DE AANBIEDING DER
NEHALENNIABEELDEN VAN DOMBURG
AAN HET RIJK IN 1809,
... In Juli 1934 ontmoette ik toevallig in Domburg mijn neef,
de heer A. E. C. Kruysse uit Axel. Met hem en met mijn
toen eveneens in Domburg verblijf houdende oom, de heer J. J.
van Deinse uit Enschede
DE MUNTEN, TOT NU TOE OP EN IN
HET STRAND BIJ DOMBURG GEVONDEN,
GEVEN SLECHTS BIJ BENADERING LICHT
OVER DE TOENMALIGE BEVOLKING EN
OVER DEN TIJD, DAT DE KUSTSTREKEN
ZIJN BEWOOND GEWEEST
... toestanden van die gronden te
leeren kennen. Dit zijn a. het strand van Walcheren en,
meer bepaaldelijk, de streek van af het voormalig fort Den
Haak, bij Vrouwenpolder gelegen2), langs Domburg tot
voorbij
P. J. van der Eeen Jr., L., te Domburg, 1925.
... Mr. P. J. van der Eeen, D., te Domburg, 1906.
Mej. Dr. Id. G. M. Ghijsen, L., te Domburg, 1920.
W. L. Ghijsen, L., te Middelburg, 1911.
Hiervoor citeerden wij reeds (blz. 19) de beide kerkver-
.plaatsingen die van Domburg binnen den burg, aan Sint-
Agatha gewijd in 1320 naar het tegenwoordige Aagtekerke,
.vroeger Oost-Domburg genoemd ... , en ten tweede De kerk
,,van Domburg buiten den burg aan Sint-Jan gewijd, en oor
spronkelijk in het Westelijk deel van het ambacht, werd
„tusschen 1363 en 1379 overgebracht binnen de smalstad zelf
De hernieuwde, vroegere burchtkerken werden dus zoowel
te West-Souburg als te Domburg extra-castellum gesticht,
terwijl eerst later Oost-Souburg en Domburg infra-castellum
volgen konden, pas na ... De kerk te Domburg extra-castellum, gewijd aan St. Jan,
is dus te beschouwen als de voortzetting der oudste kerk
binnen den burg de kerk van Domburg infra-castellum was
gewijd aan St. Agatha. De
Deze wordt ongeveer midden 8e eeuw of iets later, dus
ook in de tijd van Karei de Groote gedateerd de kerk te
Domburg, als iets zuidelijker, is misschien een weinig vroeger,
maar de 8e eeuw is toch ... Tot reconstructie van het verloop der kerstening, zoowel
de eerste als de latere, hernieuwde, is deze kerkstichting
binnen den Domburg van het grootste belang en zij alleen
vormt den grondslag voor
,,Mr. Fruin toonde aan, dat deze namen correspondeeren
,,met de latere benamingen Oost- en West-Domburg, reeds
,,in het begin der 14e eeuw daarvoor in de plaats getreden,
„De kerk van Domburg „binnen ... den burg" aan Sint Agatha
„gewijd, stond op de plek, die wij zooeven behandelden, maar
„werd in 1320 verplaatst naar het tegenwoordige Aagtekerke,
„dat als naam der parochie op den duur Oost-Domburg
De aanbieding der Nehalenniabeelden van Domburg aan
het Rijk in 1809, door Dr. A. B. van Deinse.
En op blz. 20 geeft Huizinga over Domburg en omgeving
nog het volgende
... „Een zeer groot ambacht, naar den Domburg genoemd,
„vinden wij kerkelijk verdeeld over twee moederkerken, Oost-
„en Westkapelle. Deze deelen worden onderscheiden naar
„de ligging van hun kerk binnen
De Frankische munten en sceattas van Domburg bevinden
zich ten deele eveneens in ons museum, anderdeels in het
Koninklijk Kabinet van Munten enz. te 's Gravenhage. Laatst
genoemd kabinet (thans ... strand. De munten, bijeengebracht door wijlen Jhr.
