Privilegie
aan de Stad Mechelen door den Graave van
Vlaanderen gegeven en in den jaare 1305 be
vestigd door Hertog Willem van Beyeren(p).
...
gustus 1417 waar by zy alle de genen
die de Jaarmarkt bezoeken vryelyk wil
laten vaaren en keeren met alle hunne
goederendoch uitgenomen, zegt zy, "on-
ze vyandenof den genen die uit onzen
lande gewoeste
kermisfenhet groot
voorrecht 't geen de kraamers genietendat
zy, namentlyk, alles voor gereed geld ver-
koopen en het genoegen hebben aanftonds be
taald te worden; intusfchen degereede pen
ningen gaan ten lande ...
die voorwerpen nergens te krygen en, 't zy
al eens dat men niet alles in zyn eigen Stad
by zyne Medeburgers krygen konne levert
dan by voorbeeld Middelburg niet op't geen
te Vlisfingen en te Veere
Mr. johannfs abriaan wilhelmitjsHeer v9ö
Kleverskerke en BrakelSchepen en Raad
der Stad Middelburg. Den i Oft. 1776.
... j. c. maugin Lieutenant Kolonel en Kapi
tein ten dienfle dezer Landen. Den 1
Oftober 1776.
Vroedfchap der Stad Workum enz, in sGra-
vcnbage. Den 29 October1772.
Mr. meinardus tydeman, Profesfor Jurisi
... Groningen. Den 29 October, 1772.
petrus curtenxus, S. S- Theol. Profesfor, en
Predikant in de Nederduitfche Gemeente, te Am-
fteldam Den 29 Oótober, 1772.
lambertus bicker, Mcd. DoBorte Rotter-
dersten besten van het algemeente
vree de te zvn. Hier koomt by, dat
zoo men erkent, de Staaten van den
Lande en de Overheden hebben magt,
om de eigendommen van huizen, als
dezelve tot een algemeen ... gefchieden.
Dit is zoomaar zullen die kosten wel
zoo groot zyndat zy niet te vinden
zouden zyn? Misfchien konde men de
banken en de zitplaatfen in de Kerken
verhoogen; of dat meer zoude op
brengen men konde de
Geestelyk, hef zy Kerkelvk of Weereldlyk van
beiderlei kunne voortaan zoude mogen begraven
worden, in eenige Kerk, Rapei, Bedehuis, of
ander overdekt Gebouw, 't zy in de Steden,
of ten platten Lande ... . En datna den i No
vember van 't toen loopende jaar 1784, 'er niet
meer zoude mogen begraven worden op de
kerkhoven of andere plaatfen, fchoon niet over
dekt zynde, in de Steden of Dorpen gdegen.
Men
roodeloopbl. 227.'
en geweezen op Hoofdft. ïx. over de konst om
vooroordeelen by 't gemeen ten platten Lande te
verminderenbl. 201—261. Hoe teer gy ïvert enz.
... , eene Vrouw buiten de
Stad ter aarde'te hertellen en zoude men dien
wel vernoomen hebbenzoo een lid der Regëe-
riogedoor eenen Burger of gemeen man ge
vraagd zynde» ot by, dervende, zich ook op;
dichtlie-
vende Genootlchappen hier te Lande»
en dikwyls in eene zelfde Stad, llrek-
ken hiervan ten bewyze.
... offchoon in eene
zelfde Stad, en met dezelfde Leden,
eikanderen echter tot hun oogmerk
niet hinderiyk zyn: indien maar een
toereikend getal van werkfame Le
den eikanderen in den letterarbeid
behoorlyk blyft
de aïgemeene
zaken van het Bondgenootfchap te Lande
in 's Hage pietf.r jacobus seulé,
Koopman en Capitein van de Burgerij te
Middelburgadriaan van solingen,
Med. Doet. Are. Obftetr. Lector en Lid
van ... van Nieuwerkerkdie wederom den post
van Directeur op zich nam en edelmoedig
de jaarlijkfchë toelage, federt zijnen afftand in
1788. voldeed.
Mr. t. A. VAN adrichem, Advocaat Fiskaal
voor de middelen te Lande in de Provincie
Zeelandte Middelburgs 1814,
... Mr. w. M. DE braüWj Directeur der Registra
tie-, Zegel- en Hijpotheek- regtea in Zeeland
te Middelburg1814.
iWr. t. a. van adrichem, Advocaat Fiskaai
voor de middelen te Lande in de Provincie
Zeeland, te Middelburg. 1814.
