VI
9. Een maatstokje (zoogenaamd zakzweitje). Geschonken
door den Heer W. Geljon te Middelburg.
10. Een brackhalster, een egge, een meekrapspade en een
snijbak. In bruikleen van de Zeeuwsche Landbouwmaat-
schappij te Goes.
11Een antieke koperen ketel. Geschonken door den, Heer
F. D. de Jong te Middelburg.
12. Een ouderwetsch hangkastje. Geschonken door Mej.
E. Kolf van Oosterwijk te Amsterdam".
Op ons verzoek heeft Dr. J. A. Vollgraff een rapport uit
gebracht betreffende den caliberstaf, berustend in de
verzameling. De mededeeling van Dr. Vollgraff, d.d. 20 Oc
tober 1931, luidt als volgt:
,,De 'koperen maatstok', gevonden in den grond van het
afgebroken arsenaal te Veere No. 124 van den Catalogus
is een z.g. Caliberstaf of Caliberstok, waaromtrent het
'Groot en volledig Woordenboek der Wiskunde enz.', uit het
Hoogduitsch vertaald, van J. L. Stammetz, overzien door W.
la Bordus (Amsterdam, Steven - Esveldt, 1758), zegt (p. 88):
'Caliber Stok, Artillerij-Maat-Staf, Regula Calibrae, is een
Instrument, waarop de Diameters van steenen, ijzeren of
looden kogelen van één, twee of meer Ponden geteekend zijn,
ten einde men uit de gegeven Caliber van een stuk ten eersten
vinden kan, hoe veel ponden IJser of Steen hetzelve schiet
of draagd Insgelijks kan men daer door de Caliber van een
Geschut determineeren, wanneer het zelve zeker Getal Ponden
Ijzer, Loot of Steen schieten zal. De vervaardiging van dezen
Maet-Stok, den welken ook sommige Visier-Staf noemen,
beschrijft breedvoerig en grondig Simienowitz P. J. Artill.
Lib. I p. 1 seqq. Zie ook Buchners Artillerie P. I p. 8 en
Brands Volkoome Connestabel P. II, c. 2, p. 72 seqq. Ook
vind men nevens een Geometrisch Bewijs Onderregt van den
selven in Wolffs Aanvangs-Gronden der Artillerij 58'.
De Caliberstaf, voor lood, ijzer en steen, heet te zijn uit
gevonden door Georg Hartmann in Neurenberg in 1540.
In den 'Mannhafter Kunstspiegel' von Josef Furtenbach
