de
visserij in goede banen te leiden. Veel is in de loop der jaren al gepubliceerd over
de stadsrechten en privileges van Brouwershaven.1 Maar deze schitterende bron is
tot nu toe aan de aandacht van
een
eigen gemeente, terwijl dat bij dorpen vaak niet het geval is. Vaak wordt verwezen naar
stadsrechten, daterend uit de middeleeuwen. Het stadsbeeld in de middeleeuwen is
eigenlijk niet heel anders
uit de bronnen. Als
laatste verdwijnt de kerk aan het eind van de zestiende eeuw. Langzaam maar zeker
krimpt het dorp dus van de plek die Floris V nog stadsrechten wil geven naar 'de
vlek langs de weg
stadsrecht van Middelburg.18 Die suggestie blijkt onjuist. Het stadsrecht van
Brouwershaven geeft echter wel inhoudelijke overeenkomsten te zien met de
stadsrechten van drie andere stadjes, namelijk ... Wanneer van verschillende steden stadsrechten bekend zijn die sterk met elkaar
overeenkomen, wordt wel gesproken van een stadsrechtfamilie. Zo vormen
bijvoorbeeld de stadsrechten van een aantal
scheepsvrachten per jaar verwerkte dan
Middelburg, had men weinig moeite. Het
dorp had, ondanks herhaaldelijke verzoe
ken, nooit stadsrechten gekregen en viel
onder het rechtsgebied van Middelburg.
Daarnaast hadden
Was Brijdorpe een dorp of een stad naar middeleeuwse begrippen? Floris V is
zeker van plan geweest stadsrechten te verlenen, of dat nu aan Brijdorpe of
aan Brouwershaven is geweest. Daarnaast zal
het over Brouwershaven
of een andere, oudere haven heeft. Dit is ook de periode die direct volgt op de
plannen van Floris V om Brijdorpe stadsrechten te geven. Tegen het einde van de
dertiende eeuw
eeuwenlange ontwikkeling die een nederzetting heeft
doorgemaakt. Soms worden de stadsrechten ook specifiek ingezet om de groei van
een dorpje te stimuleren of om de rechtsgang daar beter te laten verlopen.
- !n 2015 viert Vlissingen 70Ojaar stadsrechten -
die voorkomt in de stadsrechten van Goedereede. Brouwershaven en Brielle.
Mogelijk gaat het hier om een bepaling die in het stadsrecht van Goedereede uit
1312 in zijn oudste vorm bewaard is gebleven ... Het bovenstaande voorbeeld suggereert dat de stadsrechten van Brouwershaven
en Brielle werden gebaseerd op dat van Goedereede. Die conclusie mag echter
niet zomaar worden getrokken, want er moet
Stadsrechten
... Het verlenen van stadsrechten vormde een opvallend moment in de gestage
groei van nederzetting tot een plaats van betekenis. In tegenstelling tot wat vaak
gedacht wordt, houden stadsrechten geen
Het exacte verloop van de gebeurtenissen blijft in deze tijd grotendeels giswerk.
Peter Henderikx laat zien dat er in het begin van de dertiende eeuw al sprake is van
stadsrechten in Zierikzee, maar
Wanneer wordt uitgesloten dat de overeenkomsten in volgorde tussen
Brouwershaven en Brielle toeval zijn, dan moeten de stadsrechten van die plaat
sen noodzakelijkerwijs direct met elkaar in verband ...
stadsrechten - ook wanneer we van het stadsrecht van Brouwershaven slechts
het oudste gedeelte in ogenschouw nemen - een nogal beperkte omvang heeft.
