de
visserij in goede banen te leiden. Veel is in de loop der jaren al gepubliceerd over
de stadsrechten en privileges van Brouwershaven.1 Maar deze schitterende bron is
tot nu toe aan de aandacht van
stadsrechten. In 1489 is een
begin gemaakt met de omwalling van de stad. Vlak voor
het uitbreken van de Tachtigjarige Oorlog kwam in 1548
het Keizersbolwerk tot stand. De naam refereert aan keizer
Karei V
uitgevoerde
aflevering is gemaakt ter gelegenheid van het feit dat Goedereede 700
jaar geleden stadsrechten kreeg van de heer van Voorne. Deze regio
(Westvoorne) werd toen nog gewoon tot Zeeland gerekend, maar
uitgangspunt hadden zij werkelijke
gebeurtenissen gekozen uit de geschiedenis van Goedereede, zoals het
toekennen van de stadsrechten in 1312, een bezoek van pastoor Adrianus,
later de enige Nederlandse paus
een
eigen gemeente, terwijl dat bij dorpen vaak niet het geval is. Vaak wordt verwezen naar
stadsrechten, daterend uit de middeleeuwen. Het stadsbeeld in de middeleeuwen is
eigenlijk niet heel anders
uit de bronnen. Als
laatste verdwijnt de kerk aan het eind van de zestiende eeuw. Langzaam maar zeker
krimpt het dorp dus van de plek die Floris V nog stadsrechten wil geven naar 'de
vlek langs de weg
stadsrecht van Middelburg.18 Die suggestie blijkt onjuist. Het stadsrecht van
Brouwershaven geeft echter wel inhoudelijke overeenkomsten te zien met de
stadsrechten van drie andere stadjes, namelijk ... Wanneer van verschillende steden stadsrechten bekend zijn die sterk met elkaar
overeenkomen, wordt wel gesproken van een stadsrechtfamilie. Zo vormen
bijvoorbeeld de stadsrechten van een aantal
Was Brijdorpe een dorp of een stad naar middeleeuwse begrippen? Floris V is
zeker van plan geweest stadsrechten te verlenen, of dat nu aan Brijdorpe of
aan Brouwershaven is geweest. Daarnaast zal
het over Brouwershaven
of een andere, oudere haven heeft. Dit is ook de periode die direct volgt op de
plannen van Floris V om Brijdorpe stadsrechten te geven. Tegen het einde van de
dertiende eeuw
eeuwenlange ontwikkeling die een nederzetting heeft
doorgemaakt. Soms worden de stadsrechten ook specifiek ingezet om de groei van
een dorpje te stimuleren of om de rechtsgang daar beter te laten verlopen.
zich, nadat ze stadsrechten
kregen, mochten verdedigen met een aardenwal en een
gracht. Over die gracht lagen houten (ophaal)bruggen. Na
een belegering werd de wal vaak vervangen door een hoge
stenen ... Hulst, in het huidige Zeeuws-Vlaanderen, hoorde tot in
de zestiende eeuw bij Vlaanderen. De nederzetting kreeg
vroeg, al in de twaalfde eeuw, stadsrechten. De stad werd
een marktplaats, een
die voorkomt in de stadsrechten van Goedereede. Brouwershaven en Brielle.
Mogelijk gaat het hier om een bepaling die in het stadsrecht van Goedereede uit
1312 in zijn oudste vorm bewaard is gebleven ... Het bovenstaande voorbeeld suggereert dat de stadsrechten van Brouwershaven
en Brielle werden gebaseerd op dat van Goedereede. Die conclusie mag echter
niet zomaar worden getrokken, want er moet
Stadsrechten
... Het verlenen van stadsrechten vormde een opvallend moment in de gestage
groei van nederzetting tot een plaats van betekenis. In tegenstelling tot wat vaak
gedacht wordt, houden stadsrechten geen
Het exacte verloop van de gebeurtenissen blijft in deze tijd grotendeels giswerk.
Peter Henderikx laat zien dat er in het begin van de dertiende eeuw al sprake is van
stadsrechten in Zierikzee, maar
daaromheen gegroeide ne
derzetting, Breda, stadsrechten. Het werd een belangrijke
marktplaats, met visserij en scheepswerven13.
Als een nederzetting in de middeleeuwen groeide, wilden
de bewoners stadsrechten kopen van de graaf of hertog
om een eigen bestuur en rechtsspraak te hebben en zich
tegen vijanden te kunnen
Na zijn dood in 1470 verwierf zijn zuster Alienora
de heerlijkheid.Aan het eind van haar leven zal zij
de plaats stadsrechten hebben verleend.
