Van hetzelve bestaan twee vroegere afbeeldingen
de ééne op de Platen der familie van Domburg
de andere bij T. SPEELEVELDT brieven over Wal
cheren; 's Hage 1808. bl. 107. Beide hebben ech
ter ... , behalve de onjuiste teekening, het gebrek, dat
zij de fragmenten voorstellen als of zij één stuk
uitmaakten. Denkelijk is zulks daaraan toe te schrij
ven, dat de brokstukken te Domburg op elkander
staan en
4. Beschrijving van de bij Domburg gevonden
... 5. Beschrijving van de bij Domburg gevonden
Dit monumentje, zoo ver ik weet vroeger nog
niet uitgegeven, is in eene moderne, rustieke brug
van het kasteel Westliove bij Domburg, ingemet
seld; zoodat men niet onderkennen kan of het ... , verzocht en erlangde ik bij mijn
verblijf te Domburg van den heer slicher van
Westliove vergunning denzei ven ten behoeve van
deze uitgave te schetsen. Dat dezelve ook aan het
strand te Domburg zal gevonden
,
wat wij uit de opschriften en beeldwerken meenden
te mogen afleiden J)ook uit de te Domburg ge
vonden penningen schijnt te blijkenaangezien deze,
met uitzondering van zeer enkele consulaire, van ... 2) Zie c. a. rethaan ma gare Verhandeling over de bij Domburg
gevondene muntenMiddelburgbij Abrahams, 1838.
De geschiedenis heeft zoo veel melding gemaakt
van de ontdekkingen op het strand hij Domburg
sedert 5 Januarij 1647 dat wij oiis ontslagen kun
nen rekenen van de verpligting om een aaneenge
schakeld
Sedert lang was er behoefte aan eene goede
uitgaaf der Romeinsche beelden en gedenksteenen
van Zeelandbijzonder van Domburg. Niettegen
staande die monumenten twee eeuwen bekend en
wegens hunne
ders bekend. "Wij kennen er reeds meer dan 22
aan Nehalennia alleenen daarenboven nog een
10tal andere behalve de standbeelden enz. Verreweg
de grootste helft is nog te Domburg voorhanden.
... Men heeft evenwel op het strand van Domburg
niet alleen eenen zetel der Goden van het voorge
slacht maar ook overblijfselen van de woningen en
begraafplaatsen der menschen gevonden. Het meest
van Domini-burgumDomburg zal zijn bekend ge
bleven noch ook in het vermoedendat welligt
sommige der monumenten ter zijner eere of opzijn
bevel zijn gebeiteld en te Heracléa opgerigt gewor
den. Men zou ... fideli) Daarenboven
kunnen ook de vrouwenbeelden te Domburg verge
leken worden niet die welke men aantreft op de
penningen met de randschriften Saeus exercitus
veronderstelde in zijne verhandeling, dat
dit beeldje in Zeeland gevonden was, en gaf er
eene beschrijving vanen op de platen der familie
van Domburg komt het eveneens voor. Sedert wan
neer het in het Museum ... hetzelve toekomt,
maar ook volgens het oordeel van alle ervarene oud
heidkundigen, aan welke hetzelve getoond werd. Op
de plaat der familie van Domburg, welke dit beeldje
bevat, had wijlen de hoogleeraar
37. ab. PI. XVIII. ah. Het bovengedeelte
van bet achterstuk eens altaars te Domburg. Op
bet dekstuk liggen, naar bet schijnt een paar mis
pels. Het is door den Heer Janssen van onder an
dere brokken ... Beschrijving van de bij Domburg gevonden monumen
ten van slecn, thans niet meer aanwezig.
in hetzelve gevondendoen te zamen den
ken aan iets niet gerings. De Godenwoning
zelve schijnt door een heilig bosch omgeven te zijn
geweest, waarvan de Ileede of duinwoudstreek tot
welke geheel Domburg ...