Dat is opmerkelijk, want de Brielse samenleving van 1330 zal
1217 of 1219-1222 In één van deze jaren verkreeg Zierikzee zijn stadsrechten van de
graaf.16)
... 1248 De stadsrechten werden vernieuwd en uitgebreid door graaf Willem II. Een gezegeld
afschrift van deze keur is in Zierikzee bewaard gebleven.3)
95. Henderikx, Bedelordekloosteis, 91. Dat deze rangorde niet uitsluitend door de ouderdom van de
stadsrechten wordt bepaald, blijkt uit het feit dat Delft (stadskeur 1246) meermalen voor Haarlem
Vlissingen in
1766, werd een deel van het stadsarchief
gebruikt om er papieren proppen van te
maken, waarmee losse flodders konden
worden afgeschoten. De oorkonde van de
stadsrechten van Vlissingen uit 1315 ... berging
en het dikwijls tevoorschijn halen van het
stuk, zal natuurlijk van meer invloed zijn
geweest op het verval. De oorkonde met de
stadsrechten van Domburg, ook uit 1223
daterend, hield het in ieder
Hierboven stelden we vast dat de stadsrechten van Brielle en Brouwershaven tot
elkaar in een directe relatie staan. Voor een antwoord op de vraag of het stads
recht van Brouwershaven werd beïnvloed ... voorboden. Hoe de stadsrechtoorkonde van Goedereede met haar afwijken
de structuur zich precies verhoudt tot de stadsrechten van Brielle en Brouwers
haven is vooralsnog onduidelijk, zodat er in principe drie
DE STADSRECHTEN VAN ZiERIKZEE
... Woensdag 11 maart 1248 was een gedenkwaardige dag. Rooms-koning Willem II
vaardigde een oorkonde uit, waarin de stadsrechten van Zierikzee werden vast
gelegd. Het was voor de Zierikzeeënaars een
van Beieren goed van pas. Mede uit financiële overwegingen verkocht de graaf
in deze periode stadsrechten aan een aantal plaatsen in West-Friesland.17
Overhandiging van de oorkonde mei de stadsrechten door de graaf, (staalplaat uit van hennep,
W, Moll en J. ter Gouw, Nederlands Geschiedenis en Volksleven, heiden 1880).
andere steden
herdachten dat ze zes- of zevenhonderd jaar geleden stadsrechten hadden ontvangen. De Zierikseeënaren
hebben vaak de neiging gehad anderen te overtroeven. Ze wilden zelfs de hoogste toren van
hangt een zegel
met het stadswapen van Vlissingen: een
fles, een pelgrimsfles. Aangenomen kan
worden dat het stadswapen gelijk of kort na
het verkrijgen van stadsrechten in 1315 al
in gebruik is genomen.
- Peter van Druenen, Vissers, Kapers, arbeiders.
Vlissingen 700jaar stadsrechten (Vlissingen 2015)
stadsrechten en er werd een mooie
kerk gebouwd: de Sint Jacobskerk.
Het gebied ten noorden van de kerk werd in
gebruik genomen als begraafplaats. In de
zestiende eeuw (1511) werd de begraaf
plaats opgeheven en
bewesten Schelde.
In de late middeleeuwen kregen steeds meer
steden, als onderdeel van stadsrechten, cri
Sluis, dat in de eerste halve eeuw van haar
bestaan Lammingsvliet heette, had in 1290
stadsrechten gekregen en was daarmee
een van de laatste Vlaamse steden die dit
recht verwierven. Dat had alles te
der stadsrechten had gekregen en altijd
groter, welvarender en belangrijker was
dan Vlissingen. Vanuit die superieure posi
tie was het aan banden leggen van de op
groei gerichte activiteiten van de
7. Telting en Unger, 'De stadsrechten', p. 112; Fruin, Provincie Zeelandp. 101; Unger en
Westendorp Boerma, 'Steden van Zeeland', p. 30; Jansen-Glas, Brouwershaven 500jaar stad, p. 3;
vgl. Uil ... 18. Telting en Unger, 'De stadsrechten', p. 112.
5 Zierikzee kreeg stadsrechten in 1200-1225. De stadsrechten werden in 1248 door graaf Willem II
opnieuw bevestigd.
