Tijdschriften
Heem- en
oudheidkundige bladen
Zeeland. Tijdschrift van het Koninklijk
Zeeuwsch Genootschap der Wetenschappen
26/2 (2017) 39-80. Roosanne Goudbeek
beschrijft in 'Zeeuwse kompasrozen' alle nu
bekende kompasmakers van Middelburg en
de tot op heden tien bekende verschillende
soorten kompasrozen. A.J.M. de Kraker
volgt met een tweede deel van het artikel
over zes eeuwen stormvloeden en over
stromingen in de zuidwestelijke delta.
De perceptie van tijdgenoten op beleving
en verklaring van de ramp staat centraal.
In 't Is vol van schatten hier' doen conserva
toren Erik van der Doe en Liesbeth van der
Geest verslag over een Mexicaanse kruik uit
de schenking van Maarten Nijssen en diens
relatie tot Albert Einstein en over Molukse
voorouderbeeldjes. Met boekbesprekingen.
Toon Franken (tekst), Jeanine Dekker
(red.),'Nijverheid en industrie. Over piano's,
lampvoeten en Zeeuwse champagnepils',
Het leven in Middelburg vanaf het midden
van de negentiende eeuw, nr. 7 (Vianen:
Uitgeverij Optima, 2017) pag. 198-223; ill.,
foto's, tek., krt.; ISBN 978-90-0118000-7.
In de vroege negentiende eeuw bezat
Middelburg onder meer een azijnmakerij,
bierbrouwerijen, een buskruitmolen,
chocoladefabrieken, spinnerijen, passement-
fabrieken, touwslagerijen, linnenweverijen,
zoutraffinaderijen en borstelmakerijen.
Franken staat in dit deel stil bij de fabricage
van azijn, de hoogwaardige chocolade die in
Middelburg werd geproduceerd, meekrap-
en garancinefabricage op de scheepswerf
van de MCC, fabricage van olie, de hout
handel van Alberts, de productie van tabak,
melk, margarine, brood, bier, limonade, de
ijzerfabriek van Boddaert en de gloeilampen
en lampvoetenfabriek van The Vitrite Works,
die pas in 1985 uit de binnenstad verhuisde
naar het industrieterrein. Verder waren in
de stad maatschappijen die bakstenen en
dakpannen produceerde (Fak Brouwer en
Boudewijnse), een droogdok, koperslagers
die brandspuiten produceren (Peek), een
producent van brandkasten (Vogel), een
pianofabriek (van Antoine Mes) en wasserij
de Vlijt. Het boek sluit af met de chemie
fabriek van Eastman Chemical Company,
dat in 1966 als Hercules het leven zag.
Jeanine Dekker (tekst en red.),'Muziekleven
in Middelburg van Koperen Ko tot kamer
koor', Het leven in Middelburg vanaf het
midden van de negentiende eeuw, nr. 8
(Vianen: Uitgeverij Optima, 2017) pag. 226
251; ill., foto's, tek., krt.; EAN 8-776940
128099. Er wordt ingegaan op diverse
negentiende-eeuwse muziekgezelschappen
uit de deftige burgerij en mensen zoals
stadsmuziekmeester Ceulen en dirigent
Cleuver, de negentiende-eeuwse concert
zaal, Von Brucken Fok, de bijzondere
muziekuitgeverij Noske, diverse muziek
gezelschappen, Jan Morks (en zijn bezielde
leiding aan de kleppermars en het
Middelburgs Muziekkorps), Baby den
Toonder, muziek op straat, draaiorgels,
drumcorps Juliana, jongerencultuur in de
jaren zestig en zeventig van de twintigste
eeuw, de Muziekbibliotheek, de Zeeuwse
Muziekschool en diverse muziekfestivals.
Peter Lindhout, Kees de Koning (red.) en
Piet Quist (red., lay-out), Rondom het stads
recht van Tholen 1366. Jaarboek
Heemkundekring Stad en Lande van Tholen,
13 (2016) 56 pag.; ill., foto's, krt., tek.,
Jubileumuitgave ter gelegenheid van 650
jaar stadsrechten Tholen. Onderwerpen die
aan bod komen zijn: het ontstaan van
Tholen, Tholen onder grafelijk en hertogelijk
bestuur (1221-1299), onder het Henegouwse
Huis (1299-1354), het Beierse Huis
(1354-1433), onder het Bourgondische en
Habsburgse Rijk (1433-1500), de stadskeur
van Tholen en alle daaraan verbonden
functionarissen, wonen en leven in
de middeleeuwse stad, veiligheid, recht
en regels, economie, kerkelijk leven en
de veerdienst. Met literatuuropgave.
