WestkapeUe is dit jaar zevenhonderdvijftig jaar in het bezit van stadsrechten. Dat
feit wii men niet zonder meer voorbij /aten gaan en enig reliëf geven op 29 septem
ber aanstaande ... . Zevenhonderdvijftig jaar stadsrechten: zo'n gebeuren noodt tot
terugkijken, zeker in een plaats met een zo markant verleden als Westkappel. De
redactie voelde er meer voor een stukje recente geschiedenis over
te bedrijven. Deze akti-
viteiten zullen er zeker toe hebben bijgedragen
dat de plaats in 1248 stadsrechten ontving, slechts
enkele tientallen jaren later dan de Walcherse
steden Middelburg, Domburg en
In 2015 vierde Vlissingen zevenhonderd jaar stad.
Op 2 april 1315 kreeg die stad van de Hollandse graaf
Willem iii stadsrechten. Precies 700 jaar later werd
dit herdacht in een bomvolle Sint
, waardoor die weerbe-
stendiger is dan gewoon cement. Later mocht daring
niet meer worden gewonnen omdat het de stromin
gen in de haven veranderde. Veere verwierf in 1348
stadsrechten, waardoor het bouwen van
. Vlissingen 700 jaar stadsrechten
aan de Commissaris van de Koning Han Polman.
Het is een opvallend gegeven dat Tholen al een vesting heeft vóór het in 1366
stadsrechten krijgt. Een jaar eerder namelijk neemt Jan van Blois, Heer van
Tholen, het initiatief om het dorp te
stadsrechten bezat. Met de
wallen die in 1590 voltooid werden,
kreeg Brouwershaven ook het uiterlijk
van een stad. De benaming smalstad
houdt in dat Brouwershaven geen zetel
had in de Zeeuwse Staten. De
Overhandiging van de oorkonde mei de stadsrechten door de graaf, (staalplaat uit van hennep,
W, Moll en J. ter Gouw, Nederlands Geschiedenis en Volksleven, heiden 1880).
was het Nicolaas van Cats I die Gouda stadsrechten
gaf; hij nam de stad Utrecht in voor Graaf Floris V en was bevelvoerder van zijn troepen
die de West-Friezen versloegen. Hij was de onderhandelaar
Over Vlissingen verscheen de lijvige studie Vissers, Kapers, Arbeiders. Vlissingen 700
jaar stadsrechten. Maar hoe ziet de toekomst van de stad eruit? Niemand die dat
natuurlijk precies weet, maar
de
visserij in goede banen te leiden. Veel is in de loop der jaren al gepubliceerd over
de stadsrechten en privileges van Brouwershaven.1 Maar deze schitterende bron is
tot nu toe aan de aandacht van
stadsrechten de slotbepaling. Maar in het stads
recht van Brouwershaven volgen er na dit artikel nog liefst tien bepalingen, die
met artikel 59 opmerkelijk genoeg opnieuw met een vergelijkbare bepaling
besluiten
een
eigen gemeente, terwijl dat bij dorpen vaak niet het geval is. Vaak wordt verwezen naar
stadsrechten, daterend uit de middeleeuwen. Het stadsbeeld in de middeleeuwen is
eigenlijk niet heel anders
van het stadhuis van Bom-
menede. Deze plaats wordt stad genoemd,
blijkbaar omdat het sedert 1573 gefortificeerd
was, want van stadsrechten is niets bekend.
stadsrechten ver
kreeg.
... Domburg. In 1223 zal graaf Floris IV ook in
Domburg wel ambacht bezeten hebben. In dat
jaar kreeg ook deze plaats stadsrechten. In 1276
verkoopt zijn kleinzoon Floris V een deel van
het ambacht met
Hulst en Axel kregen reeds in 1180 en
1182 stadsrechten. Dit is bij het begin van
de bekende bedijkingen in Axeler- en
Hulster Ambacht. Het gebied moet toen
toch ook al een bepaalde ontwikkeling ...
hebben gekend, anders geeft men de
hoofdplaatsen van zo'n gebied toch geen
stadsrechten.
eeuwenlange ontwikkeling die een nederzetting heeft
doorgemaakt. Soms worden de stadsrechten ook specifiek ingezet om de groei van
een dorpje te stimuleren of om de rechtsgang daar beter te laten verlopen.
Het exacte verloop van de gebeurtenissen blijft in deze tijd grotendeels giswerk.