A. van Adrichem Boogaert, laatstelijk wonende op Duinbeek
te Oostkapelle, waren voor het meerendeel van het Domburg
sche strand afkomstig het was een
Het bedoelde oordeel van Mej. M. G. A. de Man over den
aard der bevolking onzer kusten vind ik in een handschrift
Welk licht geven de gevonden munten te Domburg over de
bevolking later omgewerkt tot ... ,,In onze streken moet een sterk Angelsaksische bevolking
hebben gewoond, die in den beginne veel relaties met Enge-
„land had, daar vele sceatta's, die uitsluitend Engelsche typen
hebben, te Domburg
buurt van ton no. 3 zwart, aan de buitenzijde van de banken r
(ongeveer in de lijn, getrokken door den watertoren van
Domburg en den kerktoren van Domburg) op een diepte van
ongeveer 24 M.
... No. 2342. Klein roodaarden bakje, gevonden te Domburg
in het Vroon aangekocht.
In „Domburg en zijn geschiedenis", door H. M. Kesteloo,
secretaris van Domburg, in 1890 geschreven, lezen wij op
bl. 16 over de Nehalenniabeelden „Volgens een besluit van
Koning Lodewijk Napoleon van ... Domburg zeer goed, want den
13en Mei 1809 had hij ze in de kerk aldaar bezichtigd.
Zie bl. 120 in „Domburg in woord en beeld" van H. M.
Kesteloo, 1913.
overeenkomst tusschen wat Domburg en wat de duinstreek
van Schouwen in dit opzicht heeft opgeleverd, maar ook groot
verschil. Het is hier niet de plaats om daarop verder in te
gaan wij willen ons ... slechts bepalen tot wat de vondsten van
het strand van Domburg ons leeren. Deze kunnen ons slechts
eenigszins wegwijs maken over de bevolking, die in de eerste
tien eeuwen van onze jaartelling aan de
P. J. van der Peen Jr., L., te Domburg, 1925.
... Mr. P. J. van der Feen, D., te Domburg, 1906.
Bij het leggen van de fundeering voor de nieuwe Sint-
Willibrordus-kapel te Domburg werd aangetroffen een oud,
precies Noord-Zuid georiënteerd fundament met daarnaast
een stukje wit bepleisterd ... Zooals men ziet, leveren deze Domburgsche vondsten slechts
losse gegevens het zou voorbarig zijn hieruit nu reeds con
clusies te trekken over de topographie van Domburg in de
Middeleeuwen.
Daarnaast moet vooral genoemd worden het onderzoek der
schedels van Domburg, gevolgd door hetzelfde met materiaal
van Wanteskuip, Reimerswaal, Nieuwlande, Saaftingen.
Bloemendaal, tenslotte door ... De oude bevolking van Domburg nu bleek sterk dolichoce-
phaal, terwijl die van de andere plaatsen, ook de latere, in
Zeeland, veel meer brachycephalie vertoonde.
Voor Walcheren, moeilijker te reconstrueeren, zijn de
zelfde gebeurtenissen te veronderstellen de splitsing van het
Ambacht Domburg wijst hier op langduriger en hardnekkiger
weerstand der Wikingen ... Zoowel te Domburg als te Burgh (Sch.) zijn nog zwakke
sporen herkenbaar van een vaargeul, tot dicht in de nabijheid
van den Karol. Burg, reeds voren vermeld. Het is niet te
beslissen of deze toen met
De aanbieding der Nehalenniabeelden van Domburg
De heer J. W. Schuurman, secretaris van Domburg, heeft
de goedheid gehad op Aagtekerke, alsmede op Domburg een
onderzoek daar naar in te stellen, wat echter niet gemakkelijk
is gegaan. Het kwam
Gevonden te Domburg vóór 1931.
... Gevonden te Domburg vóór 1931 Zilver.
geel Karolingisch aardewerk. Vindplaats en geschenk als
voren. Dateering ca. 10e eeuw. De scherven vertoonen
veel overeenkomst met die, welke gevonden zijn aan
het strand tusschen Domburg en ... kische molensteenen, scherven van Germaansch, Ro-
meinsch, Frankisch en later aardewerkgevonden
aan het Oosterstrand bij Domburg. Leg. H. Slabber
aldaar.
Van de familie Wisse-Louwerse te Domburg werden ten
geschenke ontvangen poppen en vlinders van Acheróntia
atropos L., Doodshoofdvlinder, de grootste vlindersoort van
Nederland en een der weinige, die ... Bijlage I vermeldt de namen der donateurs. Van Mevr.
