in de nabijheid van dien hoek35.1 tt
... vreeselijke bressen waren ontstaandoor de vele oeverafschui-
vingen en dijk vallendie in den loop der tijden hebben plaats
gehad. En daar tegenover, in het midden der vaarwaters, zou
den wij die
gedeelte schor, en in den luwen hoek aan de Wal-
chersche zijde gebaggerdeper klepschouw vervoerdegrond
aangeplempt. Toen men in Julij het vaarwater afsloot was dan
ook het aarden profil van den dam op het ... Werk tot aan den dijk van Walcheren verlengd. Er kon
toen den ganschen dag, over de geheele breedte van het voor
malig vaarwater, per locomotief aangebragte grond gelost worden
en ter zelfder plaatse per
deelden en de substantie daarvan tot het leggen
van den nieuwen dijk bezigenmaar onder de tweede epoque
moesten zij den verkregen dijk laten liggenzoo als zij hem
vonden en daarvan alleen de etting en ... beplanting, mede geen
gering beneficieprofiteren zoo als zij die vervolgens geprofiteerd
hebben. Maar wanneer over gemeld object van overgiftonder
beide epoques, eenig verschil viel, hetzij of de liggende dijk
De gelegde waterkeering voor den polder Anna-Vosdijk neemt
een' aanvang aan den dijk van Moggershilbij de Groote nol
zij loopt vervolgens langs het Keeten en de Mosselkreek in
noordoostelijke ... -Kempenshofstede De lengte van dezen dijk
bedraagt 4860 meter.
, 17 December 1462, van een huis
op den hoek van Onze-Vrouvesteeger, met eene plaats lands,
achterwaarts strekkende tot den dijk van de voorzeide stede, daar
de barbekane op staat[hetgeen] wijlen [weleer ... (59). 29. De Hoogstraat. Vóór de Hoogstraat dat
is: de Hooge Straat dezen naam droeg, heette zij
ongetwijfeld de Nieuwe Dijkof de Noorddijk in tegenover
stelling van den ouden dijk, of den Zuiddijk
Poortvliet te vinden Tegenwstaat van
Zeel. II. 548en welk Burgemeet ten oosten door
den Paas- (passage) dijk besloten was. Bij deze
vier hoeken werden vervolgens, dat is later, aan
gewonnen: 5. Gaensdijlc (de ... magere indijking) van
welker zuidelijken dijk in den hoogen weg nog ken
merken te vinden zijnen in welken hoek men wil
dat het kasteel gestaan heeft (zie eemerins hl. 67,)
met 6. Hancohen7. Pancopieren
De door de zee opgeworpen duinen worden bij een vooruit
springenden hoek van het eiland afgebroken door een langen
dijk die in profil zestien malen breeder dan hoog isen daar
door met eene bijzonder ... zachte glooijing in de zee voortloopt.
De dijk is door zijne ligging nog meer dan andere deelen van
het strand aan de werking der zee blootgesteld, en van daar
dat er meermalen belangrijke stukken uit
Door den stormvloed van 1868 leed de nog niet genoegzaam
ingeklonken waterkoeling groote schade. Op het oostelijke eind
des polders reikten de grondverliczon tol in de kruin van den
dijk, en het ... De dijk die hel water uit de Mosselkreek nog over 2590
meter lengte keert heeft eene gemiddelde hoogte van 5 meter
boven A. P.zijuc kruin is 2 meter breed en zijn naar de
zee gekeerd beloop, dat
Aan de westzijde van Arnemuiden werd in den hoek, ge
vormd door den dijk van Walcheren en den wal van Arnemui
den ter plaatse, waar in A begin der 16e eeuw een scheepsdok
bestaan heeft, in 1661 het ... 1889 de dijk op liet noordwesteinde nog niet geheel wa,s afge
werkt is door overstorting gedurende liet middagtij van den 9
de dijk bezweken en vloeide de polder in. Eerst den 11 daaraan
volgende was
straatweg, regtsaf, den dijk en doorsnijdt, in
eene zuid-westelijke rigting voortloopende, schuins
het straks genoemde poldertje. Op den hoek nu,
waar de straatweg den noord en zuid voort
loopenden ... Het geschut der onzen was geplaatst voor de
straks vermelde herberg en alzoo op den straat
weg juist waar deze den zuidelijk loopenden
dijk verlaat, om eene tip van het meer genoem
de poldertje af te
De opgeworpen dijk neemt een aanvang bij den noordelijken
hoek van den Dalempolder sluit op het andere eind aan den
dijk bij //Watervliet" aan, en bezit nog overal een voldoend
profil. Deze ... 's Polders dijk draagt nergens groote blijken van door het
geweld der wateren te hebben geleden, en zelfs de afgedamde
ronding, die op 0,10 meter werd bepaald, van 5,50 meter
boven A. P. en verder met eene kruinsbreedte van 2 meter
en beloopen van 1^ en 8 op 1dat voor de uitwatering door
den Hollarepolder in den dijk ... De inpoldering had plaats door het opwerken eens dijks van
den noordwestelijken hoek van den Hollarepolder tot aan den
tegenover gelegen Joanna-Mariapolderzijnde een afstand van
250 meter, en hiervan
bijzondere fpöttei-nij of gezwets van twee Edel
lieden de aanleiding tot die algemeens partij
naam zou gegeven hebben (gelijk, volgens dom
mige Friefche SfchrijverS, de pardjfchap zélve,
immers het ... üitbarfleh van de faccieh der S'chie-
ringers en Vètkoo'persdoor een tafelgeichil
ontdaan zou zijn (ap~) i rust op zwakken grond.
