1217 of 1219-1222 In één van deze jaren verkreeg Zierikzee zijn stadsrechten van de
graaf.16)
... 1248 De stadsrechten werden vernieuwd en uitgebreid door graaf Willem II. Een gezegeld
afschrift van deze keur is in Zierikzee bewaard gebleven.3)
In de 13e eeuw gaat deze stedelijke groei verder. Zierikzee krijgt stadsrechten, d.w.z.
zelfbestuur op tal van terreinen, er worden verschillende fraaie openbare gebouwen
gebouwd en de stad wordt ook
andere steden
herdachten dat ze zes- of zevenhonderd jaar geleden stadsrechten hadden ontvangen. De Zierikseeënaren
hebben vaak de neiging gehad anderen te overtroeven. Ze wilden zelfs de hoogste toren van
95. Henderikx, Bedelordekloosteis, 91. Dat deze rangorde niet uitsluitend door de ouderdom van de
stadsrechten wordt bepaald, blijkt uit het feit dat Delft (stadskeur 1246) meermalen voor Haarlem
Overhandiging van de oorkonde mei de stadsrechten door de graaf, (staalplaat uit van hennep,
W, Moll en J. ter Gouw, Nederlands Geschiedenis en Volksleven, heiden 1880).
DE STADSRECHTEN VAN ZiERIKZEE
... Woensdag 11 maart 1248 was een gedenkwaardige dag. Rooms-koning Willem II
vaardigde een oorkonde uit, waarin de stadsrechten van Zierikzee werden vast
gelegd. Het was voor de Zierikzeeënaars een
Stadsrechten
... Het verlenen van stadsrechten vormde een opvallend moment in de gestage
groei van nederzetting tot een plaats van betekenis. In tegenstelling tot wat vaak
gedacht wordt, houden stadsrechten geen
De studies van J.G. Kruisheer naar de Hollandse en Zeeuwse stadsrechten heb
ben belangrijke resultaten opgeleverd. Een van zijn belangrijkste conclusies was
dat, in tegenstelling tot wat voor de hand
mogelijk dat er reeds in de 9de eeuw al bewoning
op deze plaats was. Stadsrechten kreeg een plaats pas als ze enige betekenis had
als handels- of vestingplaats. In de gemeenteraadsvergadering van 29 april
Pluib Uil, De stadsrechten van Zierikzee, in: 23 (1998), 21-42.
stadsrechten de slotbepaling. Maar in het stads
recht van Brouwershaven volgen er na dit artikel nog liefst tien bepalingen, die
met artikel 59 opmerkelijk genoeg opnieuw met een vergelijkbare bepaling
besluiten
van Beieren goed van pas. Mede uit financiële overwegingen verkocht de graaf
in deze periode stadsrechten aan een aantal plaatsen in West-Friesland.17
stadsrecht van Middelburg.18 Die suggestie blijkt onjuist. Het stadsrecht van
Brouwershaven geeft echter wel inhoudelijke overeenkomsten te zien met de
stadsrechten van drie andere stadjes, namelijk ... Wanneer van verschillende steden stadsrechten bekend zijn die sterk met elkaar
overeenkomen, wordt wel gesproken van een stadsrechtfamilie. Zo vormen
bijvoorbeeld de stadsrechten van een aantal
die voorkomt in de stadsrechten van Goedereede. Brouwershaven en Brielle.
Mogelijk gaat het hier om een bepaling die in het stadsrecht van Goedereede uit
1312 in zijn oudste vorm bewaard is gebleven ... Het bovenstaande voorbeeld suggereert dat de stadsrechten van Brouwershaven
en Brielle werden gebaseerd op dat van Goedereede. Die conclusie mag echter
niet zomaar worden getrokken, want er moet
Wanneer wordt uitgesloten dat de overeenkomsten in volgorde tussen
Brouwershaven en Brielle toeval zijn, dan moeten de stadsrechten van die plaat
sen noodzakelijkerwijs direct met elkaar in verband ...
stadsrechten - ook wanneer we van het stadsrecht van Brouwershaven slechts
het oudste gedeelte in ogenschouw nemen - een nogal beperkte omvang heeft.
