2. Dorpskerken op Walcheren, 1572
... bladzijde in de geschiedenis. Het begin
was ook in de strijd op Walcheren bijna
te mooi om waar te zijn. Reeds op 6 april
viel Vlissingen in handen van de geuzen
en op 4 mei volgde Veere. Een eerste
Walcheren. De toren van de kerk van
Domburg - in vroeger tijden parochie
kerk van West-Domburg - werd hierbij
door de bliksem getroffen. Het duurde
maar korte tijd voordat de torenspits
brandend op
stichting
wil het monumentale gebouw zo aantrek
kelijk maken dat volgend jaar zon 25.000
bezoekers entree betalen om vanaf de
toren over Walcheren uit te mogen kij
ken. Ook qua geschiedenis valt er een en
De Torenkerk te Gapinge is in vergelijking
met het merendeel van de dorpskerken
op Walcheren, gaaf bewaard gebleven.
Vanaf 1949 is het koor voor de eredienst
in gebruik, tegenwoordig voor de Pro
Al voor 1067 stond er in Westkapelle, gelegen op de meest westelijke punt van
het eiland Walcheren, een kerk. Het was één van de vijf Walcherse moederkerken.
Doordat de zee steeds verder oprukte ... hun bezit waren, met andere woor
den: Zeeuws-Vlaanderen en Walcheren
moesten veroverd worden. In de loop van
de oorlogsjaren was Walcheren door de
bouw van bunkers en versterkingen door
de Duitsers een
geklaard waaraan dagelijks
zes of zeven man hadden gewerkt. Eb en
vloed heersten nog op Walcheren zodat
het vervoer van de schotten en andere
onderdelen van de barakken naar de boer
derij van J. Moens per ... Walcheren onder vuur en water 1939-1945. Den
Boer Middelburg/Uitgevers. 1984.
Om het maalkruis te zien, moeten we naar
Walcheren en Noord- en Zuid-Beveland
gaan. We komen ze tegen in de oude
kerk van Aagtekerke op Walcheren en
op de muren van de kerken van Kapelle,
Antwerpen als markant begin
punt. Het nieuws van de grootscheepse
vernielingen die op 20 augustus in de
kathedraal van Antwerpen plaatsvonden,
bereikte Walcheren reeds de volgende dag.
Nieuw was het fenomeen ... onder
gaan. Gezien de nauwe handelsrelaties
die tussen Veere en Schotland bestonden,
waren ook deze gebeurtenissen snel op
Walcheren bekend geworden. Waren het
immers ook niet Schotse kooplieden die
in
van Walcheren het meest te lijden had
onder de beeldenstorm. Uit Middelburg,
uit Vlissingen en zelfs uit Veere, waar toch
geen breking had plaatsgevonden, trok
ken groepen beeldenstormers de stad uit
Alleen het platteland van Walcheren had
te lijden onder de beeldenstorm. Het
overige deel van Bewesten Schelde bleef
gespaard op een enkele uitzondering na:
de kerk van Bakendorp op Zuid ... De schokkende gebeurtenissen die eind
augustus op Walcheren hadden plaatsge
vonden, vervulden de rooms-katholieken
met verbijstering en vrees. Geen priester
op Walcheren een (voorlopig) eind aan
dit hervormd kerkelijk leven in Zeeland.
Maar dat is een heel ander verhaal.
Johanneskerk, Serooskerke Walcheren.
(Naar de evangelist Johannes)De gerefor
meerde kerk en de hervormde gemeente
zijn in 2002 in de vorm van een federatie
samengegaan. Bij die gelegenheid heeft de
en Veere met
30 kerken. Sluis staat
daarmee in de top-tien
van Nederland.
Schouwen-Duiveland
en Walcheren hebben
de meeste middeleeuw
se kerken. In totaal gaat
het in Zeeland om 280
kerkgebouwen. Onze
het
Molenwater verschenen kampen met
nissenhutten gebouwd door en voor
Duitse krijgsgevangenen die onder meer
ingezet werden om mijnen te ruimen op
Walcheren na de drooglegging.
Luctor et Emergo, Walcheren, het Verdronken
Eiland. N.V. Drukkerij de Spaarnestad.
... J. Braat. Himmelfahrtkommando, De Wete,
Jaargang 32, nr. 4 Heemkundige Kring
Walcheren.
