151
vaderland werd ze tengevolge van eendrachtige samenwerking
van predikanten en kerkeraden, wellicht ook van kerkvoogden,
weldra opgevolgd en werd alzoo het oude kostuum door liet
nieuwe vervangen „zonder openbare tegenspraak van de zijde der
gemeenten." Ook in Zeeland gelukte zulks hier en daar. Niet
echter in Zeelands hoofdstad.
Bij een deel der gemeente was de synodale aanschrijving in
geen goede aarde gevallen. Ze was naar het gevoelen in die
kringen een gevolg van sommiger „toomelooze losbandigheid,"
op hare beurt haar oorsprong vindend in het dulden der hatelijke
leervrijheid. „Onze leeraars," zoo sprak men, „hebben dergelijk
„strafgewaad" niet noodig. l)at moeten ze maar overlaten aan
de „trouwolooze voorgangers." Niettemin was men niet bijster
gerust. Als de toga toch eens werd ingevoerd Die vrees
werd meermalen afgewisseld door de stille hoopdat zoo niet
alle Middelburgsche predikanten, dan toch zeker ds. Taats en
ds. Ten Kate, die zich nog onlangs tegen de synode gesteld
haddendie gewraakte aanschrijving ter zijde zouden leggen.
Dan voorloopig moest men een afwachtende houding aan
nemen. Nu en dan kreeg men iets te hoeren. Het waren
echter meest vage berichtendie de spanning deden toenemen.
Er liep zelfs een gerucht nog wel verspreid door de Middel
burgsche courant dat de toga weldra zou worden ingevoerd.
De toebereidselen voor een en ander werden al gemaakt, t)
Tntusschen had het ministerie van predikanten de synodale
missive gewikt en gewogen, de ouderlingen gepolst en met
elkander geconfereerd. En het slot van de zaak was, dat de
heeren na ernstig onderzoek en „rijp beraad" eenparig het besluit
namen om het aanbevolen ambtsgewaad toga, bef en baret
aan te nemen. Een officieele kennisgeving aan de gemeente bleef
niettemin uit.
Op een der volgende Zondagen de zomer van 1855 was
reeds een heel eind verstreken traden de dienstdoende predi
kanten onverwacht in hun nieuw costuuin op. In een der kerken
was de ontsteltenis groot en de verwarring niet minder. Velen
1) Zie: De Kerkelijke strijd bij de Nederd. Hervormde gemeente te Middelburg.
Rotterdam 1857.