Paesie zijn boek
Geschiedenis van de MCC. Commissaris van de
Koning Han Polman
Adriaan Kakelaar/Maria de Jongh, zeil- en
kompasmaker, kompasleverancier MCC in 1735
1742/1750. Tot 1735 leverde Adriaan Kakelaar
slechts eenmaal kompassen aan de MCC. Hij was
allereerst meester ... -zeilmaker. Voor de VOC con
troleerde hij vanaf 1720 de kwaliteit van gele
verde zeilen.13 Aan de MCC leverde hij in de peri
ode 1721-1737 regelmatig zeilen of verzorgde hij
reparaties ervan.
vrijhandel op Afrika goed gedocumenteerd. De
archieven van Middelburgsche Commercie Com
pagnie (MCC) en van de Rotterdamse handels
firma Coopstad en Rochussen, de twee grootste
Nederlandse ... inventariseerde W.S. Unger, archivaris van het
toenmalige Rijksarchief in Zeeland, het unieke
MCC-archief.30 Als geen ander onderkende hij het
historisch belang daarvan en schreef: "Het
archief van
kompassen aan de MCC, maar
wel ijzerwaren.
... Henricus Kakelaar, koopman/reder, kompas
maker, kassier en opperboekhouder MCC, kom
pasleverancier MCC in 1750-1783. Henricus
9 NL-MdbZA, MCC 66.7, brief 17 februari 1758 (scan 141).
...
officieren verantwoordelijk voor het hoge doden
tal. Toch kreeg Gerritse een nieuwe aanstelling
als kapitein: hij voer in 1752 uit op de Mercurius
in dienst van de MCC. Diezelfde compagnie nam
ook het schip
Detail plattegrond Middelburg, met van west naar oost de werven van de MCC (x), de WIC (v) en de VOC (s).
... Een fregat voor de MCC
De Middelburgse Commercie Compagnie
(MCC) was een in 1720 opgerichte onderneming
die zich zou specialiseren in de trans-Atlantische
slavenhandel. In het archief van de MCC zijn
gedetailleerde ... Naast het archief van de MCC is voor dit
onderzoek gebruik gemaakt van andere bronnen
en literatuur. Van vrijwel alle hierna genoemde
Middelburgse kompasmakers zijn gegevens terug
gevonden, met
Roose maar in algemene
termen als behorende tot de MCC. Wel had Van
Citters in mei 1805 200 pond Vlaams aan Roose
betaald. Daar stond tegenover dat de compagnie
tot 1 januari 1806 betaald had aan ... gemaakt
wegens voorgeschoten daglonen en houtwaren
waarvoor zij zelfs interest aan de "Sociëteit der
geoctroyeerde Zaagmolens" had moeten betalen.
Tevens was de verwachting dat de MCC een aan
zienlijk
transport naar de plantagekoloniën. Dit boek
is een aanvulling op dat wat reeds over de mcc is
geschreven en weerspreekt de mythe dat de in
komsten van cle mcc alleen bestonden uit de pro
fijten die uit de ... Triest blijft dat Corrie van Prooijen er niet in
slaagde het verband te vinden tussen de naam
van het Mcc-schip de Groot Prooijen'en de boer
derij met die naam waar zij in haar jeugd een
aantal
zetten. Waren er al schepen die gerepareerd
moesten worden, dan werd uitgeweken naar Hol
land en Brabant. Wel was er over gesproken of de
MCC de beschikking kon krijgen over de kleine
werf van de ... mee dat door de
"ongelukkige tijdsomstandigheden" er ondanks
de ingevoerde bezuinigingen van 1810 verdere
maatregelen genomen moesten worden. Besloten
werd de effecten de MCC aankomende ter waarde
van 5
Het in 1730 gebouwde pakhuis van de MCC aan de Balans te
Middelburg, 1999. Beeldbank Zeeuwse Bibliotheek, recordnr.
18433. Foto Wim Helm.
... In de vergadering van 23 november 1802 werd ter
sprake gebracht dat in de vorige vergadering
besloten was om nu pas te notuleren dat de MCC
een opdracht aanvaard had om een fregat te bou
wen. De
Een staaltje 'Elberfeldse bonten' in een brief aan Pieter de
Jongh, kapitein voor de MCC, d.d. 5 september 1731.
(Zeeuws Archief, Archief MCC, inv.nr 64.1 volgnr 72 e.v.)
... IJkbrief uit Amsterdam met de afmetingen van de hoeker
Maria Elisabeth van de MCC uit Middelburg, 1729.