trent de uitgangen lojftuna, gaard en kerke,
als aanwijzing van dergelijke vroegere goederen;
en dat er in Domburg's onmiddellijke nabijheid
en alleen in de watering der Vijf-Ambachten
niet minder dan
bewerking voor onecht gehouden is. Het werd,
volgens eene aanteekening van wijlen P. de la Rde
op zijn exemplaar van Gargon's Walch. Ark. ten
jare 1732 gevonden op het strand bij Domburg; en
was aan ... Cankegieter bekend blijkens zijn brief
van 27 April 1741, bewaard in het Gemeente-Ar
chief te Domburg J). liet stelt een' genius voor
in Ioopende houding, hebbende het hoofd bedekt
met een calathus die boven
Heer De la Ru'è met alle
«vlijt, bezorgde hem meer dan honderd Penningen
«en den toegang tot beschouwing van anderen, nog
«bovendien eene kleine beschrijving gevende van
«de stad Domburg. Ten overstaan ... van De la Ru'è
werd ook in het volgend jaar het verdrag tusschen
den Heer van Domburg en den Heer Cannegieter
gesloten, nopens het in plaat brengen en uitgeven
der Domburgsche Oudhedenhelaasdus ver
wat
natuurlijk isdat zulk vermoeden opkomen kan.
Mogten de baren der zee, die aan Domburg't strand
zeker nog veel in haren schoot verborgen houden,
eens zulke gedenkteekenen aan het licht brengen,
die ook hierover
Voetstukken van kolommen nog met een gedeelte
der schaft verbonden. Ook deze hebben zich se
dert onheugelijke tijden in de kerk te Domburg
bij de overige beelden en gedenksteenen bevonden
en daar zij
Cansegieter komt hij
voor als niet vervaardigd door den teekenaar die de te Domburg
aanwezige monumenten afbeeldde, hetgeen aan eene reeds vroege
verplaatsing doet denken. Ik heb evenwel lang aan de echt
heid ... volgens Boot het oor
spronkelijke na 1702 nog te Domburg was. Unde constat (zegt K.)
xt circumvcntos qui IVicolainum niarmor velut gcnuinum sibi cora-
pararuntad similitudinem Domburgensis saltern effictum
land waar in vroegere tijden de meeste parochie
huizen prijkten met de steenen van de wetwaar
de oudste keuren zoo als van Domburg JVestkap-
pelKruiningen enz. die straf vaststelden; en
waar zij nog
1. Vazen van terra sigillataop welke was af
gebeeld een hert, door honden gejaagd. Vredius
schrijft, dal hij er een zag bij Petrus Clinck. te
Domburg. Shallegarge geeft er eene afbeelding
van op n
door de zee verstoord.
De kisten ten oosten van Domburg waren veel
»grooter en dikker dan die aan de westzijde. Som-
migen der lijken hadden aldaar koperen kettingen
en ook wel penningen daaraan om den
familie van Domburg
voorkomt. Het geheele opschrift is daar aldus af-
geb eeld:
regterhand een' kransgelijk men op de vroe
gere afbeeldingen bij speeleveldt t. a. pl.en op de
Platen der familie van Domburg duidelijk zien kan;
zijnde toen ter tijd de armen nog niet zoo geschon
den geweest
Wonderlike antiquiteiten van eenen altaarge
vonden bij DomburgMiddelburg bij a. de eater,
Domburg-
sche gedenkstukken in een naauw verband staat;
weshalve wij ons niet ontslaan mogendaarvan
nog te gewagen. Het is het gevoelen van smalle-
niet afgebeeld. Het bevond zich tus-
schen de overige steenen in de kerk te Domburg,
en is, onzes oordeels, voor echt en oud te hou-
35. PI. XI. Het bovengedeelte van het voor
stuk eens altaars te Domburg, ook voorkomen
de op de platen van Cannegieter, alleen merkwaar
dig om de naamspellirig deae nehalabn alleenlijk
voorkomende op
verschillende vondstendan wordt het
meer dan twijfelachtigdat alle de voorwerpen, die
thans nog te Domburg en elders worden bewaard
eenmaal in hetzelfde heiligdom vereenigd zijn ge
weest. De afmetingen en vormen
Doch moge al bet heiligdom te Domburg het
voornaamste en rijkste in dezen oord zijn geweest,
het was niet het eenige, Eugius spreekt 7 en 14
van fana en celli, welke laatste in den ind icul us hut
Beschrijving van de bij Domburg govondon
monumenten van steen, en daar of
elders nog aanwezig
op het lanspuntvormig versiersel hij Domburg gevon
den dat volgens sommigen depunt van een'Thors-
schepter zou kunnen zijn. Wij merken alleerr op,
