-Vlaanderen
doorgedrongen. Dit veroorzaakte ontsteltenis op Walcheren en als altijd
in oogenblikken van groote nood verwachtte het volk uitkomst van Oranje.
Sinds de dood van Willem III in 1702 hadden Holland en Zeeland geen
van een aantal vergelijkbare vroegmiddeleeuwse
„kunstwerken" in Zeeland, (afb. 1) Naast Burgh op Schouwen-Duiveland zijn dit op
Walcheren Oost-Souburg, Middelburg en waarschijnlijk Domburg. In Zeeuws
De herbevolking begint in het kustgebied op en achter de Oude Duinen. Het
eerst op Walcheren, waar blijkens archeologische gegevens vanaf eind 6e eeuw
een handelsnederzetting heeft gelegen buiten de
Duidelijk herkenbaar bij deze typen wagens is de oorspronkelijke vorm van de boerenwa
gen. Vergelijkbaar met de Schouwse riemwagen is op Walcheren de veerwagen met de witte
huif geweest, die tot in
Hij is geboren en getogen Zeeuw 1913 Walcheren
en de rivieren van Borneo. Ik
koesterde het idee dat Zierikzee op het eiland Walcheren lag. In de auto van pro
fessor Van der Vlerk in 1952 kwam ik er achter dat het een ander eiland was:
Schouwen-Duiveland.
Dit is vrij uniek, maar het gebeurde toch wel vaker.3 Op Walcheren werd in
Middelburg in de loop van de tiende eeuw een kerk gesticht die aan Sint Maarten
werd gewijd. Dit moet de Westmonster zijn
Samen met de waterschappen Tholen, Walcheren, Noord- en Zuid- Beveland en
hel wegschap Walcheren wordt vanaf 1 januari '1996 immers liet waterschap
Zeeuwse Eilanden gevormd, niet alleen in
hoogte van kasteel Westhove tussen Oostkapelle en Domburg. Deze plaats, die
hoogstwaarschijnlijk Walcheren heeft geheten, verliest in de loop van de periode
840-880 zijn betekenis, mede ten gevolge ... landinwaarts bewoning zijn
ontstaan, en zo bezit rond 800 de Sint-Baafsabdij te Gent uitgestrekte schapen
weiden in het centrale deel van Zeeland.6 Goederen van deze abdij op
Walcheren, Schouwen, Beveland en
van de weinige bronnen die ons over het gebied ter beschikking staan is in het jaar 841
sprake van de belening door Lotharius van de Deen Harald met „Walcheren en de andere
plaatsen in de buurt". Dit
Gezicht op de
stad Veere en het
kasteel Zanden-
burg rond 1550
(Fragment van
Panorama van
Walcheren, Mu
seum Plant in-
Moretus, Ant
werpen)
in Zeeland in handen te krijgen, waaronder ook de kerken die eigendom
waren geweest van de oude Benediktijner abdijen. De situatie doet weer erg
denken aan die op Walcheren, waar bij Domburg een ... belangrijke handelsneder
zetting heelt gelegen, die ook Walcheren zal hebben geheten en die in de golven
is verdwenen. Deze nederzetting heeft vermoedelijk deel uit gemaakt van het
gelijknamige koninklijk
. Het is al vroeg een belangrijke
bedrijfstak, waaraan cle hiervoor genoemde handelsnederzettingen aan de kust
van Walcheren en Schouwen mede hun betekenis kunnen hebben ontleend.17 Bij
opgravingen in cle
: Walcheren en de Bevelanden.
Zeeland bewesten Schelde hoort in de Middeleeuwen nog niet bij het graafschap
Holland. Ruim 300 jaar lang is het een bijna voortdurend punt van twist tussen de
graven van Holland
Zeeland bewesten Schelde,
waartoe Walcheren en Zuid- en Noord-Beveland behoorden, moest de graaf aan
vankelijk rekening houden met zijn collega van Vlaanderen. De bemoeienis van
de Hollandse graaf met de
ongeveer 10 a 20 cm. korter werd. Op Walcheren kende men hele-
dat de middeleeuwse situatie
anders was. Floris V ging zich pas graaf van Zeeland noemen - naast zijn titel graaf
van Holland - toen hij zijn gezag over Walcheren en de Bevelanden voorgoed
had gevestigd
leven lang aan de spelling van de e en de o,
omdat hij delen anders uitspreekt als deelen en kolen anders als kooien.
