Jïdriaan de Priester uit het land van Cadzand, kwam den 17 Octobervan het jaar 1772, myne hulp verzoeken, weegens een gezwel in het regtcr neus gat, het geen by examinatie, grooter icheen dan een

man teCadzand; van de laatfte, josias pau- xüs, Oud -Burgemeester te Axel,

'witschut's Verhandeling over de Zeeuwfbhe Stroomenhoofdftuk 8., 17a, dat' de westhoek van Cadzand, federt den jare 1703, tot 1746, over de 500 roeden lengte aan duinen heeft verloren.

zen, die het overliggend Cadzand, aan des- zelfs duinen en ftrandenondergingdoch welke verliezen eindelijk op het hoogst geko men zijnde, en de droom, door alle die op ruimingen, zich nader onder den

èn had ten oosten van zich achter de breede Coxyde uitgebreide schorren en slikkenwelke zich tot aan Biervliet uitstrekten (29). Het Cadzand werd door het zware Stry dersgat ten oosten bespoelden

haven plaats, welke A°- 1200 nog 1700 schepen bergeu kon, aan welker Oostzijde de Oost- en de Rode- (nu Aarden-) burg lagen, en die ten Noorden het Cadzand had, waar op men oudtijds ook een Romcrswal

Bordendam enz. JJzendijkVroondijkRietdijk, StoppelsdijkWerendijk, Sandijk Geersdijk JVolfaartsdijk Hongersdijk Ellewouts- dijkEversdijk KattendijkLodijk Krabbendijk Duiven- dijk, Maartensdijk enz. Cadzand

; mijns inziens zon der grond. Wij moeten toch ten Z. denken aan een deel der oude Heedenessenen derhalve natuurlijk aan Cadzand en ten N, aan een nog bekenden stroom ten ware men kon veronderstellendat het

(30). Cadzand behoort ongetwijfeld mede tot de oudere grondenofschoon men van deszelfs vroegste gesteldheid niet veel kan zeggen. I11 een charter van 976waarbij Keizer Otto der abdij van St. Baaf, te ... pagus aan Cadzand moeten denken. Mij is toch niet bewust dat men ergens elders in Vlaanderen een Thesandrie aantrefc. Bovendien vond men in Cad- zand voorheen een Grévestein, zeer ligt van Revincstein

want bij hetzelve waren toen alle aanwassen der zee aan beide zijden van het zwartegaten in de kanalen tusschen (Vulpen Cadzand Oostburg en Groedealsmede het schorre het Tuinekenenz. hun gegeven. Zóó

, tegen stroom en wind door het zwarte gat verder open landden te ter Hofstede op Cadzand.

ver overstroomde de Noordzee alles wat haar voorkwam. De vier Am- bachtenSluis, DatnrneRodenburg, Oost burg Bier- vliet, Hugovliet, Wulpen en Cadzand leden het meest, en nog is de tamp zigtbaar zegt

Heede op Walcheren, en de Heedenessen of het land van Cadzand met de om streken van Aardenburg J). Tegen deze laatstennu en verder in Westvlaauderen zijn overblijfselen ge vonden, die, zonder nog aan

die uitzondering dat Cadzand het driedubbele moest betalen. Eindelijk volgde het bekende decreet van 28 December 1811 eontenawt reglement d'administration publique pour les poldres du département de l

ver van de groote sluis, tusschen het zoogenaamde bankje of plaatje van Breskens en eene andere nog kleinere zandbank, die ook nabij den wal ligt. Ik vermoed, dat dit het zoogenaamd bankje van Cadzand

herdijking van het land van Cadzand de Vier Ambachten Saftinge en een groot deel van het land van Waas en van liever en den 5 Nov. 1530 overstroomd.

Saftinge, Namen, MerlemontSpeelmansMiddelSpier en Zoutepolders Cadzand, Biervliet, IVillemskerke Nieuwland, en Groote en Kleine Hengstdijk.

1537, 18 Junij. Karei, V verklaart bij octrooi dat alle de polders in Cadzand slechts ééne watering zullen uitmaken

1636, 10 Jan. De Staten-geneeaai, geven octrooi tot be dijking van twee schorretjes annex het eiland van Cadzand. [Verg. n°. 242.)

