burg waarin hij de stad van de nieuwe toestand op de hoogte stelt75. Ongetwijfeld
zal kort voor 1187 in Aardenburg hetzelfde zijn gebeurd: een verlening van
stadsrechten zonder uitvaardiging van een ... Interessant is een vergelijking tussen het Aardenburgse - dus Vlaamse - stads
recht en de Middelburgse en andere Zeeuwse stadsrechten uit de late twaalfde en
vroege dertiende eeuw voor wat betreft de
- verleende stadsrechten. Ze konden
hierdoor naar eigen recht leven en zichzelf besturen, maar bleven deel uit
maken van Zeeland, dat in de Middeleeuwen een toenemende zelfstandigheid
genoot binnen het gebied ... -steden ontstond. Voor de Zeeuwse
steden buiten Zeeuwsch-Vlaanderen was Middelburg de moederstad. Ik merk
op dat de oudste stadsrechten neerkwamen op vastlegging van in de plaats
reeds geldend ongeschreven
Zowel in de Middelburgse stadsrechten als in deel II van de Consuetudines
wordt de objectieve teneur ten aanzien van de graaf gebruikt70. Dat betekent dat
bij het opstellen van deze tekst vanuit de ... Een en ander wijst er daarom op dat het Aardenburgse stadsrecht, voorname
lijk onder Aardenburgse stimulansen, als volgt zijn vorm gevonden moet hebben.
Vóór de verlening van stadsrechten door graaf
De problematiek rond de stadsrechten van Aardenburg heeft al vroeg de aan
dacht van de geschiedwetenschap getrokken. In de vorige eeuw hielden de
rechtshistorici Warnkönig en Gilliodts van Severen en ... genoemd moeten worden6. Na de dood van de laatste ver
flauwde de aandacht voor de geschiedenis van Aardenburg en haar stadsrechten.
Dit had tot gevolg dat het onderwerp ruim driekwart eeuw bleef liggen
Deze plaats kreeg in 1315 beperkte stadsrechten, en pas in 1477 volledige.
Toen kreeg de stad n.l. de hoge jurisdictie, d.w.z. de bevoegdheid om ook
halsmisdrijven te berechten.
... Het is niet bekend wanneer Veere stadsrechten kreeg, maar het was in 1355 in
elk geval al een stad. In 1348 werd Veere als zelfstandige parochie afgescheiden
van de parochie Zanddijk, en men
-Friesland stadsrechten verkreeg en
daardoor de baljuwschappen vanzelf verdwenen 403).
... boeten opgelegd en bijna
alle stadsrechten vervielen 405). In de politiek, die de hertog in de hierop-
volgende jaren voerde, was geen vaste lijn te bespeuren 406). Pas in 1456
kwam er een verzoening met
tentoonstelling sluit af met een af
beelding van Albrecht van Beieren, die
in 1375 stadsrechten gaf aan Reimers
waal en een 15e eeuws portret van Jan
Zonder Vrees, die in 1405 opdracht gaf
de overstroomde gebieden
de kusten van Frankrijk en de Oost
zeelanden bereikbaar. Ze verkreeg haar stadsrechten in het begin van de der
tiende eeuw, vermoedelijk kort nadat ook aan Middelburg stadsrechten waren
toegekend6. Het
-
tiende-eeuwse Middelnederlandse tekst zijn geen sporen aanwijsbaar, noch voor
het Brugse, noch voor het Aardenburgse stadsrecht, in tegenstelling tot de
Zeeuwse stadsrechten. Er kan in ieder geval geen ... geciteerde brief van 1127. In het verleden is deze
brief namelijk nog wel eens - onder andere door Vorstennan van Oyen - be
schouwd als een verlening van stadsrechten aan Aardenburg86.
Al even negatief is het feit dat de kanselarij van de Hollandse graven al in de 14e
eeuw getracht heeft alle stadsrechten te verzamelen, maar dat niettemin in het
grafelijk archief niets omtrent een ... '
onderscheiden zich van het oude type stad door hun meer regelmatige, vaak
rastervormige plattegrond. De stichters stimuleerden de groei van hun rationeel
opgezette scheppingen door ze heel snel stadsrechten te
privi
legiën ontving, hetgeen zoowat een voorspelling moest betee-
kenen, dat het later stadsrechten van hooger hand zou ontvan
gen. Laat ons alvorens hieromtrent onze meening uit te
spreken, nagaan wat
Geschiedkundige atlas van Nederland. De Bourgondische tijd. Tweede afleve
ring. De stadsrechten [met A. Telting]. 's-Gravenhage 1923. 140 pp.
buurtschap ontstaan, en ook later
nooit met stadsrechten begiftigd x) (al noemt Boxhorn I, 381
't een der 3 steden op Zuidbeveland) was slechts een beperkt
deel van 't heele gebied in kwestie, aanvankelijk uit
van Vlaan
deren en de graven van Holland, die stadsrechten verleen
den aan Middelburg, Domburg, Westkapelle en Vlissingen.