... Mr. tv. m. de brautvDirecteur der Registra
tie-, Zegel- en Hijpotheek- regten in Zeeland
te Middelburg. 1814.
llU lande ui(j°cS) lot Caption Generaal om Handt
van Zeelant te bewaren voor die vianden en die om
daartoe te beter in staat te zijn secr hoogeliken begaeft
vwert met cjoetlant en erve bisouder bi ... eenen minderjarigen
va* Borsseee beheerde. Heeft nu de stad gelijk men
algemeen gelooftharen oorsprong aan het slot te dan
ken, dan moet dat slot toen reeds bestaan hebben; en
Van troege tijden, zelfs reeds van de Grafelijke
regeringen af aan, vereenigden zich hier te lande het
zij tot genoegen of uitspanninghet zij tot beveiliging
Tan land en stad of privilegiën sommige ... IETS OVER DE OUDE SCHUTTERIJEN EN RARE
HOVEN MET DERZEEVER OVSCHRIETEN
TE GOES.
zee, zich ivegens hare stad en eiland daarbij merkelijk
betrokken vindende, naar een middel uitdoor hetwelk
de Staatsleden van Zeeland zouden kunnen worden over
gehaald, om het aanbod van Holland aan ... Dit middel nu werd daarin gevonden, dat zich vier
aanzienlijke Regenten der genoemde stad (A) aanboden,
om, bij aldien do SLalen hun het Ambachtsregt en
Ambachtsgevolge over Bommenede en daarbij be
3ten hout, Heeren van de Stad en den Lande van Me
... net Na dat dese verdronkken Stad en Landen we
de derom tot hooge schorren hadden beginnen aen
in, te wassen, beeft Sijne Hoogheitde tegenwoordi-
;n? ge Prins van Oraenjen voornoemtde selvige gun-
vit
herberghe zyn wapene en lictrnasch draghen moghen
binnen onser vrier stede van Middelburch ende
... in onsen lande van Hollantongecalengeerd van
iemant, die wy onse Heerlichede bevolen hebben,
jof namaels bevelen sullen. Ende so wanneer de
voorscreven Abt erghent toge jof quame om vrede
te ma
kunstgewrochtenmen vindt evenwel geene nadere
aanduiding van hen of van de plaats der vervaar
diging. Ongetwijfeld echter geschiedde zulks in eene
of andere stad van ons vaderland; want de kunst
om in goud en zilver ... te drijven was in die tijden
hier te lande zeer in bloeiterwijl het ten geschen
ke geven van fraaije kostbare bekersveelal een
cop" genoemd, destijds zeer in zwang was waar
van ikj meer dan een
lande nog geheel on
bekend waren(1) zoodat, indien in later tijd met
veel moeite en koster.eenig boomgewas buiten gezegde
poort is in groei gebragt, destijds, zoodra men om
zoo te zeggen den neus huiten ... eenvoudig model hadden uitgekozennu door eene bar
rière vervangen is, die hare getraliede deuren opent
tusschen twee wit gepleisterde gebouwenwaardoor
aan dezen afgelegen hoek der stad een eenigzins
zeker,
dat hij van tijd tot tijd en later welligt voortdurend
deze stad bewoond heeft, alwaar hij een aanzienlijk
huis in eigendom bezat. Daar namelijk, waar thans
de Luthersche kerk hare tinne verheft ... nicht, die weduwe was van Adriaan van Borselc;
en met deze zijne tweede gade deden wij hem met
eenig ander gezelschap de vermakelijke duinreis on
dernemenwaarvan wij gesproken hebben.
verschil
lende redenenin de reeks van Neêrlands heldendaden
te lande wel eene onderscheidende en breede. ver
melding verdiend. Zij is er evenwel slechts als ter
loops vermeld geworden. Ook hebben de latere ... Toen in 1584 het grootste gedeelte van Vlaanderen
met den hertog van Parma eene verzoening trof,
bleef het meerendeel van het Brugsche Vrije (het O. N.