(Zeeuws Archief, Archief MCC inv.nr 715 volgnr 112)
Begin 1811 schreven de directeuren van de
MCC aan de Maire van Middelburg dat hen ter ore
was gekomen dat de Fransen het dok wilden dem
pen en een dam voor de dokdeuren wilden aan
leggen, zodat de ... ", mettertijd
als "sleet" verkocht moeten worden. Daar kwam
nog bij dat de MCC de enig overgebleven scheeps
werf in Middelburg was, zodat bij het sluiten van
het dok geen schip meer in Middelburg gerepa
gebieden
aan de westkust van Zuid-Amerika. Roggeveens
tocht diende om het onbekende Zuidland te ont
dekken. Dat bestond toen niet en nu niet en beide
expedities bezorgden de WIC en MCC een grote
financiële ... Paesie schetst in de grote inleiding de
geschiedenis van de MCC en de rol van Middel
burg als handelsstad aan het begin van de acht
tiende eeuw. Dat zal niet voor elke lezer nodig
zijn, maar mag in
6. De MCC werd in 1720 opgericht. In totaal werden voor
dit artikel 290 equipages door de MCC onderzocht.
Daarvan leverden 257 equipages gegevens over de leve
ranciers van de kompassen.
... 7. De achternaam Bartels wordt in de verschillende reke
ningen in het archief van de MCC ook wel gespeld als:
Bartelsse of Bartelsz.
voor gekozen om geen noten op te nemen. Voor
de genoemde schepen van de MCC is het wel dui
delijk, maar uit welke archieven komen de docu
menten van andere schepen? Naast gegevens van
MCC ... -schepen gebruikt Ad Tramper toch een jour
naal van een Vlissingse slavenhandelaar, onlangs
opgedoken in de Prize Papers in The National
Archives in Londen. Aardig is dat het in het boek
voorkomende MCC-schip Aurora
Eind 1815 was Dagneau van plan het drie
mastfregat Middelburgsch Nieuwe Haven uit te
rusten voor een reis naar Noord-Amerika. Hij
klopte hiervoor aan bij de MCC met de vraag of
... Een fregat voor de MCC
27. ZA, Archief MCC, rekening in inv.nr. 942.1, scan 43.
... 29. ZA, Archief MCC, inv.nr. 1096.1, scan 100.
Enkele van de gedrukte stukken naar aanleiding van het conflict tussen De Munck en de verzekeraars. Zeeuws Archief, MCC 1570.
... 8 Dit artikel is gebaseerd op de stukken in NL-MdbZA,
MCC 1570. Daarnaast is uit de collectie van de Konink
lijke Bibliotheek nog gebruikt: Rekeninge van avarye
commune en averye grosse, per 't schip
Bijl moest zich na aankomst op Curasao
vervoegen bij koopman Juan Schuurman. Deze
was op de hoogte van zijn komst. De directeu
ren van de MCC correspondeerden al langer met
Schuurman en hadden hem ... samengesteld op advies van
kapitein Ackervelt, die voor de MCC Curasao had
aangedaan en nog maar net was teruggekeerd in
Middelburg.
Overigens stonden de jaren na 1713 in Zeeland
geheel in het teken van herstel van de handel
die steeds meer naar Holland afvloeide. De
oprichting van de Middelburgse Commercie
Compagnie (MCC) in 1720 ... Omdat de MCC in de Europese wateren echter
niet concurrerend kon varen, werden aanvan
kelijk de Spaanse Cariben de meest frequent
bezochte bestemming van de schepen van de
compagnie.M Een poging om
Voor het officiële verbod liep de Nederlandse
slavenhandel al grotendeels ten einde. De laatste
driehoeksreis van de MCC vond in 1803 plaats.
Na ondertekening van het Nederlandse verdrag
tegen de ... Uit onderzoek is gebleken dat de winstmarges in
de slavenhandel betrekkelijk laag waren. Voor de
WIC was dat de reden de slavenhandel al voor
1740 te staken. Ook bij de MCC leverden slechts
zes op de
Onderzoek in het archief van de MCC en andere
Welvaren. De jonge Middelburgse reder Johan de
Munck had het ruim 23 meter lange fregat laten
aanbouwen op de werf van de Middelburgse
Commercie Compagnie (MCC) bij de Segeers-
poort.1 Het schip was ... 1 NL-MdbZA, MCC 1695, grootboekrekening 'Middelburgs
Welvaren' (scan 80). NL-MdbZA, MCC 1633, journaal-
posten 2 december 1749 (scan 37) en 31 december 1749
(scan 46).
Detail uit de kopie van de brief van directeuren MCC aan Juan
Schuurman, 27 januari 1733. (Zeeuws Archief, Archief MCC,
inv.nr 88, volgnr 235)
... Handtekening van Juan Schuurman, correspondent van de
MCC op Curasao. (Zeeuws Archief, Archief MCC, inv.nr 56.1
volgnr 63)
Een interessante zoektocht naar de herkomst
van de man begint met een telefoontje naar Dr.