Dat is opmerkelijk, want de Brielse samenleving van 1330 zal
Hierboven stelden we vast dat de stadsrechten van Brielle en Brouwershaven tot
elkaar in een directe relatie staan. Voor een antwoord op de vraag of het stads
recht van Brouwershaven werd beïnvloed ... voorboden. Hoe de stadsrechtoorkonde van Goedereede met haar afwijken
de structuur zich precies verhoudt tot de stadsrechten van Brielle en Brouwers
haven is vooralsnog onduidelijk, zodat er in principe drie
Telting, A. en W.S. Unger, 'De stadsrechten', in: Geschiedkundige atlas van Nederland. De
Bourgondische tijd, tweede ajlevering, 's-Gravenhage 1923-
Uil, H., (red.), Brouwershaven 700jaar
7. Telting en Unger, 'De stadsrechten', p. 112; Fruin, Provincie Zeelandp. 101; Unger en
Westendorp Boerma, 'Steden van Zeeland', p. 30; Jansen-Glas, Brouwershaven 500jaar stad, p. 3;
vgl. Uil ... 18. Telting en Unger, 'De stadsrechten', p. 112.
5 Zierikzee kreeg stadsrechten in 1200-1225. De stadsrechten werden in 1248 door graaf Willem II
opnieuw bevestigd.
was het Nicolaas van Cats I die Gouda stadsrechten
gaf; hij nam de stad Utrecht in voor Graaf Floris V en was bevelvoerder van zijn troepen
die de West-Friezen versloegen. Hij was de onderhandelaar
de stad Zierikzee het feit dat het 750 jaar
stadsrechten bezat. Opnieuw werden de inleidingen van een feestelijke bijeenkomst
in Mondragon opgenomen in de kroniek, die voor 't eerst 140 bladzijden dik
Huib Uil, De stadsrechten van Zierikzee, in: 23 (1998), 21-42.
een
eigen gemeente, terwijl dat bij dorpen vaak niet het geval is. Vaak wordt verwezen naar
stadsrechten, daterend uit de middeleeuwen. Het stadsbeeld in de middeleeuwen is
eigenlijk niet heel anders
eeuwenlange ontwikkeling die een nederzetting heeft
doorgemaakt. Soms worden de stadsrechten ook specifiek ingezet om de groei van
een dorpje te stimuleren of om de rechtsgang daar beter te laten verlopen.
het over Brouwershaven
of een andere, oudere haven heeft. Dit is ook de periode die direct volgt op de
plannen van Floris V om Brijdorpe stadsrechten te geven. Tegen het einde van de
dertiende eeuw
Was Brijdorpe een dorp of een stad naar middeleeuwse begrippen? Floris V is
zeker van plan geweest stadsrechten te verlenen, of dat nu aan Brijdorpe of
aan Brouwershaven is geweest. Daarnaast zal
uit de bronnen. Als
laatste verdwijnt de kerk aan het eind van de zestiende eeuw. Langzaam maar zeker
krimpt het dorp dus van de plek die Floris V nog stadsrechten wil geven naar 'de
vlek langs de weg
de
visserij in goede banen te leiden. Veel is in de loop der jaren al gepubliceerd over
de stadsrechten en privileges van Brouwershaven.1 Maar deze schitterende bron is
tot nu toe aan de aandacht van
Het exacte verloop van de gebeurtenissen blijft in deze tijd grotendeels giswerk.
Peter Henderikx laat zien dat er in het begin van de dertiende eeuw al sprake is van
stadsrechten in Zierikzee, maar
Aan de rechteroever lag Pamele dat tot het hertogdom Brabant behoorde,
In 1189 onder Philips van de Elzas kreeg Oudenaarde zijn stadsrechten.
Tot grote bloei kv/am het door de opkomst van de
. Bekend is een kasteel uit
1200, verwoest in 1572 en stadsrechten, door de vorst in
1231 geschonken.
