De studies van J.G. Kruisheer naar de Hollandse en Zeeuwse stadsrechten heb
ben belangrijke resultaten opgeleverd. Een van zijn belangrijkste conclusies was
dat, in tegenstelling tot wat voor de hand
werd geno
tuleerd r— een goede koop te zijn geweest, want we
vernemen, dat op 1 april 1374 hertog Albrecht van^
Beieren Reimerswaal stadsrechten toestaat (c.q. zich
daar veel gouds voor doet betalen).
... In 1355 kocht Enkhuizen van Albrecht stadsrechten.
De drie dorpen Oostdorp, Enkhuizen en Oommerskarspel
werden verenigd tot Enkhuizen. Als tegenprestatie
moest de nieuwbakken stad- jaarlijks onder
stadsrechten van Zierikzee
werden (her)bevestigd. Het jaarboek opende om
die reden met de twee inleidingen, die prof.dr.
P. A. Henderikx en mr. J. J. P. M. Asselbergs, bur
gemeester van Schouwen ... -Duiveland, hielden tij
dens een symposium, dat gewijd was aan deze
belangrijke gebeurtenis in 1248. Ook werd een
bijdrage opgenomen over de stadsrechten van
Zierikzee van de hand van Huib Uil.
toen bestondMaar de plaats moet in die tijd stads
rechten hebben gekregen, want Biervliet vanuit
Oostburg uit gesticht had in 1183 stadsrechten,
dus moesten Oostburg en Aardenburg ze reeds hebben
-steden waarvan bekend is dat zij
stadsrechten bezaten, helaas met één
uitzondering. Van stadsrechten van
Westenschouwen is namelijk niets be
kend, en het is dus denkbaar dat ook
Zoutelande toen geen stad in ... Terug nu naar het citaat uit het veldna-
menboekje. We kennen inderdaad de
keuren, de stadsrechten van Middel
burg, Zierikzee, Westkapelle en Dom
burg, en daar het bezitten van stads
recht vooral
Het citaat verwijst naar 2 Zeeuwse keuren, en daar moeten we het dus eerst over
hebben. Stadsrechten, stadskeuren gaven een stad een zekere mate van zelfstan
digheid in rechtspraak en bestuur, en
Stadsrechten
... Het verlenen van stadsrechten vormde een opvallend moment in de gestage
groei van nederzetting tot een plaats van betekenis. In tegenstelling tot wat vaak
gedacht wordt, houden stadsrechten geen
Het is niet bekend, wanneer Oostburg en Aardenburg
stadsrechten hebben gekregen, zoals dat ook niet be
kend is van andere Vlaamse steden. In 1177 wordt er
gewag gemaakt van een 'opidium' (cf
plaatsen dus een goede scheep
vaartverbinding moeten hebben gehad.
Het is in ieder geval zeker, dat Hulst,
Axel en Biervliet, die in resp. 1180,
1 1 83 en 11 83 stadsrechten verkregen.
houdt. Die sleutel zal wel
dateren uit de tijd dat Terneuzen stadsrechten
kreeg 1 584
In De Wete van april 1986 is mijn verhaal 'De Walcherse steden' gepubliceerd.
Ik had het daarin over de plaatsen op ons eiland die vóór de 19e eeuw op grond
van verkregen stadsrechten tot op zekere
De gemeente Terneuzen heeft op zeer bescheiden wijze het feit herdacht,
dat ze voor 350 jaar stadsrechten kreeg. De gemeenteraad hield receptie
en velen, o.a. het bestuur van de Kamer van Koophandel
In datzelfde jaar (1584) verkreeg Terneuzen
stadsrechten (o.a. een Woensdagse weekmarkt
en een van Axel onafhankelijke rechtbank).
De bevolking nam wat toe.
„Ondanks de verschillende
beschermende maatregelen van de
landsheren is Brouwershaven nimmer
een aanzienlijke stad geworden. Eerst in
1472 gaf hertog Karei het dorp
stadsrechten. Tot een stem in de
Den Bosch herdacht in 1985 z'n 800-jarig bestaan. In 1185
kreeg het stadsrechten van de hertog van Brabant.