Ruud Paesie, maritiem historicus en schrijver van
het boek: 'Geschiedenis van de MCC'. In het tele ... zijn met de volgende reis
van de MCC. Er wordt geen overleden bomba ver
meld.
de financiering en de winstgevendheid van de
slavenhandel aan bod. Onder de deelnemers in
het maatschappelijk kapitaal van de MCC met
één of meer aandelen bevonden zich vrijwel alle
bekende ...
van de voor de MCC benodigde producten. De
winstgevendheid van de slavenhandel was aan
grote schommelingen onderhevig als gevolg van
externe oorzaken, zoals weersomstandigheden en
oorlogen. Een
Afsluiting brief en handtekening van Jan Bijl, schipper van de
Maria Elisabeth. (Zeeuws Archief, Archief MCC, inv.nr 718
nr 118 e.v.) "Verder niets bijsonders als hertelijk de groete-
nijsse ... Rekening van meester of chirurgijn Gerrit van Leeuwen voor
medicijnen voor opperstuurman Jan Allard. Curasao,
13 oktober 1732. (Zeeuws Archief, Archief MCC, inv.nr 740.3
nr 30)
Commercie Compagnie (MCC), toegang 20, inv.nr. 575.
Bewijs voor de opdracht tot levering van kompassen voor het schip 't Vergenoegen. ZA, Archief MCC, inv.nr. 1096.1, scan 101.
uit
reedde en posten binnen de Vlissingse vroed
schap bezette. Naast de legale activiteiten bin
nen VOC, W1C, Middelburgse Commercie
Compagnie (MCC) en commissievaart had de
familie Van Hoorn al sinds ... beschikten. Het
oosten van Venezuela zou in de achttiende
eeuw onder de schippers van de MCC nog
steeds een favoriete handelsplaats zijn." De rol
van Port Royal als smokkelaarsnest was ten
tijde van de tocht
hebben. Zeeuws Archief,
Middelburg (za), Middelburgsche Commercie Compagnie
(mcc) 474. Een andere lijst van goederen waarvoor slaven
zijn aangekocht, van het schip Het Hof van Zeeland,
vermeldt veel ... textiel, sloten, kaurischelpen, messen, ketels,
staven, geweren, kleden, neusdoeken, kruit, drank, smeer
en een trompet. za, mcc 574.
33. De MCC heeft in haar bestaan twee kaperschepen uitge
reed. Zie: Unger, 'Bijdragen tot de geschiedenis, II', p. 8 en
14.
... de lorrendraaierij. Bij de oprichting van de MCC waren
nagenoeg alle directeuren voormalige reders van lor-
rendraaiers. Veel schippers op compagnieschepen hadden
daarvoor in de smokkelvaart gezeten
Aan de hand van een aantal reizen van sche
pen van de MCC wordt het verhaal uitgewerkt.
Het schip waarin in het boek veel wordt 'meege-
varen' is de Nieuwe Hoop. Verder komen reizen
van de ... welke manier de onderhandelin
gen plaatsvonden tot wat de functie van een
bomba en de mafoeke was en welke rol de corres
pondenten van de MCC speelden. Het leven aan
boord, zoals huisvesting, hygiëne
Afbeelding van Mcc-schip; za.
Het boek begint dan ook met een algemene inleiding
over de ontstaansgeschiedenis van Middelburg,
het openhouden van de toegang naar de zee, de
rol van de VOC, W1C en MCC, en eindigt met de
2014 van het boek
van Ruud Paesie over het slavenhandelsbedrijf de
Middelburgse Commercie Compagnie (MCC)
kwam ook een kleinere publicatie ter wereld van
de gemeentearchivaris van Vlissingen, Ad Tram
per
Zeeland speelde binnen Nederland in de 18e-eeuw
een belangrijke rol in de zogenaamde driehoeks-
handel. Schepen van de MCC en de WIC voeren
naar Afrika om daar op verschillende plaatsen
slaven te
7 NL-MdbZA, MCC 1570 (scan 24).
Middelburg op de plek van de
voormalige werf van de MCC (de Oude Werf-
straat) bijvoorbeeld is sprake van een door de
gemeente aangelegd 'klein speelplaatsje, die er op
het moment verlaten bij ligt.' (pag. 9).
zeventiende eeuw behoorden vele van de
bedoelde schepen toe aan handelsmaatschappijen
zoals de WIC, VOC en MCC, die naar plaatsen
zoals Essequibo en Batavia voeren.
Compagnie (MCC) de grootste particuliere slaven
handelaar van de Republiek worden. Deze slaven
handel had dan ook grote economische impact op
Vlissingen en Middelburg. Toch werd verzekeren
van slaven in de