Het exacte verloop van de gebeurtenissen blijft in deze tijd grotendeels giswerk.
Peter Henderikx laat zien dat er in het begin van de dertiende eeuw al sprake is van
stadsrechten in Zierikzee, maar
de
visserij in goede banen te leiden. Veel is in de loop der jaren al gepubliceerd over
de stadsrechten en privileges van Brouwershaven.1 Maar deze schitterende bron is
tot nu toe aan de aandacht van
Het is een opvallend gegeven dat Tholen al een vesting heeft vóór het in 1366
stadsrechten krijgt. Een jaar eerder namelijk neemt Jan van Blois, Heer van
Tholen, het initiatief om het dorp te
In 2015 vierde Vlissingen zevenhonderd jaar stad.
Op 2 april 1315 kreeg die stad van de Hollandse graaf
Willem iii stadsrechten. Precies 700 jaar later werd
dit herdacht in een bomvolle Sint
. Vlissingen 700 jaar stadsrechten
aan de Commissaris van de Koning Han Polman.
Over Vlissingen verscheen de lijvige studie Vissers, Kapers, Arbeiders. Vlissingen 700
jaar stadsrechten. Maar hoe ziet de toekomst van de stad eruit? Niemand die dat
natuurlijk precies weet, maar
en daarom een
nieuwe haven en poort liet maken en de stad voor het
eerst stadsrechten gaf, bewijst de inhoud van de Keur
van Vlissingen opgemaakt op 2 april 1315.
stadsrechten.
... Peter van Druenen, Vissers, kapers,
arbeiders. Vlissingen 700 jaar stadsrechten
(Vlissingen 2015).
2015 is een bijzonder jaar geweest voor Vlissingen. Op 2 april is gevierd dat de
stad 700 jaar stadsrechten heeft, maar het hele jaar door zijn er evenementen
georganiseerd in het kader van ... 2 Overhandiging eerste exemplaar
Vissers, Kapers, Arbeiders.
Vlissingen 700 jaar stadsrechten
van Peter van Druenen
4 Sloeproeiwedstrijd Boulevard-race
700 jaar
stadsrechten) en cultuurhistoricus Herman Pleij.
Peter van Druenen
Vissers, Kapers, Arbeiders
Vlissingen 700 jaar stadsrechten
Stichting Historische Publicaties
Schelde-estuarium: Vlissingen 2015
een
eigen gemeente, terwijl dat bij dorpen vaak niet het geval is. Vaak wordt verwezen naar
stadsrechten, daterend uit de middeleeuwen. Het stadsbeeld in de middeleeuwen is
eigenlijk niet heel anders
eeuwenlange ontwikkeling die een nederzetting heeft
doorgemaakt. Soms worden de stadsrechten ook specifiek ingezet om de groei van
een dorpje te stimuleren of om de rechtsgang daar beter te laten verlopen.
het over Brouwershaven
of een andere, oudere haven heeft. Dit is ook de periode die direct volgt op de
plannen van Floris V om Brijdorpe stadsrechten te geven. Tegen het einde van de
dertiende eeuw
Was Brijdorpe een dorp of een stad naar middeleeuwse begrippen? Floris V is
zeker van plan geweest stadsrechten te verlenen, of dat nu aan Brijdorpe of
aan Brouwershaven is geweest. Daarnaast zal
uit de bronnen. Als
laatste verdwijnt de kerk aan het eind van de zestiende eeuw. Langzaam maar zeker
krimpt het dorp dus van de plek die Floris V nog stadsrechten wil geven naar 'de
vlek langs de weg
de stad Zierikzee het feit dat het 750 jaar
stadsrechten bezat. Opnieuw werden de inleidingen van een feestelijke bijeenkomst
in Mondragon opgenomen in de kroniek, die voor 't eerst 140 bladzijden dik
Huib Uil, De stadsrechten van Zierikzee, in: 23 (1998), 21-42.
was het Nicolaas van Cats I die Gouda stadsrechten
gaf; hij nam de stad Utrecht in voor Graaf Floris V en was bevelvoerder van zijn troepen
die de West-Friezen versloegen. Hij was de onderhandelaar
5 Zierikzee kreeg stadsrechten in 1200-1225. De stadsrechten werden in 1248 door graaf Willem II
opnieuw bevestigd.
i Domburg werd -en wordt- door de inwoners altijd een dorp
genoemd, hoewel het stadsrechten heeft.