Wij mogen ook niet beflisfen, öf de naam van
Kabelj'aatiivjchen eerst door dé
gezegde, bij, die een flaauwen afloop heeft
ter lengte van 35 roeden, op eene hoogte
van maar 3 roeden, en dus niet een hoek
van 5 graden: om welke reden dezelve van
eene ongemeene fterkte isen de ... golven
die eene woedende zee (aldaar op de Kram
werken) doet aanrollenzeer veilig weder-
ftaan kan, alzoo de gantfche kracht, met
welke eene golf tegen een loodlijnigen dijk
aanwerktftaat tot die
Dit gedeelte dijk of //dijcxken11 behoorde later aan de daarbij
gelegen hofstede Klein Vlaanderen in den hoek van Mortiere
en werd in 1868 door den staat onteigend bij het weder uit
diepen van de ... vaardigdbelialve de kerk in nienw-Arnemuidenzoowel de
kerk in Nieuwerkerkeals die //boven den dijk"1 te Mortiere
voor. In 1590 verhuurde Middelburg voor het eerst //liet
dijcxken met de schorren van
tengedijkt. -1) De zeedijk is werkelijk doorgebrokenen op
de kaart van Walcheren, in 1748 en 1749 door de gebroeders
Hattinga vervaardigdworden van dien dijk nog stukken
aangewezen. 2)
... tusschen den westelijken hoek van den Clazinapolder
en de scheepstimmerwerf te Arnemuidenwelke bedijking het
Christiaanpoldertje genoemd wordt. De kadastrale grootte be
draagt voor den Wilhelminapolder 12
De zeedijk ving aan op den oostelijken hoek van den Oranje
polder en eindigde aan den zeedijk van den polder Walcheren
dicht bij Yeeretegenover de hofstede Wulpenburg en was
ongeveer acht honderd ... van den
Nieuwen Oranjepolder zoodanig aangevallen werd, dat die dijk
weldra bezweek en de polder voor altijd verloren gegaan is. 4)
De vooroever nam daar zoo schielijk afdat zelfs in 168 in
den
binnendijk
kennelijk is ontstaan door eene instorting van liet water uit
den polder Vijftienhonderd-gemeten, en de put aan den bin
nenkant van den dijk, tusschen Vrouw-Belija-en Razernijpolder
daarentegen door ... ontginning er van vóór de bedijking van den Deurloopolder of
vóór 1373 hebben plaats gevonden. Bij de vorming toch van
dien voorpolder viel zelfs een belangrijk stuk van zijnen zeedijk
droogen bij
door den aanleg van een veer naar den hoek van het Wilhel-
minapoldertje. Deze polder bestaat grootendeels uit zwaren
kleigrond, zoodat hij vele jaren uitstekende oogsten heeft op
geleverd. Kort na de ... hij den brand in het buskruit en vloog met vriend en vijand
in de lucht l)zoodat door deze kloekmoedige daad de
naam van de Lange tegelijk met dien van Reinier Claassen
Herman de Ruijter en van
polder de noordelijke dijk van liet haventje waszoodat de
Houwer lag waar thans de westelijke hoek van den Oranje
polder gevonden wordt. He juiste toestand van dit terrein en
van het schor Ten Halven ...
