steden
werden zonder meer door bannelingen en
vluchtelingen overstroomd. Arnemuiden b.v.
telde in 1564 nog niet meer dan 600 inwoners.
Dertig jaar later, n.l. tussen 1590 en 1595,
traden er niet minder dan ... 426 personen in het
huwelijk. Van deze waren er uit Arnemuiden
zelf slechts 49 afkomstig, niet minder dan 198
uit Vlaanderen en Brabant, waaronder 28 uit
Antwerpen, 15 uit Gent, 13 uit Brugge, 12 uit
van werkverschaffing door armlastigen cali
cots te doen weven. Zulke armenfabrieken
waren gevestigd in Middelburg, Arnemuiden,
Vlissingen, Westkapelle, Veere en Domburg.
Zij gaven in 1841 werk aan 318 ... weverij van Arnemuiden, in 1S68 die van
Vlissingen geliquideerd.
's "Welvaren" het
loodje, terwijl sinds 1898 de firma Den Bouw
meester zich slechts op de houthandel en
-zagerij toelegde. Ook Arnemuiden, eertijds
een belangrijke havenplaats, bezat een scheeps
timmerwerf ... dom is bij de fa. Gebr. Meerman. In 1879
vestigde A. Meerman uit Arnemuiden de werf
„De Hoop" te Middelburg, waar aan de Punt
(het latere werfje van Mak) o.m. hoogaarzen
werden gebouwd. Naar Mr L. E
kerij vestigde zich in 1858 in Arnemuiden.
Dit bedrijf was afkomstig van Biervliet. In
1861 werd het reeds opgeheven, daar de klei
ongeschikt bleek te zijn. Volgens Mr L. E. de
Brakke bevond zich
industriële betekenis van Vlissingen, Middel
burg en Souburg en de ontwikkeling van de
visserij (Arnemuiden).
-Beveland met Yerseke en enkele in
andere plaatsen; Walcheren telt Arnemuiden,
Veere en Vlissingen, West-Zeeuwsch-Vlaan-
deren heeft Breskens, terwijl Oost-Zeeuwsch-
Vlaanderen, als de bakermat van vele mossel
deerlijk gehavend is, en
zijn Manteling; verder zijn er interessante ter
reinen tussen en nabij Arnemuiden en Veere.
, De Zonnebloem te
Arnemuiden.
"Wanneer wij door het land in de omgeving
van Vrouwenpolder, Nieuw- en St. Joosland
of Arnemuiden rijden, zal het ons direct op
vallen dat we hier in een heel ander landschap
vertoeven. Het land ligt ...
bieden bij Arnemuiden en Nieuw- en St. Joos
land nog grote zandplaten, schorren en slik
ken waar de zee nog geregeld overheen kwam.
Omstreeks die tijd is men begonnen met in
dijken, de laatste polders pas
Tenslotte nog enkele opmerkingen bij de
Nieuwlandgronden, op het bodemkaartje aan
geduid met MNb, s, k, en i. We vinden ze bij
Vrouwenpolder, Nieuw- en St. Joosland en
Arnemuiden. Het is niet voor ... niets dat de be
volking van deze gebieden, vooral die van
Nieuw- en St. Joosland en Arnemuiden, zich
niet rekent onder Walcheren. Men spreekt
daar: van in „Waolcher" is het zo en zo, men
doelt dan op het
Er zijn nog enkele aftrekposten. In de eerste
plaats zal de visserij (23 vaartuigen, voorna
melijk uit Arnemuiden afkomstig) van Veere
uit onmogelijk worden. Deze zal zich echter
verplaatsen. Voor
de laatste plaats is er
kwestie van geweest in 1637 voor een vol
molen voor 7.000,-In Arnemuiden was
men in 1378 van plan er een te bouwen. He
laas zijn er zowat geen overblijfselen van deze
speciaal
In 1856 ging de Middelburgse onderneming van de heren Salomonson over aan een ver
eniging van enkele voorname handelshuizen. De loonweverijen in Middelburg, Vlissingen, Vee-
re, Arnemuiden
zijn tussen Vlissingen en Arnemuiden
en die dienden tot stroomafleiding en aanleg
plaats voor de ontelbare zeeschepen die op
weg waren van en naar Antwerpen. Het hui
dige Sloeplan heeft sterk analoge
Frans van Brederode, die in 1488 met zijn
schepen door deze tot dan toe onbekende
vaargeul trok. Noodgedwongen, omdat de
vaart langs Arnemuiden beschietingsgevaar
opleverde. De nieuwe vaargeul heeft
Fig. 2. Fragment van het „Panorama van Walcheren" van Antoon van den Wijngaarden ca. 1550. Gezicht
op Armuien (Arnemuiden) met het drukke scheepvaartverkeer en op het latere Noord-Sloe. Aan de
oude
Slaake" had gelegen om de grenzen vast te
stellen van de aanwassen van Nieuwerkerke
(voor Arnemuiden) en die van 's-EIeer
Arendskerke, genaamd Sint Joosland. Voor de
landaanwinning was de ... aanslibbing een zaak
van belang, voor de scheepvaart daarentegen
funest. Omstreeks 1600 was de vermaarde
rede van Arnemuiden zozeer verland, dat de
verschillende geulen voor grote schepen niet
meer bevaarbaar
andere kant van het eiland, tussen Vlissingen
en Arnemuiden staat de „punt van Ramme-
kens" met het doorluchtig slot Zeeborg
Tussen Domburg en Vere „siet men onder de
duynen ende Sandbergen van dit
tussen Vere en Oostdijk
„soo grooten Schor ende landt aenghegroeit"
dat de auteur vermoedde dat deze zich binnen
afzienbare tijd tot aan Arnemuiden zou gaan
uitstrekken! Overdrijving van de Zuidlander
, althans bij Arnemuiden stonden de huizen
slechts met de nok boven water. Via het voor
malige eilandje „Wolfersdijk" en Kortgene (c)
ging de reis naar Middelburg, waar een schil
derij van Jan Mabuse ... behalve
de Goese boerin en de waard uit het logement
te Arnemuiden, waar hij overnachtte, nog
meer onderwerpen uit onze provincie gete
kend heeft, is onbekend.