, waardoor die weerbe-
stendiger is dan gewoon cement. Later mocht daring
niet meer worden gewonnen omdat het de stromin
gen in de haven veranderde. Veere verwierf in 1348
stadsrechten, waardoor het bouwen van
stadsrechten de slotbepaling. Maar in het stads
recht van Brouwershaven volgen er na dit artikel nog liefst tien bepalingen, die
met artikel 59 opmerkelijk genoeg opnieuw met een vergelijkbare bepaling
besluiten
van Beieren goed van pas. Mede uit financiële overwegingen verkocht de graaf
in deze periode stadsrechten aan een aantal plaatsen in West-Friesland.17
stadsrecht van Middelburg.18 Die suggestie blijkt onjuist. Het stadsrecht van
Brouwershaven geeft echter wel inhoudelijke overeenkomsten te zien met de
stadsrechten van drie andere stadjes, namelijk ... Wanneer van verschillende steden stadsrechten bekend zijn die sterk met elkaar
overeenkomen, wordt wel gesproken van een stadsrechtfamilie. Zo vormen
bijvoorbeeld de stadsrechten van een aantal
die voorkomt in de stadsrechten van Goedereede. Brouwershaven en Brielle.
Mogelijk gaat het hier om een bepaling die in het stadsrecht van Goedereede uit
1312 in zijn oudste vorm bewaard is gebleven ... Het bovenstaande voorbeeld suggereert dat de stadsrechten van Brouwershaven
en Brielle werden gebaseerd op dat van Goedereede. Die conclusie mag echter
niet zomaar worden getrokken, want er moet
Wanneer wordt uitgesloten dat de overeenkomsten in volgorde tussen
Brouwershaven en Brielle toeval zijn, dan moeten de stadsrechten van die plaat
sen noodzakelijkerwijs direct met elkaar in verband ...
stadsrechten - ook wanneer we van het stadsrecht van Brouwershaven slechts
het oudste gedeelte in ogenschouw nemen - een nogal beperkte omvang heeft.
Dat is opmerkelijk, want de Brielse samenleving van 1330 zal
Hierboven stelden we vast dat de stadsrechten van Brielle en Brouwershaven tot
elkaar in een directe relatie staan. Voor een antwoord op de vraag of het stads
recht van Brouwershaven werd beïnvloed ... voorboden. Hoe de stadsrechtoorkonde van Goedereede met haar afwijken
de structuur zich precies verhoudt tot de stadsrechten van Brielle en Brouwers
haven is vooralsnog onduidelijk, zodat er in principe drie
Telting, A. en W.S. Unger, 'De stadsrechten', in: Geschiedkundige atlas van Nederland. De
Bourgondische tijd, tweede ajlevering, 's-Gravenhage 1923-
Uil, H., (red.), Brouwershaven 700jaar
7. Telting en Unger, 'De stadsrechten', p. 112; Fruin, Provincie Zeelandp. 101; Unger en
Westendorp Boerma, 'Steden van Zeeland', p. 30; Jansen-Glas, Brouwershaven 500jaar stad, p. 3;
vgl. Uil ... 18. Telting en Unger, 'De stadsrechten', p. 112.
Pluib Uil, De stadsrechten van Zierikzee, in: 23 (1998), 21-42.
mogelijk dat er reeds in de 9de eeuw al bewoning
op deze plaats was. Stadsrechten kreeg een plaats pas als ze enige betekenis had
als handels- of vestingplaats. In de gemeenteraadsvergadering van 29 april
Overhandiging van de oorkonde mei de stadsrechten door de graaf, (staalplaat uit van hennep,
W, Moll en J. ter Gouw, Nederlands Geschiedenis en Volksleven, heiden 1880).