Ter gelegenheid van het 350-jarig bestaan der Terneuzensche
stadsrechten heeft de Kamer van Koophandel als souvenir een
gebruiksvoorwerp aangeboden, ter vervanging van het door
den uitgroei der
reeds
honderdzevenendertig jaar voordat Chicago zijn stadsrechten verkreeg. In die eerste
eeuw van zijn bestaan als een kleine, maar strategisch gunstig gelegen grensplaats,
vochten Engeland, Frankrijk
Wanneer Sint-Maartensdijk stadsrechten heeft ge
kregen, valt moeilijk te zeggen. Nog in een stuk
van 1470 wordt van parochie en dorp gesproken,
maar zekerheid over het stedelijk karakter hebben
wij
Aan het eind van de 15de eeuw ver
kreeg Brouwershaven haar stadsrechten.
Meestal was dan een van de verworven
rechten, dat men dan stadswallen mocht
aanleggen. Van dit recht maakte men eerst
in 1590
Een randstadse dame tegenover me in de trein had het over „het dorp"
Goes. Ik voelde me geroepen haar er op te wijzen, dat Goes stadsrechten
heeft, ook een stad is, hetgeen je bijvoorbeeld van Den
De stad Hulst viert dit jaar feest: het
herdenkt het feit, dat het in het jaar 1180
stadsrechten kreeg van Graaf Philip van
den Elzas. Een jaar lang al op 1 januari
1980 werden de feestelijkheden op
eerste stadsuitbreiding plaats. Er werden
grachten aangelegd (Steenschuur,
Rapenburg) en in 1266 kreeg Leiden
stadsrechten.
16. C.C.N. Krom en M.S. Pols (ed.), Stadsrechten van Nij
megen (Werken Vereniging Oude Vaderlandsche Recht,
1,11), 's-Gravenhage 1894, 471-481. Verdere literatuur in
Weiier, aangehaald werk in noot 3 ... 18. Stadsrechten van Nijmegen, 478, nr. 54,
DE STADSRECHTEN VAN ZiERIKZEE
... Woensdag 11 maart 1248 was een gedenkwaardige dag. Rooms-koning Willem II
vaardigde een oorkonde uit, waarin de stadsrechten van Zierikzee werden vast
gelegd. Het was voor de Zierikzeeënaars een
Roermond, de stad in het midden
van Limburg, gaat van 20 Augus-
tus tot 4 September feestvieren,
om het feit te herdenkendat
700 jaar geleden stadsrechten
aan de plaats werden gegeven.
In maart van dit jaar was het 400 jaar geleden dat de Prins van Oranje aan Arnemuiden
stadsrechten verleende. Hiermee gaf hij uiting aan zijn erkentelijkheid voor de loyaliteit
waarmee Arnemuiden
Het bestuur organiseert op zaterdag 7 april
1990 een excursie naar Hulst, Zeeuws-
Vlaanderen. De reis zal per bus worden ge
maakt. Hulst, dat sedert 1 180 stadsrechten
heeft, herbergt vele
Toen in 1223 Westkapelle stadsrechten verkreeg en daarmee het recht ver
wierf gilden te mogen vormen, schijnt al heel spoedig een schuttersgilde te
zijn ontstaan. Ieder jaar vierde men een groot
tentoonstelling sluit af met een af
beelding van Albrecht van Beieren, die
in 1375 stadsrechten gaf aan Reimers
waal en een 15e eeuws portret van Jan
Zonder Vrees, die in 1405 opdracht gaf
de overstroomde gebieden
-Gommaruskerk.
Na samenvoeging kreeg de plaats die nu alleen
Enkhuizen heette stadsrechten in 1355. De stad
leefde van de scheepvaart. Handel met de Oost-
zeestaten en de VOC en WIC maakten Enkhuizen
tot een van de
Het kasteel van Lodijke zou al in de dertiende eeuw zijn gesticht door de heren van Reimerswaal;
de heerlijkheid Lodijke lag binnen dezelfde omdijking als deze stad (die overigens pas stadsrechten
Vijfde werd geboren, voor onze streek een
gedenkwaardig moment, zeker voor Sas van Gent dat van hem in 1547 stadsrechten kreeg.