Tiny Polderman (tekst), 'Kerkelijk leven op
Walcheren', Het leven op Walcheren vanaf
het midden van de negentiende eeuw, nr. 5
(Vianen: Uitgeverij Optima, 2017) pag. 141
168; ill., foto's, tek., krt., grav.; EAN 8
776940-108060. Onderwerpen die aan
bod komen zijn het ontstaan van de
Nederlandse Hervormde kerk, de
afscheiding van 1834, de doleantie
van 1886, de vorming van de PKN,
de vrijgemaakte Gereformeerde Kerken,
rooms-katholieke kerken op Walcheren,
Willibrord op Walcheren, Onze Lieve Vrouwe
van den Polder, de kapel van Hoogelande,
heidense volksgebruiken, bijgeloof en
begrafenisrituelen. Tevens voorzien van
diverse leuke anekdotes over onder meer
bijgeloof op het eiland.
Willem van den Broeke (tekst), Tiny
Polderman (red.), 'Boeren, burgers en
buitenlui', Het leven op Walcheren vanaf
het midden van de negentiende eeuw, nr. 6
(Vianen: Uitgeverij Optima, 2017) pag. 169
196; ill., foto's, tek., krt., grav.; EAN 8
776940-108077. Onderwerp is de standen
maatschappij onder de Walcherse samen
leving en hoe lang deze nog bleef bestaan
in de twintigste eeuw. Naast de kleine groep
mensen met buitenverblijven en notabelen
bezaten de boeren een voorname positie
in de Walcherse gemeenschap aan wie de
landarbeiders ondergeschikt waren.
De komst van vele kleine boeren veranderde
dit gaandeweg. Aparte aandacht is er voor
Dokter Mezger die als een der eersten geen
rangenonderscheid onder zijn patiënten
kende; de familie van de Geerses;
Liesjesdag; veranderingen na de Tweede
Wereldoorlog met de komst van nood-
boerderijen en ruilverkaveling; de midden
stand; de opkomst van het toerisme en
enkele prominente figuren zoals de stroper
Olie en veldwachter Perrels.
In Wij van Zeeland, tijdschrift van de
Nederlandse Genealogische Vereniging
afdeling Zeeland (juli 2017) wordt
geschreven over de emigratie van
Westkappelse gezinnen die in 1844 naar
Drenthe verhuisden. De levensomstandig
heden waren in Zeeland slecht, en in de
veenkoloniën konden ze bij de ontginning
arbeiders goed gebruiken. Het was echter
geen succes: het leven was er zwaar, de
beloning slecht en de Drentenaren hadden
een andere mentaliteit dan de Zeeuwen
thuis gewend waren. Toch wonen er nog
altijd nakomelingen van deze gezinnen in
een uithoek van Drenthe, genoemd het
'Zeeland-streekje'. Sinds 1517 verspreidde
de reformatie zich snel over Europa, en
door de onderdrukking in het Bisdom
Salzburg sloegen veel lutheranen op de
vlucht. In Staats-Vlaanderen bestond
behoefte aan arbeidskrachten en de
Staten-Generaal stemde ermee in dat in
het Vrije van Sluis een groep emigranten
opgenomen werd. Ook deze migratie was
geen succes, de meeste mensen vertrokken
later weer richting Duitsland. Met de
achterblijvers ging het geleidelijk beter, in
1743 werd in Groede zelfs een eigen kerk
ingewijd. De genealogie van Georg Keijmel,
geboren in Oostenrijk circa 1650, wordt
gegeven van de eerste tot en met de zesde
generatie. Mathias Keijmel, tweede
generatie, kwam in Nieuwvliet terecht en
veel van deze 'Keijmels' zijn de provincie
trouw gebleven. In de rubriek 'Voorouders
komen tot leven' gaat J. Midavaine nog een
keer in op de bewoners van La Maison
De Haute Montagne, gelegen even buiten
Zandijk bij Veere.
Nehalennia, Archeologie, cultuurhistorie,
streektaal en volkscultuur (zomer 2017)
opent met een artikel 'De laatste
rustplaats van de familie Van Aerssen van
Sommelsdijck' (auteur J.C. Both). Veel rijk
geworden zakenlieden in de Gouden Eeuw
kochten een ambachtsheerlijkheid, zo ook
Francois van Aerssen, die in 1611 de heerlijk
heid Sommelsdijk kocht van Herman van
Bourgondië. Bijna alle leden van de familie
Van Aerssen van Sommelsdijck werden
begraven in de grafkelder in het koor van de
kerk, dat de eerste ambachtsheer had laten
bouwen. In 1795 werd de laatste Van
Aerssen van Sommelsdijck bijgezet, waarna
in 1825 de ambachtsheerlijkheid verkocht
werd aan David van Weel. Door fanatieke
patriotten en een rampzalige brand in 1799
werden de grafkelder en de erin aanwezige
skeletten vernield. Na de Tweede
Wereldoorlog wilde het gemeentebestuur de
grafkelder dichtgooien, maar A.J. Kruider,
Zeeuws Erfgoed 29 september 2017 03
