71
zijn leven besteed had, maakte Lansbergen zijne overtuiging
bekend omtrent de beweging der aarde. Hij droeg bet op
aan Gijuelmus Caesius (Blaeu), die zich in 1628 door de
verbetering van de heinelgloben beroemd heeft gemaakt
en Martinus Hortensïus wiskundige te Delftlater hoog
leeraar te Amsterdam, bragt het in 1630 uit het Hollandsch
in het Latijn over met eene voorrede, waarin hij de astrono
mische stellingen van Tycho Brahé met die van Lansbergen
vergeleek; terwijl eindelijk David Goübard eene Fransche
vertaling er van bezorgde, die in 1633 te Middelburg in het
licht verscheen 2).
Het kon niet anders of het bekend worden van Lansber
gens Commentationesmoest bij de geleerden eene groote agi
tatie te weeg brengen. Want de stelling, dat de aarde zich
om hare as en om de zon bewoog, het eerst door Aristarchus
van Samos opgeworpen, en immer als eene buitensporige god
deloosheid aangemerkt, was gedurende een aantal eeuwen slui
merend gebleventot dat Copernicus in de eerste helft van
de XVIe eeuwofschoon zoo omzigtig mogelijk haar weder
als eene natuurwet, als eene waarheid had voorgesteld in een
werk te Neurenberg in 1543 uitgegeven, onder den titel
Orbium. coelestium revolut., lib. VI. Het onthaal daarvan was
uiterst ongunstig geweest, en in weerwil dat Copernicus zijn
werk aan een' reeds overleden voorganger (Paus Paulus III
was reeds in 1530 gestorven) had opgedragen, zoo deed de
toenmalige Paus hem en al de Copernicani in den ban.
G. J. Vossii de artium et scientiarum natura ac constitutione libri
quinque. Amstelod. 1696, f°. pag. 130.
2) Goubaud heeft buitendien nog eenige stukken van Lansbergen in het
Pransch uitgegeven onder den titelLes tables perpeUielles de Philippe Lans-
bergue des mouvemens celestes construiles suivant les obvervaiions de tous
temps. Ensemble les Theories urayes et nouvelles des mouvemens celestes et
le Thrésor d'observations astronomiques. Translate du Latin par D. Goubaud.
A Middelbourg chez Zacharie Roman, 1633.
Voor het overige zijn al de in den tekst genoemde werken later gezamenlijk
ten getale van 10 stuks, in 1663 tc Middelburg, in f°. uitgegeven.
