Slavenhandelaren waren belangrijke klanten van de Walcherse buskruitmo lens. Op MCC-schepen naar Loango-Angola was gemiddeld 7500 pond carga zoenkruit aanwezig en op schepen naar Guinea zelfs ... 57 NL-MdbZA, MCC 21, vergaderingen directeuren 23 juli 1765 en 30 juli 1765 (scan 101).

afwezigheid van bronnen. Het archief van de grootste slavenhandelaar van Nederland, de Middelburgse Com mercie Compagnie (MCC) is vrijwel volledig bewaard gebleven. Het bevat uitge breide financiële gegevens

reconstruct the function and method of the MCC in its historical context.10 Ahmed Belkaoui emphasizes the linguis tic nature of accounting, based on the symbols and grammatical rules as general characteristics

De boekhouding van de MCC biedt duidelijk inzicht in de mate van winstge vendheid van de Walcherse slavenhandel in de achttiende eeuw. Tijdens de vroege

59 ZA, MCC, respectievelijk nrs. 1088 en 607. ... 62 Net als bij de MCC waren er bij de andere werkgevers voor een aantal functies schom melingen in de lonen, afhankelijk van de vraag en de kwaliteit van het volk. Deze wor den meestal weergegeven

31 ZA, MCC, nr. 510. ... 32 Een bekend voorbeeld is Evert Blonkebijle Corneliszoon (1696-1769), die tussen 1734 en 1748 zes reizen maakte in dienst van de MCC, om vervolgens in 1749 zelf directeur te worden. ZieJ.R. Bruijn

52 Dit blijkt uit de vele bewaard gebleven cargazoenlijsten in het MCC-archief. Zie voor een con- cept-cargazoenlijst voor zowel Guinea als Loango-Angola: NL-MdbZA, MCC 1008.2, cargalijst voor de ... 55 Vergelijk: NL-MdbZA, MCC 119, 'Notitie van de cattoene lijnwaaten die in Zeeland meeste benoodigt zijn, tot den handel op de kust van Africa' (scan 99).

De MCC kon dus niet ontsnappen aan het tekort aan Nederlandse zeelieden tij dens de achttiende eeuw. Een enkele Scandinaviër, Duitser of Engelsman terzijde gelaten, waren alleen de kapiteins steevast ... In vergelijking met de VOC, de WIC, de walvisvaart en de marine bleef het aan tal buitenlanders op de schepen van de MCC echter relatief beperkt. Bij de vaart op West-Indië en de slavenvaart bedroeg

Middelburg Commerce Company (MCC); a dark chapter in the history of Middelburg. Baumgarten's work di rectly involves the history of the city as an important part of his work. In the evaluation booklet we read

Before the quantitative information of the MCC accounting records can be ac cepted at face value to use in economic or econometric analyses, we must assess what the meaning and function of these

was geïnvesteerd in de lokale economie. Het ging onder meer om aan delen in de MCC en Vlissingse slavenschepen. Daarnaast had hij geld gestoken in ondernemingen die ook profiteerden van de slavenhandel

het MCC-archief met andere Zeeuwse bronnen een prima basis voor een verkenning van de winstgevendheid en het economische belang van de trans-Atlantische slavenhandel.

ruild worden tegen bijvoorbeeld olifantstanden. Dat is ook het geval bij de tweede reis van het MCC-schip 't Vergenoegen dat tussen mei 1788 en juli 1790 van Vlis- singen naar Guinee en Suriname voer

van Prooijen stelt in haar werk over de MCC dat men in de periode 1720-1755 steeds probeerde om eerst in Middelburg en in Vlissingen manschappen te wer ven.2'' Als dat niet lukte, werd een beroep ... gedaan op contactpersonen buiten Zeeland: aanvankelijk ging het vooral om handelshuizen die ook andere zaken voor de MCC waarnamen (Arnoldo Cloeting en Anthonij Baert in Amsterdam en Pieter Baelde in

, kan enkel een vergelijking worden gemaakt met de maandlo nen die de MCC vóór ongeveer 1755 betaalde. Voor de VOC werden eveneens cijfers uit de zeventiende eeuw gehanteerd."3 Ook hier stelt de auteur ... Voor wat de WIC betreft, kunnen we kort zijn: het zeevarend personeel kreeg er steevast minder loon dan bij de MCC, ongeacht functie of rang. Deze conclusie is ook van toepassing op de marine, zij

Concluderend kan gezegd worden dat de MCC wel degelijk hinder heeft onder vonden van de kwalitatieve en kwantitatieve achteruitgang van het zeevarend per soneel. In vergelijking met de Admiraliteit ... 's met zich mee, waardoor degenen die zich enige kies keurigheid konden permitteren liever geen dienst namen op deze langeafstands- vaart. Toch slaagde de MCC er doorgaans beter dan haar concurrenten in

Bron: Archief MCC, chirurgijnsjournalen en inv. nr 1406 ... Bron: Archief MCC, chirurgijnsjoumalen en inv. nr 1406

38 Gebaseerd op de gemiddelde hoeveelheid, ossenvlees aanwezig op slavenschepen van de MCC. NL-MdbZA, Zie: MCC 118, 'Lijst waar na de victualie voor de Commercie Compagnies scheepen nu en vervolgens ... staan bijvoorbeeld: NL-MdbZA, MCC 517.1, factuur Jacobus Meertens, 1765 (scan 66).

