de
visserij in goede banen te leiden. Veel is in de loop der jaren al gepubliceerd over
de stadsrechten en privileges van Brouwershaven.1 Maar deze schitterende bron is
tot nu toe aan de aandacht van
een
eigen gemeente, terwijl dat bij dorpen vaak niet het geval is. Vaak wordt verwezen naar
stadsrechten, daterend uit de middeleeuwen. Het stadsbeeld in de middeleeuwen is
eigenlijk niet heel anders
uit de bronnen. Als
laatste verdwijnt de kerk aan het eind van de zestiende eeuw. Langzaam maar zeker
krimpt het dorp dus van de plek die Floris V nog stadsrechten wil geven naar 'de
vlek langs de weg
stadsrecht van Middelburg.18 Die suggestie blijkt onjuist. Het stadsrecht van
Brouwershaven geeft echter wel inhoudelijke overeenkomsten te zien met de
stadsrechten van drie andere stadjes, namelijk ... Wanneer van verschillende steden stadsrechten bekend zijn die sterk met elkaar
overeenkomen, wordt wel gesproken van een stadsrechtfamilie. Zo vormen
bijvoorbeeld de stadsrechten van een aantal
Was Brijdorpe een dorp of een stad naar middeleeuwse begrippen? Floris V is
zeker van plan geweest stadsrechten te verlenen, of dat nu aan Brijdorpe of
aan Brouwershaven is geweest. Daarnaast zal
het over Brouwershaven
of een andere, oudere haven heeft. Dit is ook de periode die direct volgt op de
plannen van Floris V om Brijdorpe stadsrechten te geven. Tegen het einde van de
dertiende eeuw
eeuwenlange ontwikkeling die een nederzetting heeft
doorgemaakt. Soms worden de stadsrechten ook specifiek ingezet om de groei van
een dorpje te stimuleren of om de rechtsgang daar beter te laten verlopen.
die voorkomt in de stadsrechten van Goedereede. Brouwershaven en Brielle.
Mogelijk gaat het hier om een bepaling die in het stadsrecht van Goedereede uit
1312 in zijn oudste vorm bewaard is gebleven ... Het bovenstaande voorbeeld suggereert dat de stadsrechten van Brouwershaven
en Brielle werden gebaseerd op dat van Goedereede. Die conclusie mag echter
niet zomaar worden getrokken, want er moet
Stadsrechten
... Het verlenen van stadsrechten vormde een opvallend moment in de gestage
groei van nederzetting tot een plaats van betekenis. In tegenstelling tot wat vaak
gedacht wordt, houden stadsrechten geen
Het exacte verloop van de gebeurtenissen blijft in deze tijd grotendeels giswerk.
Peter Henderikx laat zien dat er in het begin van de dertiende eeuw al sprake is van
stadsrechten in Zierikzee, maar
Wanneer wordt uitgesloten dat de overeenkomsten in volgorde tussen
Brouwershaven en Brielle toeval zijn, dan moeten de stadsrechten van die plaat
sen noodzakelijkerwijs direct met elkaar in verband ...
stadsrechten - ook wanneer we van het stadsrecht van Brouwershaven slechts
het oudste gedeelte in ogenschouw nemen - een nogal beperkte omvang heeft.
Dat is opmerkelijk, want de Brielse samenleving van 1330 zal
1217 of 1219-1222 In één van deze jaren verkreeg Zierikzee zijn stadsrechten van de
graaf.16)
... 1248 De stadsrechten werden vernieuwd en uitgebreid door graaf Willem II. Een gezegeld
afschrift van deze keur is in Zierikzee bewaard gebleven.3)
95. Henderikx, Bedelordekloosteis, 91. Dat deze rangorde niet uitsluitend door de ouderdom van de
stadsrechten wordt bepaald, blijkt uit het feit dat Delft (stadskeur 1246) meermalen voor Haarlem
Hierboven stelden we vast dat de stadsrechten van Brielle en Brouwershaven tot
elkaar in een directe relatie staan. Voor een antwoord op de vraag of het stads
recht van Brouwershaven werd beïnvloed ... voorboden. Hoe de stadsrechtoorkonde van Goedereede met haar afwijken
de structuur zich precies verhoudt tot de stadsrechten van Brielle en Brouwers
haven is vooralsnog onduidelijk, zodat er in principe drie
DE STADSRECHTEN VAN ZiERIKZEE
... Woensdag 11 maart 1248 was een gedenkwaardige dag. Rooms-koning Willem II
vaardigde een oorkonde uit, waarin de stadsrechten van Zierikzee werden vast
gelegd. Het was voor de Zierikzeeënaars een
van Beieren goed van pas. Mede uit financiële overwegingen verkocht de graaf
in deze periode stadsrechten aan een aantal plaatsen in West-Friesland.17
Overhandiging van de oorkonde mei de stadsrechten door de graaf, (staalplaat uit van hennep,
W, Moll en J. ter Gouw, Nederlands Geschiedenis en Volksleven, heiden 1880).
andere steden
herdachten dat ze zes- of zevenhonderd jaar geleden stadsrechten hadden ontvangen. De Zierikseeënaren
hebben vaak de neiging gehad anderen te overtroeven. Ze wilden zelfs de hoogste toren van
Voordat Arnemuiden in 1574 stadsrechten
kreeg, werd de plaats door de Geuzen van de
Spanjaarden bevrijd. Na Vlissingen en Veere
was Arnemuiden de derde gemeente op Wal
cheren die openlijk de kant had ... aange
bracht om het koningshuis te eren voor het feit
dat prins Willem van Oranje Arnemuiden
stadsrechten verleende.