dat het beeld op ons monumenteen' stroomgod voor
ontdekt wierden, nu
«wel twee-hondert roeden in zee ligt. Naderhand
«heeft men daer (nam. op het strand bij Domburg)
«wederom de grondsleencn van een geheele straet
ft met twee dwarsch-stralen indeselve
2) Verhandeling over de lij Domburg gevondene Romeinsche
FrankischeBrittannischeNoordsche en andere muntenMiddel
burg, bij de gebs. Abrahams, 1838. Nieuwe Werken van het Zeeuwsch
GenootschapIe deel3e
zij ons tevens op een meer bepaald punt
van uitgang. Men ziet hetde als vrouwelijk ge
dachte kracht in de schepping stond bij de oüdtijds
te Domburg bestaan hebbende Godsvereering op den
III. Outaar, volgens de Platen der familie van
Domburg. Het opschrift is vermoedelijk aldus te
herstellen
Van den Nchalenniatempel bij Domburg
sprekende zegt Ehgelberts eerst 'Jdat hij eene
ronde gedaante heeft gehad, terwijl aan den ee-
nen kant vier, aan den anderen kant 2 kolommen
»uit bet fondament
trouwens te Domburg nog wel geen
tempel, maar toch reeds een klein Godenhuis of
koepel met een offerplein er nevens. Doch hieruit
blijkt levens weder, dat de berigtèn van latere
schrijvers omtrent de
, vermits ik er reeds in 1823 en in 1827
het mijne over had gezegden dete Middelburg
en Leiden zoo wel als de te Domburg nog aanwe
zige monumenten ten gevolge van herhaalde bezigti-
ging mij genoegzaam bekend
l)e eerstvolgende berigten welke ten deze in
aanmerking komen zijn van Ds. A. vay der Sloot,
die ongeveer een halve eeuw later Predikant te
Domburg was Zij gelden evenwel niet meer den
ouden
Het vrouwenbeeld PI. IV, n°. 7 werd door Cakne-
gieter, blijkens zijnen brief te Domburg van 27
Dec. 1741, voor eene Germania inferior aan
gezien wij betwijfelen dit, want men kan bet met
gelijk regt
Als op het einde des jaars 1646 de winden uit
»den Noord-Oosten en uit den Oosten langen tijd
ii met harde stormen waeiden, wierden de Duinen
ii van Domburg door de golven van d'onstuimige en
ii
bepalen. Men kan ech
ter denken aan den Domburg(domini bargum
of 's Gravensteen) en voorts aan Burgt op Schou
wenMiddelburgSouburg, Ooslhurg en Roden-oi
Mardenburgdie als het ware een krans van mum-
menta
Van de niet meer te Domburg aanwezige, maar
toch van daar afkomstige, gedenksteenenwerden
er slechts vier teruggevonden; een te Brussel (n. 28,
bi. 67), een te Iljjendam (n. 29, bl. 72) en twee
in
bloei der Romeinsche magt in deze landen.
Denkelijk is Domburg niet lang na den dood van
den uitmuntenden postümcjs verwoest, en behoorde
het tot die Nederrijnsche civitates, waarvan het ten
tijde van
voornaamste kenners der Zeeuwsche
oudheden, den heer s. de wind, c. a. rethaan macaré
en j. ab utrecht DHESSELiiuis naar Domburg vergezeld,
en in de kerkwaar de gedenkstukken in het afge
sloten koor bewaard
outaar; terwijl onder den 44st™ titel de Romeinsche
penningen van Domburg;, van vitellihs tot op tetrt-
30. a, b, c. PI. XVII. De voorzijde van de
zen zich weder te Domburg bevindenden steen
heeft de outaarnis met dubbelde kolommen waarin
de Godin gezeten is met den linkervoet eenigzins
gegeven werd om te Domburg
de noodige correctiën volgens de oorspronkelijke
monumenten, en, waar het noodig wezen mogt,
nieuwe teekeningen te maken; met uitzondering
echter van de opschriftenwaarvan hijin
, heeft dit beeld het kapiteel n. 1. PI. I tot
voetstuk gehad hetwelk daaraan zal toe te schrijven
zijn, dat het te Domburg in de kerk op dat kapi
teel geplaatst is.
Benedenrijn gevonden, en even zoovele aan Her
cules Mag. in Noordbraband en Gelderland
ontdekt, over welke wij lager zullen spreken. Bij
Domburg was de hoofdzetel van deze vereering,
en ook daar
. Het ontdekte Heiligdom levert als het
ware een vast punt van uitgang ter bepaling van
het overigewant de vloer lagvóór ruim eene
eeuw nagenoeg honderd roeden bewesten Domburg's
hoogte. De
.
Instituut berusten. In de naastvolgende beschrij
ving zijn die afbeeldingen onder de benaming van
de Platen der familie van Domburg aangehaald.