Bergen aan de
Striene Steenbergen) en die van Mons Geertruiden-
berg). Waar we weten, dat Geertruidenberg reeds in 1213
van graaf Willem I stadsrechten kreeg, Steenbergen, zooals
nog kortelings overtuigend
Toen in 1223 Westkapelle stadsrechten verkreeg en daarmee het recht ver
wierf gilden te mogen vormen, schijnt al heel spoedig een schuttersgilde te
zijn ontstaan. Ieder jaar vierde men een groot
Toen in 1223 Westkapelle stadsrechten verkreeg en daarmee het recht ver
wierf gilden te mogen vormen, schijnt al heel spoedig een schuttersgilde te
zijn ontstaan. Ieder jaar vierde men een groot
zeker niet bestaan. Van Caenegem en
Milis hebben in hun studie over de nieuwe Vlaamse stadsrechten van graaf Filips
van de Elzas aangetoond dat het stuk dat eeuwenlang aangezien is voor de stads
keur van
gelijkenis vertoont met de stadsrechten uit deze tijd. Uit de
twee passages in de Grote Brief van 1187 mag daarom worden afgeleid dat Aar
denburg kort voor 1187 - het recht was in 1187 nog nieuw - een nieuw
brief vervatte verzoeken
mogen beschouwen als een verlening van stadsrechten. Wanneer we de ingewil
ligde verzoeken in het licht zien van de plaatselijke domaniale situatie, kunnen
we deze vraag alleen
57. Van deze zeven stadsrechten is geen enkel in origineel bewaard gebleven. Wel zijn van de
Brugse en de Gentse keur afschriften en van het leperse recht een vertaling in het Middelfrans
bewaard
Bij het Privilege van 2 april 1315 kreeg Vlissingen van graaf Willem III beperk
te stadsrechten. Aan de weg van de IJzeren brug bouwde men aan de Westzijde
van de haven, ongeveer op de plaats van het
nederzetting in de Romeinse Tijd (de
beroemde Nehalenniastenen, o.m. in het Zeeuws Museum te bewonderen, zijn
overblijfselen uit die periode) en Domburg bezit stadsrechten daterend uit
1223.
In De Wete van april 1986 is mijn verhaal 'De Walcherse steden' gepubliceerd.
Ik had het daarin over de plaatsen op ons eiland die vóór de 19e eeuw op grond
van verkregen stadsrechten tot op zekere
Het citaat verwijst naar 2 Zeeuwse keuren, en daar moeten we het dus eerst over
hebben. Stadsrechten, stadskeuren gaven een stad een zekere mate van zelfstan
digheid in rechtspraak en bestuur, en
Buiten Zoutelande is van al de in deze teksten genoemde Zeeuwse steden
stadsrecht bekend, helaas met één uitzondering. Van stadsrechten van Westen-
De teksten zijn niet altijd even nauwkeurig. Zo wordt het gedeelte over
Middelburg (blz. 65 e.v.) helaas ontsierd door enige onjuistheden: de
stadsrechten van 1217 werden niet verleend door Willem II
reeds in 1180 stadsrechten aan 'Damme'.
Brugge groef een kanaal naar Damme en
het stadje ontwikkelde zich snel tot een
dynamische overslaghaven. Damme bezat
de stapelrechten op wijn uit Bordeaux en
eeuwse schilderijen hadden veel belangstelling. Ook lagen een heel oud
poortersboek en de akte tot verlening van stadsrechten uit 1574 ter bezichtiging.
We hebben die morgen veel gehoord, veel gezien en
Arnemuiden dat stadsrechten kreeg van Prins Willem van Oranje, maar door oorlogsgeweld
zijn handel en nijverheid zag lamleggen en door het verzanden van de haven naar andere
bronnen moest omzien
oorkonde is aan de stad in 1217 stadsrechten verleend. In de loop
der eeuwen groeide de stad tot een bekende handelshaven. Het scherpe beleg van de stad in de
jaren 1572 - 1574 gaf, mede door het vertrek van