Cadzand 80, 85, 92, 126, 127, 134,

Evenals Groningen (Westerhoee Twee hoofdstukken uit ons dijkwezen) rolt ook Walcheren, gelukkig zeer langzaam, naar binnenen zijn voorland is verzwolgen. In de 13e eeuw lag voor Cadzand het

Omstreeks 1877 was de berg het eigendom van den heer D. van Glerum te Groede in het land van Cadzand. De //Bergwei" werd met zijne toestemming gescheurdzooals men hier zegt, dat is tot bouwland

Cadzand g

Inname van Cadzand, 28 Juni 1798.

Inname van Cadzand28 Juni 1798.

Ben dorp in Z. Vlaanderen W. D. in het zoogenaamde „land van Cadzand".

, Hellenburg (een kasteel bij Baarland), Elmare moeras van Elle (eene boerderij bij Oostburg, de Wielingen wië, d. i wijde Ellingen (een deel der Noordzee bij Cadzand), de Elleboog (een zandbank)de plaatsnamen

Cadzand gefortificeerdteekening in O. I. inkt het Hof Waldamme, teekening in kleuren, W. Pouwelse, fee.; Vlissingen van de reede te zienteekening in kleuren door J. H. Reijgen 1840;

6. idem uit Cadzand;

1) Uit den naam mag men afleiden dat deze Watering van Zuidzande oorspron kelijk als een zandplaat uit de zee is opgewassen en van latere formatie is dan Cadzand. ... 2) Cadzand komt reeds als eiland voor in 1231, in dat jaar stond nl. de bis schop van Doornik aan de bewoners eeu tweeden geestelijke toe, wijl hun parochie aan alle zijden door de zee werd omringd

gemeente Cadzand, maar de aloude parochie waartoe ook de tegen woordige gemeenten Zuidzande en Retranchement behoorden.

) een uitgestrektheid van 700 ge meten lands 5), naar hem den Moerkerksclien polder genoemd en gelegen tussclien Wulpen en Cadzand, daar waar thans de deels herdijkte deels nog altoos geinundeerde ... Zwartepolder is te vinden 6). Of Moerkerke c. s. den mond van het Zwarte Gat volkomen hebben afgedamd en zoodoende Wulpen aan Cadzand vastgehecht, is onzeker maar waarschijnlijk lijkt het niet. Den kelijk lieten

moeten toeschrijven aan verschillende inpolderingen zoowel rond het eiland van Cadzand als in den omtrek van Damme, Sluis, Oostburg en Biervliet, waardoor de stroom van het water, dus oordeelde zijvan zijn

De uit zee opkomende vloedhoopte menzou als hem aldus de baan vrij werd gegeven, zijn watermassa tusschen Cadzand, Wulpen, Groede, Zuidzande en Oostburg met zulk een geweld voortjagen dat zijna zjch ... of polderlegger van de Watering van Cadzand vermeldt dat de Sint Janspol der is „beginnende van zuijden inne in den houck van den dijck geseijt den Brugschen dijckgeleijt bij de heeren van Bruggeen van

tusschen Wulpen en Cadzand, bedijkt in 't jaar 1422, behoorde al toe mijnen heere van Sint Baafs; dezen polder es innegesteken bij vervolge van de vier leden 's lands van Vlaan deren bij mandamente van den ... 1) Uit deze plaats blijkt duidelijk dat men in dezen polder van het Zwarte Gat of Moerkerkschen polder niet den Tienhonderd ouder Cadzand heeft te zien. De eerste toch lag toen blijkbaar

noordelijk gelegen schorren „aan weerszijden van het Zwarte Gat en het kanaal tusschen Wulpen, Cadzand, Oostburg en Groede," dat wil zeggen het gebied van de tegenwoordige ge meente Nieuwvliet

Wat Cadzand betreft, de Vlaamsche burgeroorlogen, van 1488 tot 141)2 vooral in den omtrek van Sluis gevoerd, teisterden het voormaals welvarende land zoo vreeselijk dat de uitgeplunderde landzaten

4) Octrooi van Kakel V tot oprichting van de Watering van Cadzand van 18 Juni 1537, bij Gtlliodts Cout. des petites villes etc. du quartier de Bruges II p. 13 ss.

liet brengen, er zelfs geen enkelen kooper voor kon vinden t). Toch rees het eiland, hoe ook verkleind, nog in 1562 uit zee op met een breed schorre aan den kant van Cadzand en een kerkdorp tegen den