Gestel
over Walcheren en Noord-Beveland
heeft de auteur bijna alle kerken van
voor 1940 in zijn boek opgenomen als
mede een aantal markante kerken uit de
van drie kanten afsluiten van
de zee. Hij controleerde zo de rede van
Walcheren en de havens van Vlissingen
Toen Maximiliaan 1 vernam van de grote
en groeiende macht van Wolfert vi op
Walcheren, besloot hij in 1485 Jan van
Kruiningen naar Veere te sturen. Deze
... overlijden van Wolfert vi in i486,
een jaar na hun huwelijk, erfden Anna
en Philips al het bezit op Walcheren en
Brouwershaven. Vanaf 1488 bouwde
Maximiliaan 1 samen met zijn zoon
Philips de Schone in Veere de
Op Walcheren heeft de Beeldenstorm
diepe sporen nagelaten. Het was de
opmaat voor de Tachtigjarige Oorlog die
in 1568 begon.
Regiment van de E. heer collonel
Mauregnault den Heilige dienst waar te
nemen"6 als legerpredikant. Dit was een
twijfelachtige eer die alle dominees van
de classis Walcheren ten deel kon vallen.
De hervormde
de ker
kelijke. grens verlegd zou worden. Dooi
de inundatie van Walcheren, najaar
1944, waarbij ook 't Zand in het water
kwam te liggen, waren er andere priori
teiten die de aandacht vroegen. Door de ... 0111 de
broeders uit Koudekerke naar Middel
burg en terug te brengen. In de vergade
ring van 7 november de dijkgaten op
Walcheren waren in oktober gedicht -
werd besloten te trachten de kerk op 't
Zand
Er was evenwel te snel en te lichtvaardig
gehandeld. De tegenstand, vooral op
Walcheren, tegen de nieuwe berijming,
kwam bij deze gelegenheid in volle
hevigheid aan de oppervlakte.
... Trouwens, de classis Walcheren was in
meerderheid tegen de invoering. Bij de
ongeregeldheden die ontstonden, riepen
de Staten zelfs het garnizoen van Bergen
op Zoom te hulp; er werden enkele
Walcheren het geval in de
strijd tussen Spanjaarden en
watergeuzen in de jaren 1572
tot 1574. Veel kerken op het
platteland werden veranderd,
in ruïnes om de vijand geen
gelegenheid te geven zich
daarin te
Zeemvscli Genootschap der Wetenschap
pen. 1972 1973, p. 43-115: 'Historische orgels
in Zeeland 11, Walcheren', in: Archief Mededelin
gen van het Koninklijk Zecuwsch Genootschap der
Wetenschappen. 1974, p. 23
beter. Op Walcheren en
Schouwen-Duiveland zijn de kerken over
het algemeen goed onderhouden.
Lucas Spiringius, aangenomen als pro
ponent door de classis Walcheren, werd
zonnige toekomst te zijn. Het feit dat 59
van hun geloofsgenoten - "al te zamen
kloeke, sterke en gezonde lieden" - op
initiatief van de lutherse gemeente te
Middelburg naar Walcheren waren geko
men
van
Groede beklaagde zich bij de Classis
van Walcheren, en deze verzocht de
Staten-Generaal om de Salzburgers te
Groede een andere plaats aan te wijzen
om hun godsdienstoefeningen te hou
den. Verder
van gereformeerden
op Walcheren, waaraan ook Middelburg
deelneemt, vindt plaats in 1566 in de
duinen te Dishoek. Men wil echter meer:
de katholieke kerken voor eigen gebruik.
Daartoe moeten deze wel
. Volgens de consistorie van
de Duitse kerken in Engeland zullen zij
met schepen vol naar Walcheren komen.
De predikant gaat met de brief naar bur
gemeester De Jonge en verzoekt hem
dringend de magistraat
dagen later, zonder hulp van
buiten, bevrijdde van de Spanjaarden.
Veere en het platteland van Walcheren
volgden spoedig. Alleen de stad Middel
burg bleef trouw aan het Spaanse gezag.