Hij laat zijn „Harders-liet" op Walcheren spelen. Voor zijn verhalen en
anekdoten
Vos op de Dam een grote bus van de roodbruine wagenverf besteld.
Op Goeree-Overflakkee waren de kleuren veel minder opvallend: groen en zwart ofwel grijs
en zwart. Walcheren had ook groen met zwarte ... . Ook op Walcheren stonden de initialen van de eigenaar en het jaartal op
de overloop. De wagens ouder dan 1880 hadden op Walcheren vaak ook een boeket of een
vaas bloemen op de overloop.
J. Huizinga Burg en kerspel in Walcheren, Med. der Kon. Ak. van Wet., Afd.
vroege middeleeuwen uitgebreid grond
bezit. Echternach heeft vanaf 1031 de verering van Willibrord actief gepropa
geerd. Op Walcheren werden de kerken van Oost- en Westkapelle aan deze hei
lige gewijd ... aandeel. In het
westen van eiland lag de verhouding net omgekeerd. Hier bezat Sint Marie in
Haamstede en Burgh de meeste tienden en was het aandeel van Sint Jan gerin
ger. Nadat op Walcheren, zoals we
Andere typische verschillen met de Schouwen-Duivelandse menwagens waren: Walcheren
geen hangbank, de overloop geschulpt, scheden simpele halfronde klampen;
Zuid-Beveland: derde stel rongen op
Door Tack (1937) en later door Dekker (1971) is erop gewezen, dat op Walcheren en Zuid-
Beveland de bergen in de overlopers (veldboeken) en oude oorkonden „werf' werden ge
noemd. Voor Schouwen
R. M. van Heeringen, Een "moated site' bij het voormalige dorp Nieuwerkerke op Walcheren, Bulletin
Kon. Ned. Oudb. Bond 86, no. 3, 135-138 (1987).
In Zeeland was de opvolging van de Henegouwse graaf helemaal niet vanzelf
sprekend. Bij verdrag was immers nadrukkelijk vastgesteld dat Walcheren en de
Bevelanden weer aan de graaf van Vlaanderen
In Zuid-Beveland en op Walcheren heeft het taalgebruik wat dit betreft zich blijkbaar iets
anders ontwikkeld. Daar heeft men waarschijnlijk de burchtwerf tot werf verkort. Omge
keerd beschouwt Dekker
uitgebreide documentatie zijn de meet
gegevens van grote waarde voor klimaatonderzoek. Gedurende de zomermaan
den verbleef hij in zijn kasteel Westhove op Walcheren, waar hij ook instru
menten had opgesteld.
fig. 6: Plattegrond van het burchtcomplex van Biggekerke (Walcheren).
grond. Drie jaar later krijgen
twee steden (de andere is waarschijnlijk Arnemuiden op Walcheren), waarvan er
één wordt aangeduid met unum in Schaldia in loco qui dicitur Brijdorpe, vrijheid
van tol. Deze
P.A. Henderikx, Walcheren van de 6e tot de 12e eeuw. Nederzettingsgeschiedenis in fragmenten,
in: Archief. Mededelingen van het Koninklijk Zeeinvsch Genootschap der Wetenschappen 1993, blz.
113-156.
... 4 Zie voor de parochiestichting op Walcheren Henderikx, Walcheren, blz. 135-149.
De hoogste prioriteit van de opstandelingen in Zeeland ging echter uit naar
behoud van het zojuist gewonnen Walcheren. Te Zierikzee had men er boven
dien geen behoefte aan om in deze tijd van grote
Soortgelijke jaarboeken op Noord- en Zuid-Beveland en op Walcheren gingen ter
ziele. Bij de eerste vereniging speelde gebrek aan kopij een rol en ook de wens het
verenigingsblad op te waarderen. Op ... Walcheren wilde de vereniging het jaarboek
financieel niet meer steunen.