kalt und hetten weder speisz
noch trank. Den samstag kamen wir zu der Gus,
do conterfeiet ich ein dirn in ihrer manir. Von
dannen fuhren wir geng Erma (phonetische aan
duiding voor Arnemuiden?). Wir
na-
bijzijnde Arnemuiden daarentegen, dat veeleer
uitblonk door zijn rede en vrachtvaart is de
garnalenvisserij altijd in tel gebleven. Totdat
in 1871 de spoorlijn van het Sloe naar Vlis-
singen ... Arnemuiden van het open water af
sneed en de Arnemuidse vissers Vlissingen en
vooral Veere als thuishaven kozen. Zij bleven
echter hun geheel eigen dorp trouw; een visser
verlaat de eigen gemeenschap slechts
700.000,Van deze
bedragen gaat natuurlijk een groot deel Veere
verlaten: de vissers brengen ten slotte het
netto-inkomen naar het gezin, dat meestal in
Arnemuiden woont. Maar onderhoud en pro
viandering
Evenmin is de commissie ingegaan op het
voorstel om gedurende ten hoogste drie jaar
de extra reiskosten te vergoeden van de vis
sers, die blijven pendelen tussen Colijnsplaat
en Arnemuiden. Hiermee
der Zeeuwse calicotwevers (1860)
vertelt Coronel dat in dat jaar in Middelburg
van 51 wevers er 33 waren die niet konden
lezen, en in Arnemuiden van 70 calicotweef-
sters er 51 volslagen analfabeet
van vergaderingen
propaganda te voeren voor het algemeen kies-
en stemrecht. Er ontstonden dank zij deze ac
tiviteit afdelingen in Vlissingen, Arnemuiden,
Nieuw- en Sint Joosland, Zierikzee en Ter ... -
neuzen. Een groot man in deze club was Fran-
ciscus Petrus Oudens (1855-1920), die in Mid
delburg uit een R.K. gezin geboren was en van
1885 tot 1893 als stationschef in Arnemuiden
fungeerde. Hij hield
Drie hoogaarzen, de „Arnemuiden 19", de
„Arnemuiden 22" en de „Arnemuiden 25",
op weg van Colijnsplaat naar de thuishaven,
vergingen in de Zandkreek; vijftien vissers
verdronken.
... De gebroeders Van Straaten drukten een
prentbriefkaart van de „Arnemuiden 25". De
achterzijde draagt de volgende gedrukte tekst:
„Ter herinnering aan de ramp op 11 Septem
ber 1903. Uitgegeven ten
uit Arnemuiden, wat vanzelfsprekend is voor iemand die Schroevers
heet en hij was tot zijn twintigste jaar met zijn vader uit vissen gegaan. Toen had hij thuis
ruzie gekregen om een meisje, zeggen ze ... nooit meer thuis laten zien,
dat had hij gezworen en die van Arnemuiden zijn koppig, dat is bekend. Zo was hij terecht
gekomen onder Welsinge, bij een zekere Vos, een boer zullen we maar zeggen, want hij
twee meter boven de in doodsangst opengesperde mond van Blaas Schroevers uit
Arnemuiden.