plan opgevat om het schor Ten ITalven Crijte te bedijken x)
doch eerst den 22 September 1616 werd hem daartoe door de
staten van Zeeland octrooi verleend. 3) Hen 14 October 1617
besloot het stadsbestuur
De dijk voor de ontginning der gorsen opgeworpenliep in
eene iets buitenwaarts gebogene rigting, en strekte van den zuid
oostelijken hoek van den Klaas van Steelandpolder tot aan den
dijk van ... tienden van het te bedijken land, met nog eenige andere ren
ten in den brief van uitgifte nader vermeld x). Vermoedelijk
is de inpoldering daarop spoedig gevolgd doch met zekerheid
is zulks niet
Het is niet waarschijnlijkdat bij het opwerken van den
dijk zich moeijelijkheden hebben voorgedaan belangrijke geulen
of vlieten toch zijn niet afgedamd maar de waterkeering werd
geheel op rijp schor ... aangelegd. De nieuwe polder heeft ook
later niet van den stroom te lijden gehadwant de kreek die
in oostelijke rigting langs zijne zeewering henen schootleed
spoedig aan verzanding en bij het verlanden van
hoek
van de bochtige Arnezoodanig datzoowel ten oosten als ten
noordende Arne of havendijk gevonden werd. De plaats
waaris naar bovengezegde aanduiding niet moeielijk te vin
den en werd ons dezer dagen ... aangewezenook in genoegzame
overeenstemming met de later te vermelden kaart van Nieu-
werkerkeOud-Arnemuiden enz.
hetzeker met meer grondals Dijks-
hoekdit zou duidelijk de beteekenis zijnindien men slechts
wist, dat daar de hoek van een dijk heeft gelegen; ik heb
er bovendien tegendat de Zeeuwendunkt mijin dat geval ... Een der drie bergen ligt in een hoek, dien men de Welle
noemt, ofschoon er niets van eene wel, zooals wij dat woord
nu opvatten, te zien is; wel en weel en wiel waren oudtijds
woorden van dezelfde
het
//mole water buijten Segeerstrate poorte jegens over de platte-
forme," waarvan de dijk 122 r. lang was. Volgens de rekening-
van 1590 werd er 21 13 6 betaald voor het maken van
de schiptimermans ...
aan den dijk der nieuwe haven, want aan Steven Joosz. van
Bassevelde werd 20 Q belooning gegeven //omdat hij geva
ceerd heeft opden dijck vander nijeuwer haeven vander stadt
met de poorterije den tijt
Op het eind der vorige eeuw waren vóór het westelijke dijk
vak van den polder reeds alle begroeide kleigronden verdwenen
en het diep was de kusttusschen de dijkpalen 32 en 42 zoo
zeer genaderd dat ... Reeds tijdens de uitvoering van den inlaagdijk ontstond op
29 November 1837 weder een belangrijke val op den hoek
van de zoogenaamde //Vijftig gemeten," tusschen de peilraaijen
XVI en XIX, en op den
. Joosland en dan als veerhuis
dienst gedaan heeft, is ons niet gebleken. 3) Nog verder den
dijk volgende komt men weldra op den zuidoostelijken hoek
van het voormalige eiland Walcherenbij het fort Eammekens ... voltrokkendoch dan werden de geëxecuteerden dadelijk be
graven. x) Den Walckerscken dijk in zuidelijke richting
vervolgende treft men daarop bij de hofstede in den Schorer
polder een arbeidershuis
gelukkig toch ook nu weder spoedig
volgdemoest de oude dijk worden verlaten en 't was bij deze
gelegenheiddat het oostelijke stuk daarvan werd ingerigt tot
een1 stroom afwerenden damdie later den naam van ... door slechts de halve grootte van den
oorspronkelijk ingepolderden grond. Het kerkdorpjedat in
den westelijken hoek des polders aan beide zijden van den weg
was gebouwdwerd ook grootendeels door dezen
de abouteringen van den Hoek
de reek bij Waarnisseonder Poortvliet onder
welke men ten oosten den weg of dijk op 't Roo
seveld vermeld vindt, en verscheidene andere be
namingen, welke vervolgens zullen ... terop 't welk eene menigte van schepen veilig
konden liggen. De gedachtenis van dit Rooseveld
vindt men nog bewaard in de benaming van een
zeker stuk landsniet ver van Tholen't Rooseveld
genoemd 1 in
, aan
den westelijken hoek van Walcherenen Westenschou-
wenaan de zuidwestelijke punt van Schouwen ge
legen, voor de twee voornaamste havenplaatsen van
Zeeland gehouden werden, waar de visscherij en de ... gemeente
en den beroemden westkapelschen dijk; envanWes-
tenschouwen is nog lang de herinnering bewaard in
den bouwval van den toren, waar nevens men nog
duidelijk aan de oneffenheid van den grond de plaats
Watermolen. De stad leende, 1564, van Simon Jacobsz.
