de
visserij in goede banen te leiden. Veel is in de loop der jaren al gepubliceerd over
de stadsrechten en privileges van Brouwershaven.1 Maar deze schitterende bron is
tot nu toe aan de aandacht van
nederzetting, die in 1247 Schoonhoven
genoemd werd. Deze plaats groeide snel. Het is onduidelijk wanneer
Schoonhoven precies stadsrechten heeft gekregen.
een
eigen gemeente, terwijl dat bij dorpen vaak niet het geval is. Vaak wordt verwezen naar
stadsrechten, daterend uit de middeleeuwen. Het stadsbeeld in de middeleeuwen is
eigenlijk niet heel anders
uit de bronnen. Als
laatste verdwijnt de kerk aan het eind van de zestiende eeuw. Langzaam maar zeker
krimpt het dorp dus van de plek die Floris V nog stadsrechten wil geven naar 'de
vlek langs de weg
In 2017 viert Middelburg 800 jaar stadsrechten.
Het oudste overgeleverde stadsrecht dateert
uit 1217. De Gemeente Middelburg en vele
anderen organiseren in het jubileumjaar 2017
tal van activiteiten
stadsrecht van Middelburg.18 Die suggestie blijkt onjuist. Het stadsrecht van
Brouwershaven geeft echter wel inhoudelijke overeenkomsten te zien met de
stadsrechten van drie andere stadjes, namelijk ... Wanneer van verschillende steden stadsrechten bekend zijn die sterk met elkaar
overeenkomen, wordt wel gesproken van een stadsrechtfamilie. Zo vormen
bijvoorbeeld de stadsrechten van een aantal
men niets meer van
deze plannen. Om in aanmerking te komen voor
stadsrechten had men bepaalde diensten en
voorzieningen nodig.
Was Brijdorpe een dorp of een stad naar middeleeuwse begrippen? Floris V is
zeker van plan geweest stadsrechten te verlenen, of dat nu aan Brijdorpe of
aan Brouwershaven is geweest. Daarnaast zal
het over Brouwershaven
of een andere, oudere haven heeft. Dit is ook de periode die direct volgt op de
plannen van Floris V om Brijdorpe stadsrechten te geven. Tegen het einde van de
dertiende eeuw
eeuwenlange ontwikkeling die een nederzetting heeft
doorgemaakt. Soms worden de stadsrechten ook specifiek ingezet om de groei van
een dorpje te stimuleren of om de rechtsgang daar beter te laten verlopen.
Een fraai tegeltje uit de tijd dat Zierikzee ook nog
maar net stadsrechten had, laat zien dat de moslims
een oude en rijke cultuur hebben, bij velen onbekend
(Rijksmuseum, nr. BK-1992-35)
die voorkomt in de stadsrechten van Goedereede. Brouwershaven en Brielle.
Mogelijk gaat het hier om een bepaling die in het stadsrecht van Goedereede uit
1312 in zijn oudste vorm bewaard is gebleven ... Het bovenstaande voorbeeld suggereert dat de stadsrechten van Brouwershaven
en Brielle werden gebaseerd op dat van Goedereede. Die conclusie mag echter
niet zomaar worden getrokken, want er moet
Het exacte verloop van de gebeurtenissen blijft in deze tijd grotendeels giswerk.
Peter Henderikx laat zien dat er in het begin van de dertiende eeuw al sprake is van
stadsrechten in Zierikzee, maar
Wanneer wordt uitgesloten dat de overeenkomsten in volgorde tussen
Brouwershaven en Brielle toeval zijn, dan moeten de stadsrechten van die plaat
sen noodzakelijkerwijs direct met elkaar in verband ...
stadsrechten - ook wanneer we van het stadsrecht van Brouwershaven slechts
het oudste gedeelte in ogenschouw nemen - een nogal beperkte omvang heeft.
