Catharina komt echter niet
voor in de archieven van de MCC.57 Ook is het gezien het jaartal uitgesloten dat de
Anna Catharina de anonieme snauw (een achttiende-eeuws binnenvaartschip) is
waarover Adriaan ... vaandel van de MCC voer. Zo kreeg kapitein
Adriaan Chatelain van de handelsorganisatie bijvoorbeeld de instructie mee dat
hij in Afrika naast slaven goud, zilver, juwelen, edelstenen en parels mocht aan
lijkt er op dat Hugenholtz in zijn
functie redelijk veel reisde door zowel Demerary als Essequibo. In een brief uit
1815 schrijft hij aan de MCC dat hij een meerdaagse reis had ondernomen naar de
plantage ... Tot slot is de vraag hoe Hugenholtz de verentooi naar Zeeland heeft kunnen
verschepen. Hiervoor zijn alleen indirecte aanwijzingen gevonden. In een brief
aan de MCC van juni 1817 schrijft Hugenholtz
Omrf que hxf
fuuft txxfcvccftit
ttttxfpmffuit
p:mcc mfhtff
tv&ttföc ctfbn
timui) fumi~v
Hmfcututuv
ifcswcsefour
Over de auteur: dr. RCJCJD PAESIE (1956)
is maritiem historicus in Middelburg. Hij
publiceert over uiteenlopende maritieme
onderwerpen. Recent verschenen Ge
schiedenis van de MCC en Slavenopstand
op
Geschiedenis van de MCC (Middel-
burgsche Commercie Compagnie), eveneens
bij WalburgPers. De MCC had een belangrijk
aandeel in de slavenhandel, (www.paesie.nl)
herkomst wel bekend is. Ook de MCC gebruikte slechts lokaal gebouwde
schepen in de slavenhandel, meestal gebouwd op de eigen Middelburgse werf.
Een lijst van zeegaande schepen gebouwd op particuliere ... Drongelen in 1768 het schip Herstelder, dat de MCC later inzette
als slavenschip.35 Ook de Maria Magdalena van de firma Jan de Zitter zonen
was gebouwd in Vlissingen.36 Bij de scheepsbouw en -reparatie waren
Vlissingen en 99 uit Middelburg. De
grootste firma was de MCC uit Middelburg, hoewel de meeste slavenhandelaren
gevestigd waren in Vlissingen.
... De MCC was organisatorisch gezien een vreemde eend in de bijt. Het ging om
een aandelenmaatschappij die gevormd was in 1720. De oprichters wilden een
De MCC was de grootste slavenhandelaar op Walcheren. Toen deze compagnie in
1781 financieel ten onder dreigde te gaan, kwam het Middelburgse stadsbestuur te
hulp met een lening. De directeuren van de ... compagnie hadden bij de magistraat
gepleit voor een reddingsplan, door erop te wijzen dat de MCC voor 'aanmerke
lijk vertier' had gezorgd in Middelburg.81 Daarin hadden ze gelijk. De VOC was de
grootste
in bijvoorbeeld de Trans-Atlantic
Slave Trade Database.98 Er is wel een Aurora opgenomen in de archieven van het
MCC, maar dit was een fregat.99 Het schip waarmee Holm voer was een brik: een
klein en ... snel varend zeilschip.100 Daarnaast komen de data niet overeen. De Au
rora die onder het gezag van de MCC voer, maakte haar laatste trans-Atlantische
reis in 1781.101 Zodoende loopt wat betreft de
de MCC verbleven gemiddeld 7,5 maand langs de West-Afri
kaanse kust.50 Zo lang duurde het voordat de kapiteins voldoende mensen had
den ingekocht om de oversteek naar een kolonie te maken. In alle ... 49 Zie bijvoorbeeld: NL-MdbZA, MCC 67.1, Evert Masson aan directeuren MCC, 13 december
1760 (scan 205).
uit
Middelburg) zich toen over hem ontfermd,
wat in die jaren vaak voorkwam gezien
de vele kinderen die wees werden. Zij was
getrouwd met een hoofdparticipant van
de MCC; diens broer was directeur van ...
die Compagnie. Vermoedelijk op hun voor
spraak trad Pieter toen hij twintig jaar was
in dienst van de MCC. Hij werd toen al
Pieter de Waeijer de la Rue genoemd, een
In 1738 nam de MCC aan de Nieuwe
Poortstraat (nu nummer 14), wegens ge
brek aan opslagruimte, een nieuw pakhuis
in gebruik. De eerste steen werd gelegd
door Johan Willem Schorer Danielszoon.