Peter Henderikx laat zien dat er in het begin van de dertiende eeuw al sprake is van
stadsrechten in Zierikzee, maar
. Waarom het toen niet doorgegaan is
is een verhaal apart, dat wellicht nog eens ter
sprake komt. Pas in 1574 verleende prins Willem
van Oranje-Nassau als stadhouder van Zeeland
aan Arnemuiden stadsrechten.
...
in 1294 vrijwel al het ambacht in Vlissingen. In
1308 wordt het grafelijk bezit aldaar verder uitge
breid. In 1315 krijgt Vlissingen stadsrechten, zij het
in beperkte mate. Pas in 1477 krijgt de
van Beieren goed van pas. Mede uit financiële overwegingen verkocht de graaf
in deze periode stadsrechten aan een aantal plaatsen in West-Friesland.17
prent
van Brouwershaven de masten van de haringbui
zen boven de daken uitsteken. Al hadden Dom
burg en Westkapelle reeds vroeg in 1223
stadsrechten gekregen, in de gouden eeuw onder
scheidden zij zich
stadsrecht van Middelburg.18 Die suggestie blijkt onjuist. Het stadsrecht van
Brouwershaven geeft echter wel inhoudelijke overeenkomsten te zien met de
stadsrechten van drie andere stadjes, namelijk ... Wanneer van verschillende steden stadsrechten bekend zijn die sterk met elkaar
overeenkomen, wordt wel gesproken van een stadsrechtfamilie. Zo vormen
bijvoorbeeld de stadsrechten van een aantal
en daarom een
nieuwe haven en poort liet maken en de stad voor het
eerst stadsrechten gaf, bewijst de inhoud van de Keur
van Vlissingen opgemaakt op 2 april 1315.
Geschiedenis: Hulst wordt reeds in de 10e
eeuw genoemd als hoofdplaats voor Hulster-
Ambacht en kreeg in 1180 stadsrechten van
Philips van den Elzas, Graaf van Vlaande
ren. Vooral in de 14e en 15e
die voorkomt in de stadsrechten van Goedereede. Brouwershaven en Brielle.
Mogelijk gaat het hier om een bepaling die in het stadsrecht van Goedereede uit
1312 in zijn oudste vorm bewaard is gebleven ... Het bovenstaande voorbeeld suggereert dat de stadsrechten van Brouwershaven
en Brielle werden gebaseerd op dat van Goedereede. Die conclusie mag echter
niet zomaar worden getrokken, want er moet
De viering van 750 jaar stadsrechten
in Domburg en Westkappel begin en
eind september was voor de PZC
aanleiding tot een herdenkingspagina,
waarin ook een aantal staaltjes antago
nisme Domburg
Wanneer wordt uitgesloten dat de overeenkomsten in volgorde tussen
Brouwershaven en Brielle toeval zijn, dan moeten de stadsrechten van die plaat
sen noodzakelijkerwijs direct met elkaar in verband ...
stadsrechten - ook wanneer we van het stadsrecht van Brouwershaven slechts
het oudste gedeelte in ogenschouw nemen - een nogal beperkte omvang heeft.
Dat is opmerkelijk, want de Brielse samenleving van 1330 zal
Wanneer een middeleeuwse nederzetting
stadsrechten verkreeg betekende dit
meestal ook dat men gerechtigd was om
het stadsgebied door omwalling te bevei
ligen. Aanvankelijk gebeurde dit door mid
del
de stad Zierikzee het feit dat het 750 jaar
stadsrechten bezat. Opnieuw werden de inleidingen van een feestelijke bijeenkomst
in Mondragon opgenomen in de kroniek, die voor 't eerst 140 bladzijden dik
Hierboven stelden we vast dat de stadsrechten van Brielle en Brouwershaven tot
elkaar in een directe relatie staan. Voor een antwoord op de vraag of het stads
recht van Brouwershaven werd beïnvloed ... voorboden. Hoe de stadsrechtoorkonde van Goedereede met haar afwijken
de structuur zich precies verhoudt tot de stadsrechten van Brielle en Brouwers
haven is vooralsnog onduidelijk, zodat er in principe drie
1217 of 1219-1222 In één van deze jaren verkreeg Zierikzee zijn stadsrechten van de
graaf.16)
... 1248 De stadsrechten werden vernieuwd en uitgebreid door graaf Willem II. Een gezegeld
afschrift van deze keur is in Zierikzee bewaard gebleven.3)
5 Zierikzee kreeg stadsrechten in 1200-1225. De stadsrechten werden in 1248 door graaf Willem II
opnieuw bevestigd.