Was de schade, aan Cadzand, de omstreken van Oostburg en lJzendijke toegebracht groot voor Wulpen was deze Aller heiligenvloed een katastrophe. De polder Koezand bezweek en met hem ging vermoedelijk

slechts de bouwvallen van torens en kerken opdoken. Toen Prins Maurits in 1604 het gewest voor de Staten veroverde, hielden behalve Sluis alleen de stadjes Aardenburg en Oostburg met het eiland Cadzand het ... op de markt kwamen drinken 6). Betrekkelijk gunstig stak hierbij af de toestand op het eiland Cadzand. Niet dat zijn be woners van geen oorlogsleed konden medespreken. In het begin van 1584

Grooten St. Anna aanwon 4), een gedeeltelijke vergoeding voor het verlies, dat Cadzand door de inundatie van den Tienhonderdpolder had geleden 5). ... aangehaalde overeenkomst van 26 Febr. 1596 wordt met name van het fort te Cadzand gewaagd. In 1604 lagen er drie forten op zijn minst, zie mijn Verovering van het Land van Cadzand in 1604 blz. 6, 7.

Breskens als in de omliggende polderswelke allen om de geïnundeerde tusschenliggende landen en zeer groote dis tantie tot Cadzand om Gods Woord te hooren niet dan met te zeer excessieve moeiten wisten te

de zijde der Staten-Generaal had ge bracht, die van Cadzand moeite gedaan om ten huilnent een Hervormde kerk te vestigen. Waarschijnlijk heeft met zulke pogingen in verband gestaan de verklaring, op 14 ... parochianen) om een dienaar des Godde- lijkeu Woords te hebben binnen het eiland van Cadzand" aan de verzoekers last gaf om „de goederen of middelen over te brengen

Intusschen want er zouden nog verscheidene jaren voorbij gaan eer te Cadzand een predikant werd aangesteld trok zich de kerk van Sluis de belangen aan van de daar woonachtige geloofsgenooten. „"Men ... zal (aldus besloot de Sluissche kerkeraad op 2 Juli 1605) die van Cadzand laten weten, dat het Avond maal op den 10 Juli zal gehouden worden, opdat de lidmaten aldaar zich bij tijds voorbereiden en op

geraken konden waardoor niet alleen die van de parochie van Cadzand zelve maar ook die aldaar van andere omliggende plaatsen verschenen om het Woord Gods te hooren en andere stichtelijke oefeningen ... Mogende Heeren Staten- Generaal, teneinde hun Mogenden geliefden consent en ordon nantie te verleenen om een ordinairen predikant voor die van den eilande Cadzand te mogen beroepen, en voorts naarstelijk

-ordinairen en onzekeren dienst van den minister te Sluis ongetroost en ongeleerd moesten ster ven." Uit aanmerking nu van „den voorzeiden noojl en den goeden ijver der inwoonders van Cadzand, die voormaals ... November 1608, stonden zij toe dat de Raad van State „een predikant zoude mogen stellen in het eiland van Cadzand" 5), en in den loop van 1609 aanvaardde zekere Marcus ab Halle, dien de inmiddels be-

noemde kerkeraad 1) aan de classis Walcheren had voorgedragen te Cadzand zijn dienstwerk als de eerste in de rij van predi kanten, die er sedert het herdersambt hebben bekleed 2). ... Ten opzichte van de bezoldiging van den Cadzandschen pre dikant hadden de Staten-Generaal aanvankelijk bepaald, dat zij voldaan zou worden „uit de inkomsten van de geestelijke goe deren in Cadzand" 3

werd getroffen in Eebruari 1611, toen de Raad van State verordende dat voortaan „de predikant van Cadzand zijn tractement zou ontvangen van den ontvanger Seblippens uit de geestelijke goederen van Sint ... Baafs" aldaar 2) of, gelijk de Raad bet ergens juister uitdrukt, dat hem „zijn betalinge zal geassigneerd worden op de tiende van Cadzand toekomende de abdije van Sint Baafs te Gent, die doch gehouden is

de tienden hief, voor het salaris van de predikanten aldaar jaar lijks een bedrag zou beschikbaar stellen van 100 gulden 1). Buitendien genoot de predikant van Cadzand, evenals voorheen de pastoor ... Omstreeks denzelfden tijd dat ab Halle het predikambt te Cadzand aanvaardde, begon men er tevens de hand te slaan aan de herstelling van het kerkgebouw, dat gelijk zoo vele andere in Vlaanderen