Dat is opmerkelijk, want de Brielse samenleving van 1330 zal
Hierboven stelden we vast dat de stadsrechten van Brielle en Brouwershaven tot
elkaar in een directe relatie staan. Voor een antwoord op de vraag of het stads
recht van Brouwershaven werd beïnvloed ... voorboden. Hoe de stadsrechtoorkonde van Goedereede met haar afwijken
de structuur zich precies verhoudt tot de stadsrechten van Brielle en Brouwers
haven is vooralsnog onduidelijk, zodat er in principe drie
van Beieren goed van pas. Mede uit financiële overwegingen verkocht de graaf
in deze periode stadsrechten aan een aantal plaatsen in West-Friesland.17
De stad heeft een zeer boeiende historie. Ze is
gesticht aan een doorwaadbare plaats in de
rivieren, waar de Hollandse graven tol hieven.
De nederzetting werd met de toekenning van
stadsrechten in
We kregen drie gidsen die over Heusden vertel
den. Het is een oude stad, die in de dertiende
eeuw stadsrechten kreeg. Aanvankelijk was het
een ronde vestingstad met muren en poorten. De
haven liep
Elburg is een oude stad uit het begin van de der
tiende eeuw. Het kreeg al in 1233, dus iets eerder
dan Zierikzee, stadsrechten. Elburg ontwikkelde
zich tot een belangrijke vissersstad, maar ook tot
7. Telting en Unger, 'De stadsrechten', p. 112; Fruin, Provincie Zeelandp. 101; Unger en
Westendorp Boerma, 'Steden van Zeeland', p. 30; Jansen-Glas, Brouwershaven 500jaar stad, p. 3;
vgl. Uil ... 18. Telting en Unger, 'De stadsrechten', p. 112.
5 Zierikzee kreeg stadsrechten in 1200-1225. De stadsrechten werden in 1248 door graaf Willem II
opnieuw bevestigd.
Na de lunch rijden we door naar de oude
Hanzestad Kampen, aan de IJssel. Tussen Kampen
en Zierikzee is een aantal parallellen: beide groei
ende nederzettingen kregen stadsrechten in de
dertiende eeuw
stadsrechten de slotbepaling. Maar in het stads
recht van Brouwershaven volgen er na dit artikel nog liefst tien bepalingen, die
met artikel 59 opmerkelijk genoeg opnieuw met een vergelijkbare bepaling
besluiten
was het Nicolaas van Cats I die Gouda stadsrechten
gaf; hij nam de stad Utrecht in voor Graaf Floris V en was bevelvoerder van zijn troepen
die de West-Friezen versloegen. Hij was de onderhandelaar
de stad Zierikzee het feit dat het 750 jaar
stadsrechten bezat. Opnieuw werden de inleidingen van een feestelijke bijeenkomst
in Mondragon opgenomen in de kroniek, die voor 't eerst 140 bladzijden dik
In 1296 kreeg Heusden stadsrechten, dus in
dezelfde eeuw als Zierikzee en Brouwershaven.
Heusden is een zeer strategisch gelegen vest
ingstad aan de Maas, grensgebied van Holland
en Brabant, dus
In Hasselt - stadsrechten sinds 1232 - was het
koffietijd. Prima verzorgd en vlot bediend. Daarna
met de bus door naar de in de Eerste Wereldoorlog
zwaar getroffen, maar daarna volledig gerestau
stadsrechten kreeg. Dat betekent dat de tweede
stad van Schouwen-Duiveland dit jaar een jubi
leum heeft.
Pluib Uil, De stadsrechten van Zierikzee, in: 23 (1998), 21-42.
Telting, A. en W.S. Unger, 'De stadsrechten', in: Geschiedkundige atlas van Nederland. De
Bourgondische tijd, tweede ajlevering, 's-Gravenhage 1923-
Uil, H., (red.), Brouwershaven 700jaar
Huib Uil, De stadsrechten van Zierikzee, in: 23 (1998), 21-42.
stadsrechten en
werd de eerste omwalling gebouwd.