1575 de schier onmogelijk
geachte passage door de verraderlijke geul van het Zijpe en maakten zich in
korte tijd meester van het platteland van Duiveland en Schouwen. Hierdoor ont
stond er voor Walcheren
zijn
vrouw naar Spanje moest brengen. Het vorstelijk paar zou met een vloot van 43-50
schepen vanaf Walcheren vertrekken, maar maakte daarbij persoonlijk gebruik van
een schip dat het van De Huyberts
, heeft de minste weerstand gevolgd en boog met een scherpe hoek af,
waar hij veel tegenstand kreeg b.v. tegen een hoge kreekrug of stugge poelklei aan. Bij de
inbraken van 1944 in Walcheren en die van 1953
, inhoudende dat
wij de stadt houden zoude, ende de soldaten betalen; die van Walcheren
zouden onze schepen betalen. Deesen brieff geleezen zijnde heeft den
Gouverneur geroepen alle de gene die het met de Prince
-middeieeuwse ringwalburgen, 41-70, m.n. 42-48; P.A. Henderikx, Walcheren van de 6e tot
de 12e eeuw. Nederzettingsgeschiedenis in fragmenten, in: Archief Mededelingen van bet
Koninklijk Zeeuwsch Genootschap der Wetenschappen ... gespeeld hebben - worden de eilanden omgeven door doorgaande ring
dijken. Dekker, Zuid-Beveland, 83-136; P.A. Henderikx, De zorg voor afwatering en dijken op
Walcheren voor circa 1400, in: P.A. Henderikx e
gebogen was aan de menwagens werd gebogen uitgezaagd. Voor
verdere details over de techniek in de wagenmakerij op Schouwen-Duiveland, die praktisch
op dezelfde manier bedreven werd als op Walcheren ... , verwijzen we naar het boekje „De Wa
genmakerij op Walcheren", door J. Vader, uitg. Rijksmuseum voor Volkskunde, Arnhem
1961.
Kortom: het paneel kan een situatie van stad en rede van Zierikzee voorstellen,
gezien het vlagvertoon mogelijk bij het vertrek naar Walcheren in 1506 van een hier
gebouwd, gekocht en bemand
Koortsachtig namen zij allerlei voorzorgsmaatregelen. De Zeeuwse Staten vroegen
de Staten-Generaal om geschut uit de Generaliteitsmagazijnen om Walcheren en
Schouwen tegen een mogelijke vijandelijke
van uit. Dat die buitenverblijven dicht bij elkaar lagen, is te vergelijken met
de situatie op Walcheren, waar rondom Oostkapelle in deze periode eveneens
een concentratie ontstond van buitenverblijven
Voor Schouwen golden, evenals voor Walcheren, aparte regels. Schouwen bleef
belast met het beheer over Burgh en Westland. Het bestuur kwam in handen van
een centrale directie. De keizer benoemde cle
verloop had. Op Walcheren leed het
Vlaamse leger een zware nederlaag waarbij de beide zoons van Margaretha in
handen vielen van hun halfbroer Jan van Avesnes. Een wapenstilstand maakte in
1235 een eind aan
den Haak ten noordwesten van Veere
op Walcheren. De ankerketting van het schip brak die avond tijdens een storm.
Het schip dreef af en leed schipbreuk op een zandbank vlak voor de kust.
Halverwege 1853 ... kwam ook het grote Zierikzeese handelsschip Roompot na een
lange reis uit de Oost vast te zitten op een zandbank voor Walcheren. De bemanning
verliet het schip, waarna het loskwam en doelloos
een buitenverblijf was. Dat gold met name wanneer het huis niet
verpacht was. De boer kon dan als werknemer op de hofstede wonen, zoals ook
op Walcheren voorkwam.
platteland van Walcheren werden de doden
van rijke boeren nog tot in de jaren '30 van deze eeuw in een laken gespeld begraven. Dit
was een gewoon laken, maar wel met een flap, die over het hoofd- en het
april 1797 ter hoogte van Walcheren in dichte
mist aan de grond. Op 19 april 's morgens om half zeven kwam de Geertruida los.
Daarna werd zij naar de rede van Brouwershaven gebracht. Na aankomst begon
een ... niet oriënteren, 's Morgens peilden ze dat ze op
51 graden 48 minuten noorderbreedte waren en trokken de conclusie dat ze bij
Walcheren moesten zijn. 's Middags zagen ze opnieuw land ten zuidoosten
J. Vader, De Wagenmakerij op Walcheren, Arnhem 1961.
bewaarde hij in een kastje zijn
waardepapieren. De bovenachterkamer was Adriaans kantoor. Hier hield hij de
administratie bij van zijn onroerend goed op Walcheren, in Nieuwerkerk en Zierikzee
en later ook
Vielen alle polders en waterschappen onder deze reglementen, Schouwen en
Walcheren behielden hun aparte status. Voor het Waterschap Schouwen stelden
Provinciale Staten in 1871 een eigen reglement