Het bezit van ... Walcheren, gelegen aan
de monding van de Schelde, was belang
rijk. Wie Walcheren bezat, beheerste de
scheepvaart op de Schelde. De Span
jaarden stelden dan ook alles in het werk
om Middelburg te ontzetten. Zo
Ten noordoosten van Walcheren lagen
vroeger uitgestrekte schorren die in de
dertiende eeuw werden ingedijkt. In het
nieuwe land, Nuwenpolder of Polre ge
noemd, werd in 1314 een kapel gesticht
die
3. Z.A., Staten van Zeeland, inv.nr. 488, d.d. 18
april 1624. De rentmeester van de Geestelijke
Goederen in Walcheren wordt in het navolgen
de aangeduid als rentmeester. Een pond
Vlaams is zes gulden
een reeds lang voorziene aanval van de
Engelsen op het eiland Walcheren begin
juli 1809.'"
Engelsen de zogenaamde
Engelse expeditie. Zij landden op 30 juli
1809 aan de noordzijde van Walcheren
en binnen enkele dagen waren Walche
ren, behalve Vlissingen, en Zuid-Beve
land in hun bezit. Om
37. Zie Tobias van Gent, De Engelse invasie van
Walcheren in 1809, Amsterdam 2001.
In 1809 landt er op Walcheren een
omvangrijk Engels leger om de Fransen
van het eiland te verjagen. Helaas hou
den de Engelsen nog meer huis dan de
Fransen. Duizenden Engelse soldaten
sterven op ... Walcheren aan de Zeeuwse
koorts. In augustus 1809 worden honder
den Engelse soldaten in Arnemuiden
gelegerd, in het stadhuis en in de kruis
kerk. In de kerk wordt een houten vloer
gelegd en er worden kachels
-Beveland, die in 1581 niet nationaal
'verklaard' zijn, zoals op Walcheren, Schouwen
en Duiveland en enige gemeenten op Tholen
het geval was. Volgens het gesloten akkoord
tussen Gecommitteerde Raden en de
J. Bouterse, Classicale Acta 1573-1620 IV Provin
ciale synode Zeeland, Classis Walcheren 1602-
1620, Classis Zuid-Beveland 1579-1591, 's-Graven-
hage, 1995.
Enige weken later deed de smid Pieter
van der Bilt in de kerkenraadsvergade
ring verslag hoe hij in Middelburg bij een
smid een kerkuurwijzer, afkomstig van
een kerk op Walcheren, te koop had
gezien
7. ZA, Classis Walcheren, nr. 2.
ver
mogende personen in Amsterdam, Bloe-
mendaal, Leusden en andere plaatsen,
leverde 240 gulden op. Een reis naar Rot
terdam, Den Haag en Utrecht leverde 750
gulden op en een tocht naar Walcheren
320
besluit dit
te doen op maandag 30 oktober om
19.00 uur. "Uitgenoodig zullen worden
afgevaardigden uit al de Classisgemeen-
ten Walcheren, de Predikanten Ds. Hof
man en Bart, afgevaardigden van de
Luthersche
van Walcheren of Noord-Beve
land, tijdens de zomermaanden hun kud
den weidden midden op de uitgestrekte
en aan de ambachtsheren een sub
sidie vroegen voor de bouw van een eigen kerk.
Predikant en Heren van Vossemeer zouden op
Walcheren enige kerken gaan bezichtigen. Een
som geld werd door de Heren van
plaatse van het kerkhof van het vroegere
dorp Welzinge op Walcheren tijdens graafwerk
zaamheden voor de aanleg van een bermsloot
een kinderpot gevonden. Voor een uitgebreidere
beschrijving van de betekenis
De aan Sint Maarten gewijde Westmon
sterkerk wordt beschouwd als de oudste
parochiekerk van Walcheren. Vanuit deze
kerk zijn andere parochiekerken op Wal
cheren gesticht. De kerk, die waarschijn-
kon via de Flexpool van de Werk
maatschappij Walcheren een aantal lang
durig werklozen worden betrokken, die
met behoud van hun uitkering dit zware
werk verrichtten. Een deel van deze men
sen is
Om voor sommige lezers even de
gedachten te bepalen: piepklein dorp op
Walcheren, bestaande uit een kerk, twee
straten, dertig huizen met vierenzestig
inwoners, een brievenbus en een plakke-
bord ...
geen afbeelding bewaard, of Antoon van
den Wijngaerde moet op zijn Panorama
van Walcheren (omstreeks 1550) het
vreemdsoortig poortgebouw ermee heb
ben bedoeld. Dat staat getekend op de
plaats waar
recht, wind- of maalrecht, tolrecht en
recht op de tienden. Middelburg bezit in
de zeventiende/achttiende eeuw zo'n vijf
tien tot twintig ambachten op Walcheren.
Wegens financiële stroppen in de West