63 Zie bijvoorbeeld NL-MdbZA, MCC 531.2, Jan Baas Verdonk aan directeuren, 24 juli 1770 (scan 3), ibid 1197.2, 4 juni 1772 (scan 2), ibid 545.2, 20 januari 1777 (scan 2). ... /gtx055 (geopend op 08-08-2020); NL-MdbZA, MCC 815, prijsvergelijking 15 februari 1764 (scan 7).

De MCC lijkt dus wel degelijk rekening te hebben gehouden met de stijging van de prijzen na 1750, die een daling van de reële lonen betekende. De directeuren van de compagnie hebben getracht dit te ... Laat ons vervolgens de lonen die de MCC betaalde, vergelijken met de maandga- ges bij de WIC, de VOC en de marine.62

is echter gebleken dat dit slechts ten dele het geval was, en dat de MCC voor de werving van personeel in Zeeland veel minder afhankelijk was van volkhouders dan men op het eerste gezicht zou ver ... directeuren van de MCC hoge eisen stelden aan degenen die zich voor deze functie kandidaat stelden. Meestal was de voltallige directie aanwezig bij een 'sollicitatiegesprek. Wanneer er twijfel bestond, werd er

Compagnie (MCC). ... De MCC werd opgericht in 1720, in een ultieme poging de economische achter uitgang waarmee Zeeland te kampen kreeg na het stopzetten van de kaapvaart in 1713, een halt toe te roepen.' De compagnie

Afb. 1Opgave van de ziekten van slaven aan boord van de Geertruida en Christina. Archief MCC, inv. nr. 435: Chirurgijnsjournaal van de Geertruida en Christina. 1783-1785.

Gegevens naar: Van der Vlis; MCC, inv. nr 1110.

Betwist gezag; de verhoudingen tussen de Republiek en Portugal en de confiscatie van het MCC-schip Don Carlos in Rio de Janeiro (1725)

30 NL-MdbZA, MCC 19, vergadering 16 juni 1750, verslag Casparus Ribaut (vanaf scan 176).

Figuur 1. Verdeling van gemiddelde omzet per door de MCC verkochte slaaf 357), 1755-1780

Gegevens naar Schoute; MCC, inv.nr 390 ... Gegevens naar: MCC, inv. nr 429.

Gegevens naar: Unger, Slavenhandel II; MCC, inv. nr 868 ... Gegevens naar: MCC, inv. nr 1405 en 1406

Gegevens naar: Unger, Slavenhandel II; MCC, inv. nr 292 ... Gegevens naar: MCC, inv. nr

13 Adriaan Wisse, De Commercie-Compagnie te Middelburg van haar oprichting tot het jaar 1754, Utrecht 1933, 35; Zeeuws Archief (ZA), Middelburgse Commercie Compagnie (MCC), Rapportage Aldias Attinga ... voor vergadering directie MCC, 16 april 1724, 13, p. 61; ZA, MCC, 39, secrete notulen directeuren MCC, 9 november 1723.

3 Het archief van de MCC bevindt zich in het Zeeuws Archief te Middelburg. In dit arti kel zal verder naar dit archief verwezen worden met de aanduiding: ZA, MCC. ... 5 Dit en andere aspecten van het onderzoek naar de zeelieden in dienst van de MCC wor den ook besproken in: M. Van Overtvcldt, Zeelieden in de 18c eeuw. De Middelburgse Commercie Compagnie: een casus

Het slaen van den tromde personeelswerving bij de MCC ... Hoe ging de MCC precies te werk bij het werven van bemanning voor haar sche pen? Gezien de grote verantwoordelijkheid van kapiteins en stuurlui, werd voor hun een andere procedure gehanteerd dan voor

De belangrijkste informatie over de zeelieden op de schepen van de MCC is ver zameld in een databank.'1 In combinatie met het archief van de compagnie maak te deze databank een uitgebreid onderzoek ... mogelijk naar de positie van de MCC op de Zeeuwse arbeidsmarkt voor zeelieden in de achttiende eeuw.5 De MCC was in de achttiende eeuw namelijk een van de grote Zeeuwse werkgevers voor zeelie den. De

De archieven van de MCC bevatten heel wat informatie over de herkomst van het zeevarend personeel. Voor 88,5% van de 10.290 zeelieden die bij de MCC in dienst traden voor een reis naar Afrika (997 ... het feit dat de klerken van de MCC tot ongeveer 1735 de afkomst van het grootste deel van de bemanningen niet noteerden in de monsterrollen. Aangezien de MCC meer dan de helft van haar expedities naar

2) Tijdens de reis gemaakte onkosten (MCC 368)

Bron: Archief MCC, chirurgijnsjournalen en inv. nr 1406. ... Bron: Archief MCC, chirurgijnsjournalen en inv. nr 1406.