Blum-de Niet te Domburg werd in September 1931 de
mededeeling ontvangen, dat de door wijlen den Heer J. H.
Blum toegezegde bijdrage niet meer
Groote pijl-inktvisch; levend gevonden aan het Wester-
strand bij Domburg. Leg. M. Slabber aldaar. Deter
minatie moet wachten tot de noodige litteratuur ter
beschikking staat.
... Sepia officinalis L., gewone inktvisch; gevangen in
een fuik aan het Westerstrand bij Domburg. Leg.
als voren.
Geschenk: Mevr. v. Voorthuijsen, te Domburg.
... Geschenk: Mej. de Wed. Wisse-Louwerse, te Domburg.
Nos. 36 eveneens te Domburg gevonden vóór
... Nos. 16 ontvangen door bemiddeling van Drs.
P. J. van der Feen Jr. te Domburg.
Domburg, 1938.
... Dr. B. Vaandrager, L., te Domburg, 1921.
Een knoop, République Frangaise, gevonden aan de weg
Domburg—r-Westkapelle.
... Twee knopen, gevonden te Oostkapelle aan het strand
tussen de paalhoofden 41 en 42, geschonken door den heer
C. Klopmeijer te Domburg.
Domburg, 1938.
... Dr. B. Vaandrager, L., te Domburg, 1921.
zeker bewoond wasen verder in het binnenland 1
ondernomen, rijken buit mede terugvoerende. Het zal op
Walcheren niet aan sceattas hebben ontbroken. Zijn de tal
rijke te Domburg gevondene alle uit de ... Midden zevende eeuw waren de sceattas in Engeland reeds
in omloop en bleven dit tot het einde der achtste, toen ze
door de penny zijn vervangen. Op één uitzondering na, is
bij Domburg geen penny te
Mevr. M. J. S. L. Elout-Drabbe, L., te Domburg, 1912.
... P. J. van der Feen Jr.. L., te Domburg, 1925.
een palingschaar, geschonken door Mej. Wisse-Louwerse
te Domburg
... den halsopening 3 c.M. Hals
beschadigd. Aangespoeld aan het Oosterstrand
bij Domburg, in Mei 1931.
Mevr. M. J. S. L. Elout-Drabbe, L., te Domburg, 1912.
... P. J. van der Feen Jr., L.. te Domburg, 1925.
een geteekend portret van Leendert Lambertus Woutersen,
notaris te Middelburg, geboren te Domburg 11 October 1836,
overleden te Middelburg 24 April 1887, afkomstig uit den
boedel van wijlen den heer ... eene waterverfteekening van het Badhotel te Domburg,
circa 1875, door Mej. A. H. Luteijn, geschonken door
Mej. J. P. van der Feen te 's-Gravenhage
Domburg en Oostkappel met de historische overblijfselen op
het strand, del. ,T. C. P(rederiks) 1866.
... Vloer van een oude woning op het strand vlak voor Domburg,
zichtbaar geworden in Augustus 1908; del. E. D. van den Broecke.
Mevr. M. S. L. EloutDrabbe, L., te Domburg, 1912.
... P. J. van der Feen Jr., L., te Domburg, 1925.
Ook aan den heer M. Slabber (broeder van den laatst
genoemden), overleden te Domburg in 1934, danken wij
nuttiqe oudheidkundiqe qeqevens van het strand (vql. Ar
chief Z. Gen. 1929 p. XIV).
... in den plattegrond, van
Sint Wmoxbergen en Broekburg in Fransch Vlaanderen,
Veurne in Belgisch Vlaanderen, Middelburg, Souburg en
vermoedelijk ook Domburg op Walcheren. Huizinga be
schouwt deze ronde
Bij graafwerken in de gemeente Domburg zijn een aantal
voorwerpen uit de 10e tot de 17e eeuw gevonden, waarvan
ons museum een deel verkreeg met medewerking van den
Burgemeester, den betrokken ... Aan den Brouwerijweg in de gemeente Domburg, vlak bij
Mevr. M. J. S. L. Elout-Drabbe, L., te Domburg, 1912.
... P. J. van der Feen Jr., L., te Domburg, 1925.
