tikwall op Walcheren
Deze herfst is het 75 jaar geleden dat de bouw van de Atlantikwall serieus op gang kwam. In hoog
tempo bouwde de Duitse bezetter vanaf de nazomer van 1942 tussen het Friese Schiermonnikoog en
het Zuid-Franse Biarritz duizenden (gestandaardiseerde) bunkers. Ook aan de Zeeuwse kust schoten
de betonnen verdedigingsconstructies als paddenstoelen uit de grond, met name op Walcheren.
De artilleriewaarnemingsbunker bij de Oranjedijk in Vlissingen.
De Atlantikwall was een 2.685 kilometer lange
verdedigingslinie, die de Duitsers vanaf begin 1942 in
de bezette gebieden aanlegden ter voorkoming van een
geallieerde invasie. De Atlantikwall liep van Noorwegen,
via Denemarken, Duitsland, Nederland en België naar
Frankrijk tot aan de grens met Spanje. Na de mislukte
geallieerde aanval op het Noord-Franse Dieppe in augustus
1942 gaf Hitler de opdracht om de bunkerbouw voor
deze verdedigingslinie te intensiveren.
Strategische verdedigingslinie
De Atlantikwall was echter geen aaneengesloten muur
van verdedigingswerken. De verdedigingswerken waren
geconcentreerd op strategische punten als rivier
mondingen, zoals in Zeeland bij Vlissingen. Langs de
tussenliggende kust werden op geruime afstand van elkaar
verdedigingsposten gebouwd. Feitelijk was de Atlantikwall
een aaneenschakeling van kustbatterijen, versperringen
en ondersteuningsbunkers. Behalve artillerie tegen
invasieschepen werd ook luchtafweer en antitankgeschut
geplaatst. Bij dit antitankgeschut werden veelal
tankversperringen aangelegd, zoals tankgrachten,
drakentanden, tankmuren en tankvallen. De Atlantikwall
is nooit helemaal voltooid. Na de invasie in Normandië op
6 juni 1944, waarbij de Atlantikwall werd doorbroken, is
de bouw grotendeels stilgelegd. De verdedigingswerken
van de Atlantikwall speelden nog wel een rol bij de Duitse
verdediging van de Westerschelde en de strijd om
Walcheren in het najaar van 1944.
Landfront Vlissingen
Vanwege de controle over de Westerschelde had Vlissingen
gedurende de Tweede Wereldoorlog een belangrijke positie.
De Duitsers versterkten de stad krachtig als onderdeel
van de Atlantikwall. Daartoe had Vlissingen niet alleen een
Seefront, met zware kustbatterijen en luchtdoelgeschut.
De stad had ook een Landfront, bestaande uit een
kilometerslange tankgracht met daarachter kazematten
voor mitrailleur- en antitankgeschut. Deze verdedigingslinie
had als doel om de vesting te verdedigen tegen aanvallen
in de rug. Het Landfront begon in het westen van de duinen
bij Valkenisse en liep over Koudekerke naar het Kanaal
door Walcheren. Aan de oostzijde van Walcheren vervolgde
het Landfront zijn weg in de richting van Ritthem.
Hier eindigde het bij Fort Rammekens in de Schorerpolder.
In en na de Tweede Wereldoorlog bleef het grootste
gedeelte van het Landfront behouden. In 2013 is het
Landfront aangewezen als rijksmonument.
Toorenvliedt
Rond de zomer van 1942 vestigden de Duitsers hun
hoofdkwartier van de Atlantikwall op Walcheren en de
Bevelanden op Toorenvliedt, dat zij de naam Stützpunkt
Brünhilde gaven. De beschutting van het park, het
wegenpatroon en de nabijheid van villa Vijvervreugd en
kasteel Ter Hooghe zorgden ervoor dat Toorenvliedt een
uiterst geschikte locatie voor de Duitse legerleiding was.
Het nabijgelegen Vijvervreugd herbergde de logistieke
eenheden, terwijl Ter Hooghe dienstdeed als officiersmess
Zeeuws Erfgoed 20 september 2017 03