Hij was ... de zoon van Daniel Schorer Jo-
hanszoon, een van de directeuren van de
MCC. Architect van het pakhuis was Jan
de Munck, grootaandeelhouder van de
MCC.
Middelburgse Commercie Compagnie
(MCC), de driehoekshandel van de MCC
en de grootaandeelhouder van deze com
pagnie, Jan de Munck, die tevens stadsar
chitect van Middelburg was.
records of the
Middelburgse Commercie Compagnie (MCC), the biggest slave trading company
in the Dutch Republic. This paper uses perspectives from economic history, ac
counting history, and history of ... economic thought to create a better understand
ing of the MCC bookkeeping.
namelijk het woord verentooi in de uitvoerige correspondentie van De Codin met
de MCC die loopt van 1769 tot en met 1784, het jaar waarin De Codin overleed.
Voor het herkomstonderzoek is de ...
gen niet noemde in zijn brieven aan de MCC is logisch aangezien deze organisatie
enkel geïnteresseerd was in zijn zakelijke informatie.
verdergaande plannen en wilde ook de Zeeuwse economie die in het slop
was geraakt weer een impuls geven. De belangstelling voor deze expedities
en de winstverwachting waren nog niet geluwd en de MCC
De geschiedenis van de mcc 19
De Vigilantie, slavenschip van de MCC. In 1780 vond op dit snauwschip een opstand plaats waarbij de slaven
het schip in hun macht kregen. Detail uit een schilderij van Engel Hoogerheyden, circa 1778
Slavenhandelaren waren belangrijke klanten van de Walcherse buskruitmo
lens. Op MCC-schepen naar Loango-Angola was gemiddeld 7500 pond carga
zoenkruit aanwezig en op schepen naar Guinea zelfs ... 57 NL-MdbZA, MCC 21, vergaderingen directeuren 23 juli 1765 en 30 juli 1765 (scan 101).
afwezigheid van bronnen. Het
archief van de grootste slavenhandelaar van Nederland, de Middelburgse Com
mercie Compagnie (MCC) is vrijwel volledig bewaard gebleven. Het bevat uitge
breide financiële gegevens
ijkbrief uit
Amsterdam voor de hoeker Maria Elisabeth van de MCC
uit Middelburg, 1729. ZA, Archief MCC inv.nr 715 volgnr
112.
... 3 Opgave cargazoen, getekend door Jan Bijl voor ont
vangst 24 april 1732. ZA, Archief MCC, inv.nr 717 volgnr
65.
,6) Dit zijn standaardvoorschriften en -bedragen, 43)
die aan iedere kapitein worden uitgereikt en uit
gekeerd; zie bijvoorbeeld archief Middelburgse 44)
Commercie Compagnie (MCC) inventarisatie ... 17) Als voorbeelden: MCC 347, 509, 702, 888- 46)
889, 1089-1090.
opnieuw twee cargalijsten van MCC-
slavenschepen Prins Willem V en Nieuwe
Hoop) aan een onderzoek onderwor
pen, die beide in dezelfde periode als de
Magdalena Maria handel dreven op de kust
van Guinea. De ... uitkomst bevestigde een
vermoeden. De waarde van textiel vorm
de nog maar de helft van het cargazoen,
buskruit en vuurwapens vertegenwoordig
den ruim een kwart. De Nieuwe Hoophet
kleinste MCC-schip van 80
Na zijn varen voor de MCC trad Pieter in
dienst van de Kamer Zeeland van de VOC.