Vijfde werd geboren, voor onze streek een
gedenkwaardig moment, zeker voor Sas van Gent dat van hem in 1547 stadsrechten kreeg.
Brouwershaven stadsrechten gekregen
hebben. Nadat de stad in 1575 door de
Spanjaarden was verwoest, werden op
last van prins Willem I wallen aangelegd
die in 1590 voltooid waren. Tijdens een ... het met wallen, grachten en
ravelijnen versterkt, maar verkreeg des
ondanks nooit stadsrechten.
In de 13e eeuw gaat deze stedelijke groei verder. Zierikzee krijgt stadsrechten, d.w.z.
zelfbestuur op tal van terreinen, er worden verschillende fraaie openbare gebouwen
gebouwd en de stad wordt ook
Als gemeentearchivaris van Haarlem gaat deze herdenking voor een deel aan mij
voorbij. Haarlem viert in 1995 het feit dat de stad 750 jaar geleden, op 23 november
1245, stadsrechten verkreeg van de
Toen in 1223 Westkapelle stadsrechten verkreeg en daarmee het recht ver
wierf gilden te mogen vormen, schijnt al heel spoedig een schuttersgilde te
zijn ontstaan. Ieder jaar vierde men een groot
Voordat Arnemuiden in 1574 stadsrechten
kreeg, werd de plaats door de Geuzen van de
Spanjaarden bevrijd. Na Vlissingen en Veere
was Arnemuiden de derde gemeente op Wal
cheren die openlijk de kant had ... aange
bracht om het koningshuis te eren voor het feit
dat prins Willem van Oranje Arnemuiden
stadsrechten verleende.
1217 of 1219-1222 In één van deze jaren verkreeg Zierikzee zijn stadsrechten van de
graaf.16)
... 1248 De stadsrechten werden vernieuwd en uitgebreid door graaf Willem II. Een gezegeld
afschrift van deze keur is in Zierikzee bewaard gebleven.3)
Haarlem is na Dordrecht de oudste stad van Holland. Het
verkreeg in 1245 stadsrechten van graaf Willem II.
Een vraag die veelvuldig wordt gesteld is: Wanneer en door wie er aan Sas van
Gent stadsrechten werden toegekend. Het antwoord kan kort en bondig zijn: Dat
is nooit gebeurd. Dat kon ook niet want Sas ... DE "STADSRECHTEN1’ VAN SAS VAN GENT
De stoet die op Woens
dag 5 Sept. bij gelegen -
heid van 't feit. dat Ter-
neuzen 350 jaar geleden
stadsrechten kreeg, uit
trok, opende met een
groep dijkwerkers, die
voorstelden de eerste
bouwers
Reeds in 1351 schonk Willem van Beieren
stadsrechten, alhoewel er toen nog geen
wallen of poorten waren. Goes bleef hier
door zijn dorpskarakter houden en eerst in
een oorkonde d.d. 7 juli 1405 van
verkreeg in 1315 stadsrechten van
Willem III, graaf van Holland, Zeeland
en Henegouwen.
construeerd. Vast staat dat Goes, dat in 1342
van Jan van Beaumont stadsrechten kreeg,
al in 1651 van een eigen vlag gebruik maak
te. In dat jaar werd de nieuwe haven van
Goes geopend. De oude kon
Terneuzen herdacht verleden
week het feit, dat het voor
350 jaar stadsrechten kreeg.
De geheele week is er feest
gevierd, maar de historisch-alle-
gorische optocht op Woensdag
5 September was wel het
Wanneer een middeleeuwse nederzetting
stadsrechten verkreeg betekende dit
meestal ook dat men gerechtigd was om
het stadsgebied door omwalling te bevei
ligen. Aanvankelijk gebeurde dit door mid
del
Arnemuiden dat stadsrechten kreeg van Prins Willem van Oranje, maar door oorlogsgeweld
zijn handel en nijverheid zag lamleggen en door het verzanden van de haven naar andere
bronnen moest omzien
De viering van 750 jaar stadsrechten
in Domburg en Westkappel begin en
eind september was voor de PZC
aanleiding tot een herdenkingspagina,
waarin ook een aantal staaltjes antago
nisme Domburg