... Hiervan is geen oorkonde bekend.Ook over de aard
van de stadsrechten tasten we in het duister.
Ter gelegenheid van de herdenking van het feit dat
500 jaar geleden tussen 24 februari en 9 juni 1485
Sint-Maartensdijk stadsrechten verkreeg,is door de
Gemeente-jarchivaris van Tholen in opdracht ...
Haestinge zoals Sint-Maartensdijk oorspronkelijk
werd genoemd,vrijdom van tol gaf voor hun schepen.
Uitvoerig beschrijft Zuurdeeg het ontstaan van het
grondgebied,de naamsafleiding,de stadsrechten
stadsrechten
werden verleend. Wolfert trouwde met Hadewich Bot van
der Eem, het vierde en jongste kind van Gijsbert II van der
Eem en Margaretha van Arkel. Tijdens de zeeslag bij Veere
in juni 1351 is hij
Reeds 1100 wordt Middelburg als markt- en stapelplaats genoemd.
In 1217 werden stadsrechten verleend. De cmvang van de stad- de burcht-
was toen echter nog maar zeer beperkt (een gebied met een ... In 1254 werden de stadsrechten uitgebreid. Behalve enkele kleinere
uitbreidingen in de 14e eeuw is hiermede de middeleeuwse stadsgrootte
gegeven. In de 16e eeuw wordt de stad nog enkele malen
Wanneer wordt uitgesloten dat de overeenkomsten in volgorde tussen
Brouwershaven en Brielle toeval zijn, dan moeten de stadsrechten van die plaat
sen noodzakelijkerwijs direct met elkaar in verband ...
stadsrechten - ook wanneer we van het stadsrecht van Brouwershaven slechts
het oudste gedeelte in ogenschouw nemen - een nogal beperkte omvang heeft.
Dat is opmerkelijk, want de Brielse samenleving van 1330 zal
1217 of 1219-1222 In één van deze jaren verkreeg Zierikzee zijn stadsrechten van de
graaf.16)
... 1248 De stadsrechten werden vernieuwd en uitgebreid door graaf Willem II. Een gezegeld
afschrift van deze keur is in Zierikzee bewaard gebleven.3)
Het kasteel van Lodijke zou al in de dertiende eeuw zijn gesticht door de heren van Reimerswaal;
de heerlijkheid Lodijke lag binnen dezelfde omdijking als deze stad (die overigens pas stadsrechten
95. Henderikx, Bedelordekloosteis, 91. Dat deze rangorde niet uitsluitend door de ouderdom van de
stadsrechten wordt bepaald, blijkt uit het feit dat Delft (stadskeur 1246) meermalen voor Haarlem
nederzettingen die
ten voordele van de handel op het Zwin stadsrechten hadden gekregen.
Damme, Monnikerede, Hoeke, Mude en Sluis hadden stapelrechten voor
verschillende goederen en deden dienst als overslaghaven
Hierboven stelden we vast dat de stadsrechten van Brielle en Brouwershaven tot
elkaar in een directe relatie staan. Voor een antwoord op de vraag of het stads
recht van Brouwershaven werd beïnvloed ... voorboden. Hoe de stadsrechtoorkonde van Goedereede met haar afwijken
de structuur zich precies verhoudt tot de stadsrechten van Brielle en Brouwers
haven is vooralsnog onduidelijk, zodat er in principe drie
DE STADSRECHTEN VAN ZiERIKZEE
... Woensdag 11 maart 1248 was een gedenkwaardige dag. Rooms-koning Willem II
vaardigde een oorkonde uit, waarin de stadsrechten van Zierikzee werden vast
gelegd. Het was voor de Zierikzeeënaars een
van decennia niet makkelijk in een jaartal weer
te geven.Gewoonlijk wordt bij een plaats dan ook het verle
nen van stadsrechten herdacht.Het is echter niet bekend dat
Scherpenisse een dergelijk
van Beieren goed van pas. Mede uit financiële overwegingen verkocht de graaf
in deze periode stadsrechten aan een aantal plaatsen in West-Friesland.17
Overhandiging van de oorkonde mei de stadsrechten door de graaf, (staalplaat uit van hennep,
W, Moll en J. ter Gouw, Nederlands Geschiedenis en Volksleven, heiden 1880).
van de
15de eeuw gebouwdIn die tijd kreeg Sint-Maartens
dijk ook stadsrechten.In 1799 werd de Westpoort,
die deindrukwekkendste van de'drie aanwezige stads
poorten was,gesloopt.Onze correspondent te
andere steden
herdachten dat ze zes- of zevenhonderd jaar geleden stadsrechten hadden ontvangen. De Zierikseeënaren
hebben vaak de neiging gehad anderen te overtroeven. Ze wilden zelfs de hoogste toren van
Op dit moment viert Axel de 800 jaar stadsrechten en daarin heb
ik aanleiding gevonden om ook het Axelse dialect warm te houden.