Daar bracht hij het tot luitenant. Als officier
van de VOC moest je van eerlijke en goede
komaf zijn en Protestants ... . Vaak begon je als
cadet en klom dan op tot luitenant.9' Of Pie
ter dat ook zo heeft gedaan is niet bekend,
maar gezien zijn snelle carrière minder
waarschijnlijk. De jaren bij de MCC en eer
der genoemde
Aa /n cf Mcc-2%y~*, a<x<n ar /c/ roos sxaeertc V ac-f# Ay <-- FMfsv.cjZ
reconstruct the function and method
of the MCC in its historical context.10 Ahmed Belkaoui emphasizes the linguis
tic nature of accounting, based on the symbols and grammatical rules as general
characteristics
De boekhouding van de MCC biedt duidelijk inzicht in de mate van winstge
vendheid van de Walcherse slavenhandel in de achttiende eeuw. Tijdens de vroege
De United Nations Educational, Scientific and Cultural Organisation (UNESCO) heeft het archief
van de Middelburgse Commercie Compagnie (MCC) in mei 2011 op de werelderfgoedlijst voor
documentaire ... werken geplaatst. Die lijst wordt wel Memory of the World genoemd. Het archief van
de MCC verkeert nu in het gezelschap van bijvoorbeeld Het Achterhuis van Anne Frank, het tapijt
van Bayeux en de negende
Behalve kompassen leverde Adriaan Bartels
vlaggen aan de MCC. De levering van kompassen
en vlaggen combineerde hij in één rekening,
zoals bijvoorbeeld in de rekening voor de tweede
... reparaties daarvan voor de MCC. Hij was wel de
belangrijkste leverancier van kompassen aan de
Verenigde Oostindische Compagnie (VOC), kamer
Zeeland.10 Hij combineerde de werkzaamheden
voor de MCC en
59 ZA, MCC, respectievelijk nrs. 1088 en 607.
... 62 Net als bij de MCC waren er bij de andere werkgevers voor een aantal functies schom
melingen in de lonen, afhankelijk van de vraag en de kwaliteit van het volk. Deze wor
den meestal weergegeven
31 ZA, MCC, nr. 510.
... 32 Een bekend voorbeeld is Evert Blonkebijle Corneliszoon (1696-1769), die tussen 1734
en 1748 zes reizen maakte in dienst van de MCC, om vervolgens in 1749 zelf directeur
te worden. ZieJ.R. Bruijn
In 1720 verenigden kooplieden uit Middelburg
zich in de Middelburgsche Commercie Compagnie
(MCC). Aanvankelijk dreef de MCC vooral handel
op de Middellandse Zee en West-Indië. Er waren
ook ... handelscontacten met de Oostzee, de IJszee,
de Witte Zee, Frankrijk en het Iberisch schierei
land. Tevens dreef de MCC handel op West-Afrika
en dan met name Guinee. In 1730 verloor de
West-Indische Compagnie (WIC
52 Dit blijkt uit de vele bewaard gebleven cargazoenlijsten in het MCC-archief. Zie voor een con-
cept-cargazoenlijst voor zowel Guinea als Loango-Angola: NL-MdbZA, MCC 1008.2, cargalijst
voor de ... 55 Vergelijk: NL-MdbZA, MCC 119, 'Notitie van de cattoene lijnwaaten die in Zeeland meeste
benoodigt zijn, tot den handel op de kust van Africa' (scan 99).
zij voor een zestiende deel wilde participeren. Na
enig overleg stemde de MCC hiermee in. In febru
ari 1817 feliciteerden de directeuren van de MCC
Dagneau met de behouden aankomst van Middel ... - Zeeuws Archief (ZA), Archief van de Commercie Compag
nie van Middelburg, 1720-1889 (MCC), Notulen van de
vergaderingen van Directeuren (1792-1814), inv.nr. 23.
De MCC kon dus niet ontsnappen aan het tekort aan Nederlandse zeelieden tij
dens de achttiende eeuw. Een enkele Scandinaviër, Duitser of Engelsman terzijde
gelaten, waren alleen de kapiteins steevast ... In vergelijking met de VOC, de WIC, de walvisvaart en de marine bleef het aan
tal buitenlanders op de schepen van de MCC echter relatief beperkt. Bij de vaart
op West-Indië en de slavenvaart bedroeg
scheepvaartondernemingen, de
MCC, WIC en VOC.7'10-33'Van Pieters fami
lie aan moeders kant is veel meer bekend.
Deze kwamen oorspronkelijk uit Scherpe-
nisse. Pieters grootvader van moederszijde,
Pieter de Waeijer, was goed
Middelburg Commerce Company
(MCC); a dark chapter in the history of Middelburg. Baumgarten's work di
rectly involves the history of the city as an important part of his work. In the
evaluation booklet we read
Before the quantitative information of the MCC accounting records can be ac
cepted at face value to use in economic or econometric analyses, we must assess
what the meaning and function of these
was geïnvesteerd in de lokale economie. Het ging onder meer om aan
delen in de MCC en Vlissingse slavenschepen. Daarnaast had hij geld gestoken in
ondernemingen die ook profiteerden van de slavenhandel
het MCC-archief met andere Zeeuwse
bronnen een prima basis voor een verkenning van de winstgevendheid en het
economische belang van de trans-Atlantische slavenhandel.