Levensmiddelen en dranken aan boord bij vertrek uit Middelburg op 4 november 1738. Sa mengesteld uit MCC 372.1 (Eendracht) en MCC 635.1

85. Archief MCC, inv. nr 1410, januari-juli 1789. ... 86. Archief MCC, inv. nr 1410, d.d. 24 aug. 1788.

65. Archief MCC, inv. nr 1418, d.d. 2 dec. 1792. ... 70. Archief MCC, inv. nr 1411, d.d. 16 apr. 1793.

18. Archief MCC, inv. nr 1405, d.d. 20 feb. 1788. ... 19. Archief MCC, inv. nr 1405, d.d. 17 mrt. 1788. Over het algemeen werden met 'neegers' de handelaren aangeduid. Het vermoeden van Unger (Unger, 'Slavenhandel', 68) dat negers en slaven niet een

57. Archief MCC, inv. nr 435, 49. ... 58. Vrijman, Slavenhalers98; Archief MCC, inv. nr 1418, d.d. 27 nov. 1792.

niets op. Ondanks het feit dat de MCC niets te maken had met deze strubbelingen, bracht deze verslechtering van de betrekkingen geen uitzicht op restitutie van de Don Carlos. ... vredesverdragen, maar ook hij was van mening dat het optreden van de WIC restitutie onmogelijk maakte.66 Deze Portugese politiek was riskant, want de Staten-Generaal dreigden kaapbrie- ven te verstrekken aan de MCC

67 ZA, MCC, 317. Correspondentie MCC, 1731; Wisse, Commercie-Compagnie35. ... 69 ZA, MCC, 321. 'Tot Besluijt', nawoord scheepsjournaal Don Louis door Hubregt Kempe.

Tot slot moet nog opgemerkt worden dat de MCC, evenals de VOC, ook perso neel in dienst nam uit de regio's waarop ze handel voerde. Terwijl de VOC echter, zeker vanaf 1780, in grote mate een beroep ... deed op Aziaten om haar schepen te bemannen, gebeurde dit bij de MCC slechts sporadisch.47 De neger- of zwartma- trozen op haar schepen werden enkel in dienst genomen als begeleiders van de sla ven, of

slechts een deel (circa een vijfde) van het goud behouden dat hij had gekocht met de 10.000 gulden. Nadien komen we hem niet meer tegen op de schepen van de MCC. ... Hoe de MCC precies te werk ging bij het aanwerven van ambachtslui en gewone zeelieden, valt niet rechtstreeks op te maken uit de bronnen. De informatie hier omtrent in de scheepsboeken en de

arbeidsmarkt voor zeelieden ont stond. Naast de MCC hadden immers ook de VOC, de WIC, de marine en tal van particuliere reders bemanning nodig voor hun schepen. De vraag stelt zich dan ook, in hoeverre de MCC ... moeilijkheden ondervond bij het werven van per soneel en hoe zij zich inzake deze problematiek verhield tot haar concurrenten.13 Van de Zeeuwse Admiraliteit zal de MCC weinig rivaliteit ondervonden hebben. Na de

type reizen lijkt dit aannemelijk, maar bij de MCC was hiervan geen sprake. ... Bij de aanmonstering kreeg iedere zeeman, ongeacht zijn functie of rang, een of meerdere maandlonen 'op de hand'. Aanvankelijk betaalde de MCC een maand op voorhand, maar vanaf omstreeks 1745

academiejaren te verdiepen in het bijna volledig bewaarde archief van de Middelburgse Commercie Compagnie (MCC). In het kader van wetenschappe lijke scripties rond thema's gerelateerd aan maritieme en overzeese ... geschiedenis tij dens de vroegmoderne periode startte zij in september 2000 haar studie naar het rendement van de slavenhandel opgezet door de MCC. Met de enthousiaste steun van Albert en Ivo leidde dit in 2002

De bespreking van de lonen is opgedeeld in twee periodes: 1720-1755 en 1755- 1802. Het bleek wenselijk een onderscheid te maken tussen deze tijdvakken omdat de door de MCC betaalde lonen een ... verschillende functies gelijk. Vanaf het midden van de eeuw kwam hier echter verandering in. Ondanks het feit dat er grote verschillen waren tussen de uiteenlopende functies aan boord, kan men stellen dat de MCC