. Men late slechts de Honte stroomen
voorbij Walcherens oude heidestreek(d. i. langs
Domburgdenke bij Cadzand en Caesand aan ver
schillende streken, vatte Heedenesse op als betee-
kenende Heideneusen
Het mocht der commissie gelukken de afbraak te ver
hoeden van de oude kerk te Cadzand, dagteekenende uit de
XIHe eeuw, een der weinige overgebleven Romaansche kerken
in ons land.
ten einde Cadzand voor eene algeheele verwoesting te
bewaren (de sauver Cadzand d'une destruction totale)
en mitsdien om voor te stellen, hetgeen de heer ledel
reeds heeft voorgesteld, dat geene ... aanvallen op Cadzand
verder zullen plaats hebben, indien de verzekering wordt
gegeven, niet te zullen inunderen.
(30). Cadzand behoort ongetwijfeld mede tot de oudere
grondenofschoon men van deszelfs vroegste gesteldheid
niet veel kan zeggen. I11 een charter van 976waarbij
Keizer Otto der abdij van St. Baaf, te ... pagus aan Cadzand moeten denken. Mij
is toch niet bewust dat men ergens elders in Vlaanderen
een Thesandrie aantrefc. Bovendien vond men in Cad-
zand voorheen een Grévestein, zeer ligt van Revincstein
altijd
gewaagd zijn, en dat te meer in ons gevalwijl ge
dane nasporingen ons hebben geleerd, dat Coezand
en Cadzand wel eens met elkander verwisseld wer
den hoewel de eerste naam ongetwijfeld de ware
naam ... is. Het gevoelen van Dr. Ackek Stbatingh
ontvangt hierdoor eenigen meerderen grond van
waarschijnlijkheid, in zoo verre namelijk, dat er
mogelijkheid bestaat, dat Goezaml tot Cadzand ver
basterd en dit
„De brief van den commandant van het land van
Cadzand zou het lot van het schoon en rijk gewest, het
welk hij voorwendt te verdedigen reeds hebben beslist,
zoo ik onvoorziglig genoeg ware geweest ... zijn om te weeg te brengen, dat
vruchteloos zal gezocht worden op welken oever dfer
Schelde een land van Cadzand heeft bestaan; en dit is
geene snoeverij, maar eene wezenlijkheid. (Et ceci n'est
pas une
!H S3 k. te Boschkapelle Cadzand, Eede, Graauw, Nteuwvllot, Itetranche-
endijke, en Zuidzande.
gevoelen der gele
den schaden zoo voor, gedurende, als na het be
leg der stad Sluis en de inneming van 't land
Cadzand, hebben moeten verduren, en die niet
alleen hunne en hunner medeburgeren welvaart
Breskens k. 5 junij.
Brouwershaven, k. 4 junij.
Bruinisse. k. 17 augustus.
Cadzand, k. 15 mei.
Colijnsplaatk. 12 julij.
Domburg, k. 23 junij.
Dreischor, k. 26 junij.
Eode, k. 15mei,in de Biezen,
k
'witschut's Verhandeling over de
Zeeuwfbhe Stroomenhoofdftuk 8., 17a,
dat' de westhoek van Cadzand, federt den
jare 1703, tot 1746, over de 500 roeden
lengte aan duinen heeft verloren.
man teCadzand; van de laatfte, josias pau-
xüs, Oud -Burgemeester te Axel,
Heede op Walcheren, en de
Heedenessen of het land van Cadzand met de om
streken van Aardenburg J). Tegen deze laatstennu
en verder in Westvlaauderen zijn overblijfselen ge
vonden, die, zonder nog aan
zen, die het overliggend Cadzand, aan des-
zelfs duinen en ftrandenondergingdoch
welke verliezen eindelijk op het hoogst geko
men zijnde, en de droom, door alle die op
ruimingen, zich nader onder den
èn had ten oosten van zich achter de breede Coxyde
uitgebreide schorren en slikkenwelke zich tot aan
Biervliet uitstrekten (29). Het Cadzand werd door
het zware Stry dersgat ten oosten bespoelden
Burgh 505 zielen, geen k.
f EN Cadzand 1130 zielen, k. 8 Junij.
i, Colijnsplaat 1681 zielen, k. 8 Julij.
Reeds de Italiaansche dichter Dawtb preesin liet begin
der XIY.e eeuw de uitmuntende dijken van Cadzand
en Brugge opgeworpen door Hollanders en Zeeuwen
ten dien einde door de Ylamingen ontboden (1
Wulpen bij Cadzand, welks paro
chie (smallegange bladz. 225) door den watervloed
van 12 november 1377 verwoest is. Daarin zou dan
de reden kunnen liggen, waarom de naam overge
gaan zij op eenige bezitting
tegenwoordige stad Sluis
doch zal vroeger vermoedelijk nog verder N. 0. ophebben
doorgeloopen ten 0. van Cadzand en Wulpen waar voor
heen" een breede stroom werd aangetroffen die met hem
zamenhing en welks
bedreigingen, die het
land van Cadzand aan den rand des verderfs gebragt
hebben. Ik durf mij alverder vleijen, dat de heer ledee
mij wel de verzekering zal willen geven, dat hij ons
niet meer over het lot onzer
achter het kasteelomdat men van uit Cadzand iets
vreesde en op den brugsclien dijk vóór de westpoort
vermits men ook reeds langs den middeldijk naderde.
de sluizen van den heer opper-bestuurder derzelve!