het over Brouwershaven
of een andere, oudere haven heeft. Dit is ook de periode die direct volgt op de
plannen van Floris V om Brijdorpe stadsrechten te geven. Tegen het einde van de
dertiende eeuw
In de 13e eeuw gaat deze stedelijke groei verder. Zierikzee krijgt stadsrechten, d.w.z.
zelfbestuur op tal van terreinen, er worden verschillende fraaie openbare gebouwen
gebouwd en de stad wordt ook
Was Brijdorpe een dorp of een stad naar middeleeuwse begrippen? Floris V is
zeker van plan geweest stadsrechten te verlenen, of dat nu aan Brijdorpe of
aan Brouwershaven is geweest. Daarnaast zal
uit de bronnen. Als
laatste verdwijnt de kerk aan het eind van de zestiende eeuw. Langzaam maar zeker
krimpt het dorp dus van de plek die Floris V nog stadsrechten wil geven naar 'de
vlek langs de weg
In maart van dit jaar was het 400 jaar geleden dat de Prins van Oranje aan Arnemuiden
stadsrechten verleende. Hiermee gaf hij uiting aan zijn erkentelijkheid voor de loyaliteit
waarmee Arnemuiden
Wanneer Sint-Maartensdijk stadsrechten heeft ge
kregen, valt moeilijk te zeggen. Nog in een stuk
van 1470 wordt van parochie en dorp gesproken,
maar zekerheid over het stedelijk karakter hebben
wij
DE STADSRECHTEN VAN ZiERIKZEE
... Woensdag 11 maart 1248 was een gedenkwaardige dag. Rooms-koning Willem II
vaardigde een oorkonde uit, waarin de stadsrechten van Zierikzee werden vast
gelegd. Het was voor de Zierikzeeënaars een
stadsrechten.
... Peter van Druenen, Vissers, kapers,
arbeiders. Vlissingen 700 jaar stadsrechten
(Vlissingen 2015).
In datzelfde jaar (1584) verkreeg Terneuzen
stadsrechten (o.a. een Woensdagse weekmarkt
en een van Axel onafhankelijke rechtbank).
De bevolking nam wat toe.
2015 is een bijzonder jaar geweest voor Vlissingen. Op 2 april is gevierd dat de
stad 700 jaar stadsrechten heeft, maar het hele jaar door zijn er evenementen
georganiseerd in het kader van ... 2 Overhandiging eerste exemplaar
Vissers, Kapers, Arbeiders.
Vlissingen 700 jaar stadsrechten
van Peter van Druenen
4 Sloeproeiwedstrijd Boulevard-race
plaatsen dus een goede scheep
vaartverbinding moeten hebben gehad.
Het is in ieder geval zeker, dat Hulst,
Axel en Biervliet, die in resp. 1180,
1 1 83 en 11 83 stadsrechten verkregen.
Telting, A. en W.S. Unger, 'De stadsrechten', in: Geschiedkundige atlas van Nederland. De
Bourgondische tijd, tweede ajlevering, 's-Gravenhage 1923-
Uil, H., (red.), Brouwershaven 700jaar
700 jaar
stadsrechten) en cultuurhistoricus Herman Pleij.
-steden waarvan bekend is dat zij
stadsrechten bezaten, helaas met één
uitzondering. Van stadsrechten van
Westenschouwen is namelijk niets be
kend, en het is dus denkbaar dat ook
Zoutelande toen geen stad in ... Terug nu naar het citaat uit het veldna-
menboekje. We kennen inderdaad de
keuren, de stadsrechten van Middel
burg, Zierikzee, Westkapelle en Dom
burg, en daar het bezitten van stads
recht vooral
Stadsrechten
... Het verlenen van stadsrechten vormde een opvallend moment in de gestage
groei van nederzetting tot een plaats van betekenis. In tegenstelling tot wat vaak
gedacht wordt, houden stadsrechten geen
7. Telting en Unger, 'De stadsrechten', p. 112; Fruin, Provincie Zeelandp. 101; Unger en
Westendorp Boerma, 'Steden van Zeeland', p. 30; Jansen-Glas, Brouwershaven 500jaar stad, p. 3;
vgl. Uil ... 18. Telting en Unger, 'De stadsrechten', p. 112.
i Domburg werd -en wordt- door de inwoners altijd een dorp
genoemd, hoewel het stadsrechten heeft.
- de bijwoning van de festiviteiten rond
750 jaar stadsrechten in Arnemuiden;