In 1180 kreeg Damme stadsrechten, terwijl het na de ver
woesting door franse troepen in 1213 werd opgebouwd, met
grachten en poorten. Er ontstond grote bloei en het werd
wellicht de grootste haven
De stadsrechten van Zierikzee 86
DE STADSRECHTEN VAN ZIERIKZEE
... Zoals de titel aangeeft heeft dr. Kruisheer zijn onder
zoek gericht op de oudste stadsrechten, nl. van Middel
burg, Westkapelle, Domburg en Zierikzee. De stadsrechten
van Vlissingen en Reimerswaal
Helaas zijn de bestudeerde oorkonden in originele vorm
niet meer voorhanden. De stadsrechten van Domburg en dat
van Middelburg van 1254 zijn verloren gegaan in 1940 bij
het bombardement van de ... Kruisheer heeft nauwkeurig de tekstuele relaties van de
stadsrechten in hun nederlandse en latijnse vorm vergele
ken. Aan de hand daarvan kon hij het ontstaan en de ont
wikkeling van de oorkonden en
Haarlem is na Dordrecht de oudste stad van Holland. Het
verkreeg in 1245 stadsrechten van graaf Willem II.
Voor het grootste deel was het gevuld met verslagen en
berichten. Van de verdere inhoud vallen te vermelden:
De stadsrechten van Zierikzee, door H. Uil,
Den Bosch herdacht in 1985 z'n 800-jarig bestaan. In 1185
kreeg het stadsrechten van de hertog van Brabant.
eerste stadsuitbreiding plaats. Er werden
grachten aangelegd (Steenschuur,
Rapenburg) en in 1266 kreeg Leiden
stadsrechten.
Het Naarden dat wij kennen was niet het
eerste van die naam. Er is een ouder
Naarden geweest, noordelijker gelegen aan
de Zuiderzee, een vissersdorp dat later
stadsrechten kreeg. Het werd in 1350 in
Floris IV. Daarna
kwam Gorkum aan de heren van Arkel, die aan
de oostzijde een kasteel bouwden (Burgstraat).
Gorkum werd marktplaats en in 1382 verleende
Otto van Arkel een aantal stadsrechten. In 1412
stadsrechten. Lange
tijd bleef er rivaliteit bestaan tussen de beide
voormalige dorpen, zodat beide kernen in de
vijftiende eeuw een grote, gotische hallenkerk
lieten bouwen: De Gommaruskerk en de
-Gommaruskerk.
Na samenvoeging kreeg de plaats die nu alleen
Enkhuizen heette stadsrechten in 1355. De stad
leefde van de scheepvaart. Handel met de Oost-
zeestaten en de VOC en WIC maakten Enkhuizen
tot een van de
verkrijging van stadsrechten van Willem I, graaf
van Holland (1217 of 1219-1229)
... herziening van de stadsrechten door Willem II,
Rooms-koning en graaf van Holland en
Zeeland (11 maart 1248)
Schouwen-
Duiveland, ter gedenking van de herziening
van de stadsrechten in 1248 (27 april 1998)
1998 is het jaar waarin talrijke belangrijke
gebeurtenissen worden herdacht, zoals: 1248 -
de stadsrechten van Zierikzee worden (opnieuw)
bevestigd; 1548 - vereniging van de
Nederlanden in de
stadsrechten van Zierikzee
werden (her)bevestigd. Het jaarboek opende om
die reden met de twee inleidingen, die prof.dr.
P. A. Henderikx en mr. J. J. P. M. Asselbergs, bur
gemeester van Schouwen ... -Duiveland, hielden tij
dens een symposium, dat gewijd was aan deze
belangrijke gebeurtenis in 1248. Ook werd een
bijdrage opgenomen over de stadsrechten van
Zierikzee van de hand van Huib Uil.
In 1229 kreeg de stad stadsrechten en een eerste
stenen stadsmuur. Dit was het begin van grote
fortificaties, die regelmatig vernieuwd en uitge
breid werden. Zo groeide Maastricht in vijf eeu
wen
In 1296 kreeg Heusden stadsrechten, dus in
dezelfde eeuw als Zierikzee en Brouwershaven.
Heusden is een zeer strategisch gelegen vest
ingstad aan de Maas, grensgebied van Holland
en Brabant, dus
We kregen drie gidsen die over Heusden vertel
den. Het is een oude stad, die in de dertiende
eeuw stadsrechten kreeg. Aanvankelijk was het
een ronde vestingstad met muren en poorten. De
haven liep