en W. gedeelte), met de stad Sluis aan het
zijn da
gen afsukkelen zelfs tot Oostburg toeoch
ja! dat deed hij. Hij stichtte ook op vele
plaatsen kerken, waartoe zijn rijke vriend
Amandus, en meer anderen hem de fondsen
verstrekten. Hier te lande ... hij kon, te verzorgen, of anders te troosten
en te leerenzoo zelfs, dat men iemand die
hem wilde spreken, en naar hem vroeg,
zeide: »dan moet gij de hutten der armen
maar eens afloopenwant in eene
Damme Sluis-waarts en was eertijds
een' fraaije stad maar dikwijls door oorlogen
verwoest en bedorvenzoodat ze op den dag
van heden kwalijk in staat kan blijven; niet
temin behoudt zij nog hare ... privilegiën en
vrijheden, alsof zij gansch en heel ware (20).''
Een ander uittreksel uit een' ommelooper luidt
letterlijk aldus :j «ommelooper ofte splete van
de partije van lande van Onze Vrauwe polder
Ten zelfden dagewaarop de vlieboot bemagtigd
werd, was ook la Motte begonnen' de veste te lande
te naderen, en wel eerst van de zuidzijde of Bekaf;
weinige dagen lateren toen het Zwin gesloten was ... Ik heb vroeger reeds verhaald, dat Sluis in 1565
van het grafelijk domein werd afgescheiden en aan
Brugge verkochtdat deze stad bij die gelegenheid
ook in het bezit kwam van de jurisdictie van water
Het is dus niet te verwonderendat menvooral
in de vorige eeuw, toen de financien der stad in
gunstiger toestand warennu en dan groote aankoo-
pen van straatsteenen gedaan heeft, om telkens het ...
lijke verpesters van markten en straten. Zelfs in de
aanzienlijkste steden stond het vrij, alle beervarkens
onverhinderd langs de huizen te laten rondloopen,
gelijk dit onder anderen in de keuren der stad
Van elke stad en van elke plaats geeft de reiziger
eenc naauwkeurige beschrijving, en om den lezer
... van Axele, van Maelstede ende van den
Moere en tanderen tyden viermael voorscliepene
„van Ghendttracterende van veelderande wonder-
„licke ende vremde dynghengheobserveerd over
„d'zee, in den landen van
(28) De betaling der Predikants tractementen in het ge
wezen Staats-Vlaanderen zou geschieden 31 December 1794.
(Resolutie van het Commité tot de algemeene zaken van het
Bondgenootschap te Lande, 29 ... (29) Hij werd door de Classis van Walcheren 5 Jan., en
door den Kerkeraad te Aardenburg 11 Jan. 1797 ontslagen.
Den 15 daarop predikte hij afscheid.
werden de Ambachtsheeren ten
platten lande van Zuidbeveland gedreven om
de hervorming tegen te gaan, want zij zagen
er geen voordeel in, dat hun verbond met de
Priesters werd verbroken. En zouden niet ...
misschien dezelfde bestuurders in de stad, die
vroeger Eoomschgezind waren, daarom zoo spoe
dig hebben kunnen besluiten om den stroom
te volgen en de nieuwe leer te huldigen, om
aan Burgemeesters en Schepe
nen door Maximiliaan bij delegatie (in 1488) de Hooge Juris
dictie Bew. Schelde is gedemandeerd. En daar de Stad in
't vervolg hierbij door de Graven en de Staten van Zeeland ... Maar Wagenaar (Amst. III, 9, verg. 1, 189) zegt, dat
de eer om de R. Keizerlijke kroon boven 't wapen te voeren
alléén hier te lande aan Amsterdam is vergundwaarbij
komt dat op geen der Stadszegels
vroeger bij tie zoogenaamde Schepensbrieven en aiidere der
gelijke acten liet Zegel de liandteekening verving, zoo bezat
ieder lid van eene Seliepensbankwaaronder ten platten
lande niet zelden ... Ik heb te vergeefs getracht 0111 aangaande den naam van
die Note en het door dat geslacht gevoerde Wapen eenige
bijzonderheden op te sporen, doch wat hier ook van zij,
het randschrift wijst aandat er
valsche oorkondschepe voorschepenen,
„en dat bekend worde bij zeven schepenen men zal
„hem in den stok zetten drie dagen, en daarna tee-
kenen aan zijne lier met eenen sleutelen dan ban-
„nen uit den lande ... KEUREN DER STAD AARDENBURG. 15
imperii, de Venetianen nog in zijnen tijd (908962) eenc
schatting aan de Franken betaalden, welke hun door pepijn, als
aan overwonnenen, was opgelegd, ofschoon tot het geringe be
drag van zes en ... die met den naam der stad, van waar ze afkomstig
waren, te stempelen.