Het verzorgingsgebied van de fabriek werd
steeds groter. In 1903 werd een overeenkomst
gesloten met Souburg, in 1910 volgde Koude-
kerke, in 1911 Ritthem, in 1912 Arnemuiden,
Nieuw- en Sint Joosland
Toen werd Walcheren binnen een week
door twee rampen getroffen. Op de 18e juli
vergingen tijdens een overrompelende storm
vlaag vijf vissersschepen. Vijftien vissers uit
Arnemuiden en Vlissingen
uiteendoen, omdat het wellicht iets bij
draagt tot een juistere waardering van sommige Vlaamsegevoelens.
Het diepstreikende vertrekpunt voor dit bewustzijn is een reis naar
Arnemuiden, die ik met mijn vader ... maakte. Het zal ongeveer op
mijn zevende jaar geweest zijn. In feite had mijn vader niets met
Arnemuiden te maken. De beweegreden tot de reis was enkel de be
reidwilligheid zijn schoonvader, Lodewijk
Bij een andere reis deed ik Arnemuiden (er
was net visafslag gaande), Nieuwland en Oud
dorp aan. Later weer, van Middelburg uit,
Abeele, Oost-Souburg, Ritthem, Vlissingen en
West-Souburg. Ten slotte
Zo graaf Willem III aan Zierikzee in 1321,
en Karei V aan dezelfde stad in 1528, Jan III
in 1499 aan Bergen op Zoom, prins Willem I
aan Arnemuiden in 1578.
7) Men denke ook aan de vernuftig geconstrueerde
diepmachines, voor Arnemuiden 1600 vermeld bij
Boxhorn en voor Goes midden 18de eeuw in de „Te
genwoordige Staat". G. Doorman maakt melding van
We zouden met de vis niet compleet zijn, wan
neer we niet nog even de geregelde invasies uit
Arnemuiden vermeldden. De lang gerekte jammer
kreten van de visvrouwen, die haar „scharre-
tjoeoeoeoeoeoes
ERREMUSE ONSEN
De garnalenpel-lers en -sters van Stellendam zijn
in staking gegaan voor een loonsverhoging van
een derde. In Arnemuiden liggen de lonen hoger.
De „pelbazen" motiveren dit met hef
richting Arnemuiden
vervolgde.
De eerste wederdopers, die we hier met zekerheid
kunnen aanwijzen, zijn Pieter Rombouts, zijn vrouw
en Aechte Jansdr., welk drietal in 1534 uit Arnemuiden
gevlucht is en zich bij een rondzwervende
Te Arnemuiden overhandigde de baljuw de sleutels
van de kerk, die hij eerst van de kerkmeesters afge
perst had, aan de beeldenstormers.
De werken aan de verbetering en verdub
beling van deze weg zijn aan de gang. In
1966 zal het stuk van Vlissingen naar
Nieuwland gereed zijn. Bij Arnemuiden
wordt een wegvak met drie scherpe boch
ten
,
Stavenisse, Wolphaartsdijk, Arnemuiden en Bres-
kens. Een nieuw element is het Thools-Westbrantse
plan tot inrichting van de oevers van de Eendracht
na kanalisatie. Het project Grevelingen-bekken
vergt zeer
wijziging een rol. Typerend is de vismeelfabriek in
Arnemuiden waarvan men de plaats van vestiging
geschikt vond, maar die nu een bezwaar gaat
AREND. Steden d ie in hun wapen een ade
laar, of dubbele adelaar, voeren, zoals Mid
delburg en Arnemuiden, hielden een levende
arend in een kooi aan de gevel van het
Stadhuis, of op de markt. De ... Lit.: H. M. Kesteloo, 1876. Geschiedenis en plaatsbe
schrijving van Arnemuiden. Middelburg (p. 50); Idem,
1891. De stadsrekeningen van Middelburg, IV, 1550-1600.
Arch. Z. Gen. 7, 1ste stuk (p. 40); J
LATIJNSE SCHOLEN. Gedurende kortere of
langere tijd hebben in Middelburg, Vlissin-
gen, Veere, Arnemuiden, Goes en Zierikzee
Latijnse scholen bestaan. Van deze is de La
tijnse school te Middelburg de ... In Arnemuiden werd ongeveer tien jaar, na
dat deze plaats stedelijke rechten had ont
vangen, een Latijnse schoolmeester aange
steld (1583). Met het verval van de stad ging
de Latijnse school teniet.
ARNEMUIDEN, Raadzaal in Gemeentehuis,
Langstraat 35. Voorwerpen betr. Arnemuiden
en omgeving, schilderijen w.o. portretten
van Willem van Oranje en Maurits door Da
niël van den Queecborn (1588) en ... Justitia
door Dirk van Delen (1656). In burgemees
terskamer een gezicht op Arnemuiden (1550).
Bezoek: ma. t/m vr. 9-12 en 14-16.
Te Vlissingen werd de basis gelegd voor de
latere Nederlandse Zeemacht. Middelburg,
in de 16e eeuw een zeehaven die samen met
Arnemuiden en ook Veere als voor- en door
voerhaven van Antwerpen