Erpelkappers heb ik gevraagd hun vertaling te geven van 40
Dit jaar was het vijfhonderd jaar geleden dat Goedereede van heer Gerard
van Voorne, burggraaf van Zeeland, stadsrechten verkreeg. Dit feit heeft
ertoe geleid dat er vanaf maart in het monumentale
.-Maartensdijk
stadsrechten schenkt. Door haar huwelijk met Johan van Buren komt uiteindelijk St.- Maartensdijk
en het kasteel in handen van de Oranjes.
feit dat het hier niet
vrouwen uit één bejaardenhuis betreft (zoals bij Slager
en Riemens), maar vrouwen uit één dorp (zoals we
Arnemuiden maar zullen noemen, hoewel het plaatsje
in 1574 stadsrechten
7. Telting en Unger, 'De stadsrechten', p. 112; Fruin, Provincie Zeelandp. 101; Unger en
Westendorp Boerma, 'Steden van Zeeland', p. 30; Jansen-Glas, Brouwershaven 500jaar stad, p. 3;
vgl. Uil ... 18. Telting en Unger, 'De stadsrechten', p. 112.
5 Zierikzee kreeg stadsrechten in 1200-1225. De stadsrechten werden in 1248 door graaf Willem II
opnieuw bevestigd.
Als gemeentearchivaris van Haarlem gaat deze herdenking voor een deel aan mij
voorbij. Haarlem viert in 1995 het feit dat de stad 750 jaar geleden, op 23 november
1245, stadsrechten verkreeg van de
, geschreven door Henri Amoldus. Het begint met het verhaal over het verkrijgen van
stadsrechten in 1217. Twee duidelijke kaartjes, uit 1300 van de provincie en uit 1550 van de stad
Middelburg, zijn de eerste
Zeeuwse landrecht
golden in de stedelijke exempties (bijvoorbeeld de stadskeuren van
Zierikzee en Middelburg) uiteraard de regelingen van de stadsrechten en
stedelijke keuren. Ten tijde van de Republiek van
.
Stamperius, zelf een Zeeuw) en een enkele 'echte' literator te inspireren. De
omstreeks de elfde eeuw ontstane plaats, die pas in 1375 stadsrechten
kreeg, bleef tot de verbeelding spreken enkel door haar
RE. de Broek, Wikken en wegen in de middeleeuwse haven van Sluis. St. Anna ter Muiden 750 jaar
stadsrechten [Sluis 1992].
stadsrechten de slotbepaling. Maar in het stads
recht van Brouwershaven volgen er na dit artikel nog liefst tien bepalingen, die
met artikel 59 opmerkelijk genoeg opnieuw met een vergelijkbare bepaling
besluiten
mogelijk dat er reeds in de 9de eeuw al bewoning
op deze plaats was. Stadsrechten kreeg een plaats pas als ze enige betekenis had
als handels- of vestingplaats. In de gemeenteraadsvergadering van 29 april
De studies van J.G. Kruisheer naar de Hollandse en Zeeuwse stadsrechten heb
ben belangrijke resultaten opgeleverd. Een van zijn belangrijkste conclusies was
dat, in tegenstelling tot wat voor de hand
was het Nicolaas van Cats I die Gouda stadsrechten
gaf; hij nam de stad Utrecht in voor Graaf Floris V en was bevelvoerder van zijn troepen
die de West-Friezen versloegen. Hij was de onderhandelaar
de stad Zierikzee het feit dat het 750 jaar
stadsrechten bezat. Opnieuw werden de inleidingen van een feestelijke bijeenkomst
in Mondragon opgenomen in de kroniek, die voor 't eerst 140 bladzijden dik
Dit jaar is het 750 jaar geleden, dat
St. Anna ter Muiden stadsrechten
kreeg. Reden genoeg om daar via een
uitgebreid evenementenprogramma aan
dacht aan te besteden. Onderdelen
daarvan zijn inmiddels