, hebben bestaan. En die ver
binding zal gedeeltelijk ook wel over Domburg zijn gegaan.
... Het Dorestadsche munthuis heeft zeer talrijke sporen te
Domburg achtergelaten in alle variëteiten, zoowel wat de
omschriften op de trientes als wat het allooi der stukken
betreft. Het juiste
. 71 en blz. 73 in Guide Anglo-
Saxon antiquities. British Museum), welke de vondsten van
Domburg kenmerken, wijzen in dezelfde richting, nl. een sterk
Angelsaksisch getinte bevolking op onze kusten.
... Beide soorten van fibula's, te Domburg gevonden en door
Mej. De Man bewaard, zijn thans in het Museum v. h. Z. Gen.
te Middelburg.
Deze was natuurlijk gelegen bij Domburg, in alle opzichten
is de westelijke kustbewoning de oudste, en wanneer men
dit vergelijkt met Schouwen, blijkt deze daar geheel den Laat-
Karol. tijd te hebben ... De vroege Burg bij Domburg, eveneens tegen en bij de
Haymanlanden gelegen, moet dus het vroegste centrum zijn.
ook der kerkelijke organisatie. De juistheid daarvan springt
terstond in het oog de kerk
Niet alleen de vroege Karol. schervenvondsten, thans be
kend zoowel van de Burgen te Middelburg en Domburg als
van die te Burgh ook en vooral het gelijke type der vlucht-
burgen te Burgh ... Domburg
wijst daarop, evenals de verdeeling daarvan over twee moeder
kerken, welke, in plaats van een naam te dragen op kerke,
nog als Westkapelle en Oostkapelle worden benoemd. Dit
alles stelt ons
Walchersche burgen Middelburg, Souburg
„en Domburg hebben naar allen schijn oorspronkelijk een
„klein versterkingsstelsel tegen de Noormannen gevormd, ge-
.lijk Gosses er in Kennemerland en Rijnland aannam, en ... en de Domburg blijkbaar hun
„beteekenis als sterkte reeds vroeg verloren hebben, werd de
„Middelburg hoofdplaats eener Vlaamsche kasselrij. Reeds in
„de 11e eeuw had zich aan den burg, op de wijze, die
ouds
befaamde Nehalennia-vondsten bij Domburg de onderzoekers
bezig houden, heeft hem in verband met de op vele plaatsen
elders in den lande te voorschijn gekomen nieuwe gegevens,
heeft hem, zeg ik ... No. 2167. Twee Germaansche scherven, gevonden bij het
graven van een kelder onder de woning van den heer Geldof,
Rijksveearts te Oostkapelle, aan den weg naar Domburg.
„De Burg is zoowel voor de kerkelijke organisatie van het
„eiland als voor de opkomst van de stad het uitgangspunt
„geweest. Ook voor Domburg moesten wij immers conclu-
„deeren, dat de Burg ouder ... van West-Souburg, niet binnen of naast
„den burg, maar op meer dan 750 M. afstand daarvan is
„opgericht. Voor Domburg schijnt het te volgen uit de ver-
„deeling van het ambacht over twee oorspronkelijke
Wordt dit alles vergeleken bij Walcheren, waar eveneens
de kerk te Domburg aan St. Jan was gewijd en de kermis
ook in dien tijd valt, dan schijnt van de vroegste tijden af een
groote overeenkomst ... De tempel uit den Romeinschen tijd te Domburg stond
evenzoo in de toenmalige Manteling en verschillende schrij
vers vermelden, hoe de Germanen de voorkeur gaven aan
bosschen voor hun heilige plaatsen.
In het bijzonder vestigt de schrijver de aandacht op de drie
namen op burg, welke op Walcheren voorkomen Middel
burg, Souburg, Domburg.
... „Een beschouwing der kaart toont terstond den cirkel
ronden vorm, den burg, te Middelburg in de binnenstad
„zichtbaar, ook te Souburg en te Domburg duidelijk weer te
„vinden, zij het dan in het
nog al eens had bijgewoond, zeide
niet te weten, of dit nog voorkwam. Beter werd de heer
Schuurman te Domburg ingelicht en wel door den eenigen
lijkdienaar, dien Domburg bezit, een boerenman, van 70