behoef te wijzen op de koorkerk, de fransche en engel -
sche kerken binnen deze stad, en die der gemeenten Aagtekerke,
Arnemuiden, Domburg, Qapinge, Oostkapelle, Serooskerke,
Souburg, Veere, Westkapelle en ... edificien van den lande van Zeeland, uit welk
stuk nog blijkt dat zij aan de prinsen der apostelen Petrus en
Paulus was toegewijd en den rang eener parrochiale kerk bezat.
Het oorspronkelijk (autographum) dezer keure berust nog lieden in het Secreet
comptoir der stad Middelburg. Be heer Appelius heeft hetzelve naauwkeurig met
dezen druk (van 1748) vergeleken, en de ... (verdronken) Lande en andere Puncten en
Artyckelen daer deze keure geen mentie af en maeckt, ende behouden de Heer
schappen en Edele Mannen van den Lande keure Hechten en Privilegiën henlieden
binnen heur
De zee die brochte den lande verlies,
on n ir,n Als aller maaSc'en feeste wies.
... 1 Oct. 1379. Brandschatting van Sluis door de witte kaproenen
van trend, Brugge, Yperen en hunne aanhangers.
heid bewandeld te hebben en na 1472 vooral moet het
bestuur der stad niet meer ter goeder trouw zijn ge
weest. Elk poorter werd in verhouding tot zijnen stand
belast met de opbrengst van twee tot ... algemeen, van de
Sluizenaren in het bijzonder. „Omme dies wille", zoo
luidt het daarin, „de gedeputeerden en gecommitteerden
van onzen lande van Vlaanderen insgelijks vertoogd
wensch op de lippen: Moge onze geboortestad
nimmer getuige worden van gebeurtenissen, als welke
wij hebben gade geslagenMoge zucht tot orde, onder
werping aan de wetten van stad en land er wonen!
Moge ... (2) Jonkheer nicolaes uespars, Cronyclce van den lande
ende graefscepe van Vlaenderen, enz. dl. IV, bl. 122 en 123.
. Item van eeclooschen biere of ander, binnen
dezen lande gebrouwen, hoedanig dat zij, en ook insgelijks van
ale zal men geven zestien gr. van elke tonne."
... voorz. bakkers verbakken
allen vreemden, ook alzoo veel als boven, uitgestoken mijnen heere
den kapitein van den kasteele en zijnen huisgezinne, 't welk de
stad reserveert te haarwaart. Item ook
gevolge zal gehad
hebben, 't Moest sterven, maar zijn natuurlijken dood.
In 1437 zag het de Bruggelingen daar den Zwin-arm
overtrekken en van daar den aanval tegen Sluis rigten.
Wat de versterking der stad ... Sluizenaren voor 's graven regterstoel, met dit gevolg
echter, dat graaf iodewijk verklaarde, dat de twee
torens en de brugge die weerachtig waren, op zijn bevel
en dat der stede van Brugge en van zijnen lande
bij ons te lande te weeg heeft gebragt
maar ons onderwerp brengt ons terug op Jacob Lansbergen,
en op de gebeurtenissen die in den eersten tijd van het stad
houderloos bestuur, te Middelburg voorvielen.
... liteit, de provinciën en de steden plaats grepen: evenmin mo
gen wij verwijlen bij den zeer uiteenloopenden indruk, dien
bet onverwacht afsterven van den Prins van Oranje op den 6
November 1650 alom
b. De polder van Doorlo een aanwas aan het ambacht van
de stad en den lande van Tholen. De uitgever van den aan
was bedong in den uitgiftbrief van 1373 [1374] s) het vol
gende Ende des sullen wy ... wordt van gemelde vroonen of vrije landen dit beding gemaaktJ)
Voirt sullen wi (graaf van Zeeland, die maar de eene helft van
het schor verkocht had) hebben die helfte van den vrijen lande
dat men in
Tot slot voeg ik hierbij eene verklaring van Burgemeesters en
Schepenen van Neusen, dd. 18 Nov. 1615, waaruit is blijkende dat
dijkveilinge een costumier regt alhier te lande is.