DE STADSRECHTEN VAN ZiERIKZEE
... Woensdag 11 maart 1248 was een gedenkwaardige dag. Rooms-koning Willem II
vaardigde een oorkonde uit, waarin de stadsrechten van Zierikzee werden vast
gelegd. Het was voor de Zierikzeeënaars een
Stadsrechten
... Het verlenen van stadsrechten vormde een opvallend moment in de gestage
groei van nederzetting tot een plaats van betekenis. In tegenstelling tot wat vaak
gedacht wordt, houden stadsrechten geen
De studies van J.G. Kruisheer naar de Hollandse en Zeeuwse stadsrechten heb
ben belangrijke resultaten opgeleverd. Een van zijn belangrijkste conclusies was
dat, in tegenstelling tot wat voor de hand
95. Henderikx, Bedelordekloosteis, 91. Dat deze rangorde niet uitsluitend door de ouderdom van de
stadsrechten wordt bepaald, blijkt uit het feit dat Delft (stadskeur 1246) meermalen voor Haarlem
stadsrechten bezat. Met de
wallen die in 1590 voltooid werden,
kreeg Brouwershaven ook het uiterlijk
van een stad. De benaming smalstad
houdt in dat Brouwershaven geen zetel
had in de Zeeuwse Staten. De
Wikken en wegen in de
middeleeuwse haven van Sluis,
St. Anna ter Muiden 750 jaar
stadsrechten.
... Een niet erg geslaagd boekje,
geschreven naar aanleiding van het
feit dat St. Anna ter Muiden dit jaar
750 jaar stadsrechten heeft. Na een
onsamenhangend en moeilijk te volgen
overzicht van de
Het vriendelijke, inspirerende kunstenaars
plaatsje Sint Anna ter Muiden bij het
Zeeuws-Vlaamse Sluis heeft 750 jaar gele
den stadsrechten gekregen en dat wordt dit
jaar uitbundig gevierd.
1217 of 1219-1222 In één van deze jaren verkreeg Zierikzee zijn stadsrechten van de
graaf.16)
... 1248 De stadsrechten werden vernieuwd en uitgebreid door graaf Willem II. Een gezegeld
afschrift van deze keur is in Zierikzee bewaard gebleven.3)
In de 13e eeuw gaat deze stedelijke groei verder. Zierikzee krijgt stadsrechten, d.w.z.
zelfbestuur op tal van terreinen, er worden verschillende fraaie openbare gebouwen
gebouwd en de stad wordt ook
andere steden
herdachten dat ze zes- of zevenhonderd jaar geleden stadsrechten hadden ontvangen. De Zierikseeënaren
hebben vaak de neiging gehad anderen te overtroeven. Ze wilden zelfs de hoogste toren van
-steden waarvan bekend is dat zij
stadsrechten bezaten, helaas met één
uitzondering. Van stadsrechten van
Westenschouwen is namelijk niets be
kend, en het is dus denkbaar dat ook
Zoutelande toen geen stad in ... Terug nu naar het citaat uit het veldna-
menboekje. We kennen inderdaad de
keuren, de stadsrechten van Middel
burg, Zierikzee, Westkapelle en Dom
burg, en daar het bezitten van stads
recht vooral
Poortvliet
stadsrechten. Enkele van deze plaat
sen kregen deze rechten niet van de
graaf maar van de plaatselijke heer,
en ik betwijfel of daardoor het
Zeeuwse keurrecht ter plaatse ver
viel, maarin elkgeval
, veelal ras-
tervormige plattegrond. De stichters sti
muleerden de groei van hun rationeel
opgezette scheppingen door ze heel
snel stadsrechten te verlenen en door
ook met tal van andere privileges men
sen
dit ondanks het feit dat
de grafelijke kanselarij al in de 14e eeuw
getracht heeft alle stadsrechten te ver
zamelen8).
bezegeld door
gravin Johanna van Vlaanderen en graaf
Willem van Holland. In 1223 krijgen
Westkapelle en Domburg dezelfde
stadsrechten, gebaseerd op dat van
Middelburg.
... . In 1206 bekrachtigde
graaf Willem (I) wel het verdrag van
Brugge van 11 67, maar hoe weinig de
Hollandse graaf zich overigens van dat
condominium aantrok bleek bij deverle-
ning van de stadsrechten aan