ruild worden tegen bijvoorbeeld olifantstanden. Dat is ook het geval bij de tweede
reis van het MCC-schip 't Vergenoegen dat tussen mei 1788 en juli 1790 van Vlis-
singen naar Guinee en Suriname voer
de MCC
bekend geworden en is de meeste informatie in
het boek van Tramper afkomstig uit het archief
van de MCC in het Zeeuws Archief, het was zeker
niet de enige Zeeuwse onderneming die in slaven
... de MCC tot Unesco-werelderfgoed
verklaard. Het is uniek dat zoveel is bewaard
gebleven van een slavenhandelsarchief. Hierdoor
zijn de praktijk en de bedrijfsvoering van slaven-
reizen nauwgezet te
Gezicht op de Dokbrug en het voormalige equipagehuis van de VOC, het latere Commerciehuis van de MCC, aan het begin van de
negentiende eeuw. Zeeuws Archief, Zelandia Illustrata, 11-291.
... winstmarges nog verder bij, naar beneden:
over de gehele achttiende eeuw gerekend was de
MCC een verliesgevend bedrijf. De rol van de toe
leveringsbedrijven wordt hierdoor dan ook alleen
maar interessanter
delsactiviteiten een exclusief Walcherse en in
het bijzonder Middelburgse aangelegenheid is.
Toch zijn tal van inwoners van Schouwen-
Duiveland als aandeelhouder bij de mcc betrok
ken. De namen van ... 1795 vormt op allerlei vlakken een jaar van
omwenteling. De mcc kan de vaart op de West
niet langer volhouden en verlegt daarom na
1815 haar activiteiten naar de scheepsbouw. Dit
van Prooijen stelt in haar werk over de MCC dat men in de periode 1720-1755
steeds probeerde om eerst in Middelburg en in Vlissingen manschappen te wer
ven.2'' Als dat niet lukte, werd een beroep ... gedaan op contactpersonen buiten
Zeeland: aanvankelijk ging het vooral om handelshuizen die ook andere zaken
voor de MCC waarnamen (Arnoldo Cloeting en Anthonij Baert in Amsterdam en
Pieter Baelde in
Maar behaLve scheepsbouwers waren er nog
veeL meer partijen betrokken bij het uitreden
van een sLavenschip. In het MCC-archief bevinden
zich duizenden bonnetjes van aLLerhande LokaLe
Leveranciers die ... Ld ook
gort aan de MCC ten behoeve van sLavenschepen.
, kan enkel een vergelijking worden gemaakt met de maandlo
nen die de MCC vóór ongeveer 1755 betaalde. Voor de VOC werden eveneens
cijfers uit de zeventiende eeuw gehanteerd."3 Ook hier stelt de auteur ... Voor wat de WIC betreft, kunnen we kort zijn: het zeevarend personeel kreeg er
steevast minder loon dan bij de MCC, ongeacht functie of rang. Deze conclusie is
ook van toepassing op de marine, zij
Concluderend kan gezegd worden dat de MCC wel degelijk hinder heeft onder
vonden van de kwalitatieve en kwantitatieve achteruitgang van het zeevarend per
soneel. In vergelijking met de Admiraliteit ... 's met zich mee, waardoor degenen die zich enige kies
keurigheid konden permitteren liever geen dienst namen op deze langeafstands-
vaart. Toch slaagde de MCC er doorgaans beter dan haar concurrenten in
Geschiedenis van de MCC is een standaardwerk over
het bestaan van deze handelsorganisatie. Samen
met Geschiedenis van de VOC en Geschiedenis van de
WIC schetst dit boek een compleet beeld over
het ... Zelfs een kostbare Zuidzee-expeditie heeft zij
georganiseerd. Na de opheffing van de grote
handelscompagnieën VOC en WIC wist de MCC
zich als enige te handhaven. Na 1800 richtte de
MCC zich
Geschiedenis van de MCC is een standaardwerk over
het bestaan van deze handelsorganisatie. Samen
met Geschiedenis van de VOC en Geschiedenis van de
WIC schetst dit boek een compleet beeld over
het ... Zelfs een kostbare Zuidzee-expeditie heeft zij
georganiseerd. Na de opheffing van de grote
handelscompagnieën VOC en WIC wist de MCC
zich als enige te handhaven. Na 1800 richtte de
MCC zich