Magnus, als ontvanger van den stadswatermolen210 voor
de stadswerken. Bij de Ylissingsche poort werd een nieuwe
watermolen gebouwd, 1588.
... Antwerpen op den hoek (welke blijkt niet) van den Kor-
tedelft1578.
Ten vijfde, Smaalzie, het smalle landbuitendijks op
de zijde langs den Mallandschen dijktegen den Breed-
samen hoek aangewassenop de steenrol wordt het
Smaelsdijk genoemd. Ten opzigte van dezen ... Ten vierdeBaarsdijk is de volgende bedijkte
aanwaswelke polder ongetwijfeld zijn naam ont
leend heeft om dat daar ter plaatsetegen den Noord-
f dijk (zie boven), te voren de BaartenBaarsien
In 1510 gingen er naar de nolle van Ylissingen om al
daar met de andere staten te communiceeren nopens de inlaag
en anders." Ook naar de west-wateringWestkappel en Dijks-
hoek gingen er om de ... den hoogen dijk, te Veere aan
den kijfdijk en elders, om te visiteeren de gebreken van den
lande blijkens den laatsten post van het kapittel reizen der
rekening van 1511. Zie Boxhoen, II, 379.
. Aan den dijk van
Goolhensnieuwlanden op den hoek van het poldertje
j4Ueklein,ea nog elders, waren sterkten aangelegd, waar
door de vijand meester was van de toegangen tot de stad
en do mond der haven ... gezinde regeringsleden in hechtenis genomenen met
de schepen die het krijgsvolk hadden aangcbragtnaar
alcheren werden opgezonden.
De Sint-Jakobsstraat heet nu de Commandeursstraat: men
vond er vóór 1794 op den hoek van de Pannekoekstraat of
't Schaliestraatjede woning in van den Commandeur van
Sluis.
... dien tijd,
van eene rente, bezet op 't huis en erve, //staande en lig
gende op den dijk, daar Hughe f. Jans hang staat." 1
Verder lezen we van eene rente van 44 grootendie kwam
van Hughe f. Jans aan de
sche kooplieden Spanje dreef aanzienlijken handel op Vlaande
ren die in dezen hoek hunne woningen en pakhuizen hadden
(74) 51. De Hendrik-Janszoonsstraat. In deze
straat vond men het Schuttershof van ... is niet met zekerheid te zeggen. De
Hendrik-Janszoonsstraat was tot in 1427 door eene breede
riole, waarover hier eene stevige brug lag, van den Zuid-
dijk gescheiden. 1 De Hendrik-Janszoonsstraat werd
hoek van Beerzand wiens dijk
genoemd wordt: la dicque de Flandresen nog later: la dile dyke (de Beersand)
présente ment la dyeke de Flandres vers la nier.
... a. de Eneringen van Beoist,- eh Bewexten-Blijedoor welke
moeten verstaan worden de landen van wederzijden van de Blije
BeijeLeepewelke Vlaanderen tot aan Moerbeek, op de gren
zen van den Oudenburg
»ende
die nieuwe haven leggen ende beginnen bij dat oostersche baken, also
men komt van Arnemuiden langs den dijk staande op de Ingelsche
reedenaar Welsingenende niet op d'andere baken westwaerts strek
kende ... ende staende op de nol of den hoek. Ende deselve nieuwe
haven van het voorschreven oostersche baken te delven ende te laten
gaan lijnrecht in de oude haven aan de slagmolenaldaar van gelijken
een baken
In 1511 werd aan de westzijde van Suytkercke een inlaag-
dijk gelegd, lang 165 roeden, breed in aanleg 8 roeden en
op de kruin 15 voeten, hoog 16 voeten, en spoedig daarop
(namelijk in 1518) moest ... rende het beheer over den polder meer en meer tot zich te
trekkeneen niet geheel onpartijdig oordeel over de handelingen
der collegiën van dijkgraven en gezworenen der vijfde-deelen
heeft uitgebragt
legglien die
vintage ofte waerdijck aen GorishoeJc" T). De watering had,
zooals wij gezien hebben te groot belang bij den zeedijk van
Scherpen isse om tegenover een zoo bedreigd puntals Goris-
hoek niet de ... Uit de naauwe betrekkingdie tussclien beide waterschappen
in zake bet dijkwezen van lieverlede was ontstaan wordt het
dan ook duidelijk, waarom juist te Poortvliet, v up den Xe
v Decembris 1551 ly
waardoor een groot gedeelte van de schnttershofweide werd in