... Accordeert met voorsz. resolutie per me griffier dei-
stad en ambll! van der Neusen.
ende
lande voirn. Ende geduerende de voirs. tien jaeren niet weder bin
nen de voirïï landen te coïnen op de verbuerte van zyn lyf. Over
mits dat de selve Lambreciit boven de correctie hem augedaen in
den ... Hage ende te Delft in Hollt, hem niet ontsien en heeft te
stroeyen onder den gemeenen volcke veel quade opinien smakende
heresie ende de secte Lutheriane, tenderende tot cleynicheyt ende
verachtinge
Ende angaende den ghenen van den voorn secte die met paspoort
uyt Hollant of Overijssel wederconnnen zyn in den voirz. lande van
Zeellhet zy dat zy paspoort hebben of nyetzoe verre als zy nyet
en ...
„ontfangen" angesien de metiichte en groot getal van dien om fevitem
„de depopulatie van den lande"
ten getale vut onzen voirz. lande mit macht te treckenen 't zelve
„belet zvnde dat noch eenige hë vervoirderen by nachte en ontyde
die schamele ongeleerde luvden te bedriegen." Hierom herhaalt de ... le prevost des mareschaulx a compagne de trois eens hommes si
tost qu'il sera possible. Car l'afl'aire requiert haste et celerité" schrijft
hijQuant a Palier de Mr. de Hoochstrate en Hollande elle est
vuyter
stede en morgen vnyten lande en dit op zyn lyf. Overmits eenige
seducteurs en verleyders yan der secte vanden anabaptisten t zyne
huyse geweest zyn en de welcke hy meer vuyt simpelheyt dan anders ... Eeg. crim. der stad Midd., fol. 9, verso.
Bartëlmeus Andriesz timmerman en Tanne Harmansdr. zyn
lande. Compt. daerome den stathouder)
van voors. 4 daeghen en vacatiën 6 sch. gr en de dienders en as*
sistenten 18 sch. gr. metgs. 6 sch. gr voor wagenhuere beloopt d(
somme van 9.
... thou dere is op den 16, 17d"> en 18"1'11 met 4* dien*
ver'",' ders van Zuvtbevelandt en 2 assistenten gheweest, t Ovesandt,
driewegen ende Couderpe, ende aldaer wacht, ghehouden tegens (It
vergaderynghe
pynt is gheweest. Burghmeesters en schepenen der voors. stadt
middelb oversien hebbende alle de stucken ende documenten in dit
proces criminael overgedient eil naer vollecomme kennisse by infor
matie ... aen lienl. ghecommen, hebben den voors. Pieter Cornelisz
droochseheerder ghecondempneert en condempneeren mets desen glie-
leydt te worden buyten ten stadthuyse op de merckt en aldaer ghe-
hangen en
De oudste keur die wij tot nog toe uit gedrukte geschrif
ten kenden is die welke door van Alkemade en van der
Schelling in liunne Beschrijving van de stad Briele en den
lande van Voorn wordt ... Dat de verbouw en de bereiding van meekrap in Zeeland,
en ook in een deel van Hollandvan zeer oude dagteekening
zijn is overbekend. Maar dat deze industrie hier te lande reeds
in de YIe eeuw zou
papiermerk hier te lande voor het eerst en het laatst leeren
kennen in 1417, toen het te Sluis in de Vrouwekerk voor
de rekeningen van den heiligen geest werd gebruikt
... hebben wij dit of soortgelijk merk
gezien of beschreven gevonden. Op de plaat is het afgetee-
kend naar een paar brieven in het provinciaal archief van
de jaren 1474 en 1478, beiden te Zierikzee geschreven
PI. V, n°. 4 en 5. In de 16da en in de 17ae eeuw be
hoorde het papier met den burgt tot de hier te lande nog
gebruikt wordende soorten; vele rekeningen van deze stad
zijn er op geschreven, onder ... anderen die van de jaren 1588
en 1625, wier merken echter zeer verschillend zijn, zoowel onder
elkander, als met die uit de middeleeuwen, zoo als de hier
achter medegedeelde voorbeelden aantoonen.