Een randstadse dame tegenover me in de trein had het over „het dorp"
Goes. Ik voelde me geroepen haar er op te wijzen, dat Goes stadsrechten
heeft, ook een stad is, hetgeen je bijvoorbeeld van Den
7. Telting en Unger, 'De stadsrechten', p. 112; Fruin, Provincie Zeelandp. 101; Unger en
Westendorp Boerma, 'Steden van Zeeland', p. 30; Jansen-Glas, Brouwershaven 500jaar stad, p. 3;
vgl. Uil ... 18. Telting en Unger, 'De stadsrechten', p. 112.
5 Zierikzee kreeg stadsrechten in 1200-1225. De stadsrechten werden in 1248 door graaf Willem II
opnieuw bevestigd.
stadsrechten de slotbepaling. Maar in het stads
recht van Brouwershaven volgen er na dit artikel nog liefst tien bepalingen, die
met artikel 59 opmerkelijk genoeg opnieuw met een vergelijkbare bepaling
besluiten
mogelijk dat er reeds in de 9de eeuw al bewoning
op deze plaats was. Stadsrechten kreeg een plaats pas als ze enige betekenis had
als handels- of vestingplaats. In de gemeenteraadsvergadering van 29 april
De studies van J.G. Kruisheer naar de Hollandse en Zeeuwse stadsrechten heb
ben belangrijke resultaten opgeleverd. Een van zijn belangrijkste conclusies was
dat, in tegenstelling tot wat voor de hand
was het Nicolaas van Cats I die Gouda stadsrechten
gaf; hij nam de stad Utrecht in voor Graaf Floris V en was bevelvoerder van zijn troepen
die de West-Friezen versloegen. Hij was de onderhandelaar
de stad Zierikzee het feit dat het 750 jaar
stadsrechten bezat. Opnieuw werden de inleidingen van een feestelijke bijeenkomst
in Mondragon opgenomen in de kroniek, die voor 't eerst 140 bladzijden dik
Aan het eind van de 15de eeuw ver
kreeg Brouwershaven haar stadsrechten.
Meestal was dan een van de verworven
rechten, dat men dan stadswallen mocht
aanleggen. Van dit recht maakte men eerst
in 1590
Arnemuidse kotters uit op de garnalen-,
tong-, schar- en kabeljauwvangst. Terecht
kan men dus nog spreken van een vissers
plaats, vissersstadje zelfs. Zo klein als het
is, Arnemuiden hééft stadsrechten. Vorig
neuzen in bezit. Op 23 april 1584 werd in
Terneuzen door de Prins van Oranje een
afzonderlijk bestuur ingesteld met voorlo
pige toekenning van stadsrechten. Deze
stadsrechten werden op 24 augustus 1586
Brouwershaven stadsrechten gekregen
hebben. Nadat de stad in 1575 door de
Spanjaarden was verwoest, werden op
last van prins Willem I wallen aangelegd
die in 1590 voltooid waren. Tijdens een ... het met wallen, grachten en
ravelijnen versterkt, maar verkreeg des
ondanks nooit stadsrechten.
Pluib Uil, De stadsrechten van Zierikzee, in: 23 (1998), 21-42.
Telting, A. en W.S. Unger, 'De stadsrechten', in: Geschiedkundige atlas van Nederland. De
Bourgondische tijd, tweede ajlevering, 's-Gravenhage 1923-
Uil, H., (red.), Brouwershaven 700jaar
Domburg is al een heel oude plaats, waar
van bekend is dat zij al in 1223 stadsrechten
bezat. Op de zuidelijke oever van de Ooster-
schelde bevond zich in het begin van onze jaar
telling een
construeerd. Vast staat dat Goes, dat in 1342
van Jan van Beaumont stadsrechten kreeg,
al in 1651 van een eigen vlag gebruik maak
te. In dat jaar werd de nieuwe haven van
Goes geopend. De oude kon
In de 13e eeuw gaat deze stedelijke groei verder. Zierikzee krijgt stadsrechten, d.w.z.
zelfbestuur op tal van terreinen, er worden verschillende fraaie openbare gebouwen
gebouwd en de stad wordt ook
Huib Uil, De stadsrechten van Zierikzee, in: 23 (1998), 21-42.
Het was in 1966 dat het stadje Tholen
het feit herdacht dat het 600 jaar geleden
stadsrechten had verkregen. Het werd een
feestweek, die een ongekend aantal streek-
bewoners en toeristen binnen de
dertiende
eeuw. Cadzand lag in de 13de eeuw als
eiland in het Zwin. Middelburg ontstond
in de 12de eeuw aan de Arne, Sluis kreeg
in 1290 stadsrechten. Vlissingen dagtekent
van eind 12de eeuw, Veere ontstond
De stad Hulst viert dit jaar feest: het
herdenkt het feit, dat het in het jaar 1180
stadsrechten kreeg van Graaf Philip van
den Elzas. Een jaar lang al op 1 januari
1980 werden de feestelijkheden op
Ten oosten van Gaternisse lag destijds
de polder van Hugovliet, met daarin het
gelijknamige dorp. De naam wordt voor
het eerst vermeld in 1174. Eens was het
een parochie met stadsrechten. Het oude
Reeds in 1351 schonk Willem van Beieren
stadsrechten, alhoewel er toen nog geen
wallen of poorten waren. Goes bleef hier
door zijn dorpskarakter houden en eerst in
een oorkonde d.d. 7 juli 1405 van
Nadat de landsheer stadsrechten had ver
leend, kregen de oorspronkelijke nederzet
tingen tenslotte een eigen bestuur, eigen
rechtspraak, eigen financiën en het recht
van betastingheffing. Bovendien