genomen. De gronden ten noordoosten der begraafplaats be-
hooren aan den ambachtsgereclitigde van INTieuwerkerke. Aan
den oostelijken hoek ... van den Oranje- en later van den Wilhel-
minapolder bestond langen tijd een overzetveer naar Wolfaarts-
dijk en Zuidbeveland. Wij zeiden reeds, dat er in 1617 een
rijsdam gelegd werd aan de noordzijde
-Kijkuit en
Leguit bovendien nog door een' hevigen storm werd opgestuwd
stortte het allerwegen, doch hoofdzakelijk tegenover den Koen-
tjeswegover de nog te lage waterkeering in den polder. Bij
den hoek van ... De aardspeoievoor de doorbraak benoodigdwerd door
Hollandsche vletters aangevoerdhet opwerken of eigenlijke
sluiten van den dijk greep plaats door arbeiders van het dorp
diezoolang de polder dreef
naam aan van Sint-Jakobs-
straat over of bezuiden dijk. Komt, wandelen
wij eens naar de Hoogstraat op. Eerst ontmoeten wij, aan
onze regterhand, de Pannekoekstraat, vervolgens de
Kibandstrate, welke ons ... naar de Sint-Jansstraat
voeren. Op de Hoogstraat wordt onze aandacht getrokken
door het huis van den Watere van de stad Mude. Toen
het ontrouwe element zich van laatstgenoemde stad ver
wijderde, om Sluis
lijkst was. De diepte was tot nabij den dijk toegenomen
tot 17 vademen. Er wordt bijgevoegd, dat, indien ook die
parochie mogt verloren gaanin den tijd van acht jaren niet
minder dan vier parochiën ... door de zee van genoemd land zou
den zijn afgenomenwaaruit niet alleen blijkt van het ont
zettend grond verliesdat de polder Schouwen in die acht jaren
aan de zuidzijde door grondbraken te lijden had
een
zeer klein gedeelte aanwezig is die wederom voortliep
tot in de Onze-Vrouwestraat, en door de Windgatstraat,
die van den hoek, waar de Onze-Vrouwestraat en het
Pasteistraatje elkander ontmoeten ... zich uit
van den Sint-Lievenssteeger tot nabij het kasteel. Zij
is eigenlijk een tweede dijk, later opgeworpen op de
De aanmerkelijke zinkwerken aan den Zuid
hoek van 1736-1741 aid.kostten s 282 ,723
... dat het voorzeide land door alle deze inlagen en innn-
datientegenwoordig zoodanig is verminderddat de
moeren en uitgedolven landen, die nog over 130 of 140
jaren waren gelegen in 't midden van den
Een der burgemeesters werd uitgezonden om te helpen
beletten dien vloed buiten den dijk bij Vlissingen" en was
daarvoor vijf dagen afwezig. Er wordt gesproken van de groote
schade, die men gehad had ... van de hooge vloeden. In Bors-
sele moest eene inlaag gemaakt worden1509. Zie van
Hoek a w., 158
twee stede doorgebroken was." 8 jaren dus vóór het octrooi
van de indijking, wordt reeds gezegd dat de dijk doorgebroken was
ik denk dat die doorbraak zoo groot zal geweest zijn, dat de
polder tot 1349 ... BI 153, (n). Hugo en Willem van Lokeren. Bestonder nog een
geslacht van Lokerenbuiten dat van Schoutheete van Lokeren in
het register der laatsten zijn noch Hugo noch Willem bekendzie
La maison de
Arnemuiden weldra toen de Arne door de nieuwe
haven was vervangen, zijne vermeende rechten uit, verzette
zich in Maart 1536 tegen de uitvoering van een vonnis contra
schipper Geert IIendricxz., die op den ... zuiddijk wonende,
bier en wijn had verkochtzonder daarvoor accijns aan Middelburg
te betalen. 2) Ook had Trasegnies een wip of kraan doen plaatsen
in de Arnewelke door die van Middelburg omvergehaald werd
op
verder noord-op tot Borsselewas in zeer
slechten staat. Overal waren er breuken in het bnitenbe-
loop van den dijk. De rijsberm lag zoo steildat dezelve
op vele plaatsen geen steunsel meer had. De ... lengte van 350 roeden,
welke men begrootte op 86,224. Hetzelfde werd in
1760 nogmaals noodig geoordeeld voor ongeveer 300 roe
den dijksvan de haven tot aan den hoek van den staart
het geen op 61,468 werd