Het bestuur organiseert op zaterdag 7 april
1990 een excursie naar Hulst, Zeeuws-
Vlaanderen. De reis zal per bus worden ge
maakt. Hulst, dat sedert 1 180 stadsrechten
heeft, herbergt vele
beperkte
stadsrechten kreeg, op een bankje was
gaan zitten tegenover Sectie E no. 2737a en
daar nooit meer was weggegaan, dan had
ik zonder op te staan de hele geschiedenis
van Vlissingen kunnen meemaken
stadsrechten de slotbepaling. Maar in het stads
recht van Brouwershaven volgen er na dit artikel nog liefst tien bepalingen, die
met artikel 59 opmerkelijk genoeg opnieuw met een vergelijkbare bepaling
besluiten
mogelijk dat er reeds in de 9de eeuw al bewoning
op deze plaats was. Stadsrechten kreeg een plaats pas als ze enige betekenis had
als handels- of vestingplaats. In de gemeenteraadsvergadering van 29 april
De studies van J.G. Kruisheer naar de Hollandse en Zeeuwse stadsrechten heb
ben belangrijke resultaten opgeleverd. Een van zijn belangrijkste conclusies was
dat, in tegenstelling tot wat voor de hand
was het Nicolaas van Cats I die Gouda stadsrechten
gaf; hij nam de stad Utrecht in voor Graaf Floris V en was bevelvoerder van zijn troepen
die de West-Friezen versloegen. Hij was de onderhandelaar
de stad Zierikzee het feit dat het 750 jaar
stadsrechten bezat. Opnieuw werden de inleidingen van een feestelijke bijeenkomst
in Mondragon opgenomen in de kroniek, die voor 't eerst 140 bladzijden dik
Boer, C., 'Carmelietenkloosters in Nederland voorde
hervorming' in: Bijdragen voor de Geschiedenis van
het Bisdom Haarlem deel 35 (Leiden 1913)
- Cox, J.C.M., Repertorium van de stadsrechten in
Vlissingen
700 jaar in uw aandacht te houden, wij
zen we u op het boek dat in april 2015 zal
verschijnen. Vissers, kapers, arbeiders.
Vlissingen 700jaar stadsrechten door Peter
van Druenen. Een uitgave van
. In
1012 was Middelburg de hoofdplaats van
een Vlaams bestuursdistrict onder graaf
Boudewijn IV. Het oudst bekende privilege
dat wijst op stadsrechten dateert uit 1217.
Aangenomen wordt echter dat er al
- Alcuin, Vita Sancti Willibrordi, hoofdstuk 14. Ca.
795 (digitaal Engelstalig raadpleegbaar op: www.
fordham.edu/halsall/basis/Alcuin-willbrord.asp).
J.C.M. Cox, Repertorium uan de stadsrechten in
in die tijd
uitgroeien tot een van de belangrijkste ste
den van Holland en Vlaanderen. Vlissingen
zou na 1315, het jaar waarin het eindelijk
stadsrechten kreeg, meer dan een eeuw
lang geen groei van
Voor u alweer de laatste Den Spiegel
van 2015, het jaar waarin we vieren dat
Vlissingen 700 jaar geleden stadsrechten
kreeg. Het jaar is nog niet voorbij, maar we
kunnen wel al terugkijken op enkele
de poorten
van een plaats met stadsrechten te wonen.
Hij genoot bijzondere politieke en economi
sche rechten.
Druenen, P.G. van, Vissers, Kapers, Arbeiders.
Vlissingen 700jaar stadsrechten. Vlissingen, 2015.
Pluib Uil, De stadsrechten van Zierikzee, in: 23 (1998), 21-42.
Telting, A. en W.S. Unger, 'De stadsrechten', in: Geschiedkundige atlas van Nederland. De
Bourgondische tijd, tweede ajlevering, 's-Gravenhage 1923-
Uil, H., (red.), Brouwershaven 700jaar
de stad Nieuw-Vlissingen
(het huidige Vlissingen). In 1315 kende de
graaf beperkte stadsrechten toe. Dit Nieuw-
Vlissingen werd steeds belangrijker, Oud-
Vlissingen daarentegen verviel tot een
gehucht
In de 13e eeuw gaat deze stedelijke groei verder. Zierikzee krijgt stadsrechten, d.w.z.
zelfbestuur op tal van terreinen, er worden verschillende fraaie openbare gebouwen
gebouwd en de stad wordt ook
Huib Uil, De stadsrechten van Zierikzee, in: 23 (1998), 21-42.
700 jaar stadsrechten (Vlissingen, 2015) 539-541
en noot 76-81. Nicolaas Jarry's zoon Michiel was
getrouwd met Elisabeth Magdalena Ghyslaine du
Plessis, vermoedelijk een zus van Pierre le Turcq.
Van