Daar zonk de moed in de schoenen, en de stormklok
luidde niet; maar de man, die het land van Cadzand in
weinige uren zou verwoesten, schreef den
. Al
dadelijk li^t hij zijne troepen pogingen aanwenden
om over Oostburg in Cadzand te dringenen alzoo de
vesting ook aan de noordzijde af te sluiten. Die on
derneming was nogtans hoogst moeijelijlc op
gemeente eindelijk ook op bevel van den
Franschcn Generaal Kossead, kommandant van het land
van Cadzand. in de maand Aug. 1809hare kerk moest
afstaan .om tot kruidmagazijn te dienen. Derzelver leer
aar
herdijking
van het land van Cadzand de Vier Ambachten Saftinge
en een groot deel van het land van Waas en van liever en
den 5 Nov. 1530 overstroomd.
1537, 18 Junij. Karei, V verklaart bij octrooi dat alle de
polders in Cadzand slechts ééne watering zullen uitmaken
1636, 10 Jan. De Staten-geneeaai, geven octrooi tot be
dijking van twee schorretjes annex het eiland van Cadzand.
[Verg. n°. 242.)
Saftinge, Namen,
MerlemontSpeelmansMiddelSpier en Zoutepolders
Cadzand, Biervliet, IVillemskerke Nieuwland, en Groote
en Kleine Hengstdijk.
Cadzand 80, 85, 92, 126, 127, 134,
die uitzondering dat
Cadzand het driedubbele moest betalen. Eindelijk volgde het
bekende decreet van 28 December 1811 eontenawt reglement
d'administration publique pour les poldres du département de
l
Bordendam enz.
JJzendijkVroondijkRietdijk, StoppelsdijkWerendijk,
Sandijk Geersdijk JVolfaartsdijk Hongersdijk Ellewouts-
dijkEversdijk KattendijkLodijk Krabbendijk Duiven-
dijk, Maartensdijk enz. Cadzand
, tegen stroom en
wind door het zwarte gat verder open landden te ter
Hofstede op Cadzand.
want bij hetzelve waren toen alle aanwassen der
zee aan beide zijden van het zwartegaten in de kanalen
tusschen (Vulpen Cadzand Oostburg en Groedealsmede
het schorre het Tuinekenenz. hun gegeven. Zóó
Willemstad verzameld, en met eene ontelbare me
nigte vaartuigenhet Zwarte Gat inzeilendeover
gevoerd naar het land van Cadzand, alwaar de ont
scheping op den 25 April plaats had. Hier werden
nog dienzelfden
gemeenten die nu in wezen zijn, zijn tien in getal, als Aar
denburg, Cadzand, Vlissingen, Middelburg, Veere, Goes, Zierik
zee, Brouwershaven, Sommelsdijk en Goeree." - Men vindt dit
extract bij S. Blaupot ten
4) liet Zwarte Gat. Dit was voormaals een vaarwater en
eene uitwatering tusschen het land van Breskens en dat van
Cadzand, door hetwelk het Zwin zich ook in de Noordzee ont
lastte, en daarvan
Evenals Groningen (Westerhoee Twee hoofdstukken uit
ons dijkwezen) rolt ook Walcheren, gelukkig zeer langzaam,
naar binnenen zijn voorland is verzwolgen. In de 13e eeuw
lag voor Cadzand het
ver van de groote sluis, tusschen het zoogenaamde
bankje of plaatje van Breskens en eene andere nog kleinere
zandbank, die ook nabij den wal ligt. Ik vermoed, dat dit
het zoogenaamd bankje van Cadzand
haven
plaats, welke A°- 1200 nog 1700 schepen bergeu kon,
aan welker Oostzijde de Oost- en de Rode- (nu Aarden-)
burg lagen, en die ten Noorden het Cadzand had, waar
op men oudtijds ook een Romcrswal
; mijns inziens zon
der grond. Wij moeten toch ten Z. denken aan een deel
der oude Heedenessenen derhalve natuurlijk aan Cadzand
en ten N, aan een nog bekenden stroom ten ware men kon
veronderstellendat het
ver overstroomde
de Noordzee alles wat haar voorkwam. De vier Am-
bachtenSluis, DatnrneRodenburg, Oost burg Bier-
vliet, Hugovliet, Wulpen en Cadzand leden het meest,
en nog is de tamp zigtbaar zegt