VII
der Aeltere (Augsburg, 1663) staat (p. 210) 'Am andern
aber so ist ein grosser Uebelstand, warm der büchsenmeister
mit eigenem calibro oder masstab nicht versehen ist, dass es
gleichsam vonnöthen ware, er trüge stetigs eine balkenwaag,
seine küglen damit abzuwagen, bei sich, damit er ihnen die
gebührende ladung mitteilen könne diesem nur vorzukommen,
so solle ein jeder büchsenmeister ein gerechten calibro in
seinem besteck haben dergestalt dass. wenn er solchen nur
vornen an die mündung des stücks halt, dass er alsdann
gleich an demselben erfahren möge, was für ein genus oder
geschlecht dies oder jenes stück seie, damit er ihme nicht
allein sein rechten namen zu geben sondern auch das gewicht
der kugel, so er schiessen werde, ohne einige waag wisse'.
Ook in andere musea heeft men zulke caliberstaven. In de
'Instrumentensammlung' van het Sted. Museum te Cassel b.v.
treft men er een aan van de hand van den bekenden uurwerk
maker Jost Biirgi (15521632), beschreven als: 'ein vergol-
deter Messingtab von quadratischem Querschnitt und 0,661
m. Lange. Seine vier Seiten tragen die auf derartigen Instru
menten üblichen Scalen und Bezeichnungen, die eine ausser-
dem die Signatur ,,W. L. Z. H, Byrgi faciebat in Cassilia".'
Op het koperen staafje, toebehoorende aan het Zeeuwsch
Genootschap der Wetenschappen, is aan één zijde de lengte
van een halven Rijnlandschen voet (zes Rijnlandsche duimen)
aangegeven, d.i. 15,7 cm. Op de drie andere zijden leest men
resp. 'Ysser'. 'Steen' en 'Lood'. De getallen doen zien, dat bij
een diameter van bv. 2 Rijnlandsche duimen een kogel behoort
die, indien van ijzer, indien van steen, li/32, en indien
van lood, nagenoeg 2 gewichtseenheden zal wegen".
De conservator van de steenenkamer is een groot
gedeelte van het jaar afwezig geweest en heeft dus geen
verslag kunnen uitbrengen. De heer P. J. van der Feen Jr.
heeft de herinrichting der verzameling stelselmatig voortgezet
en deelt het volgende mede
,.De verzameling Romeinsche en Frankische metalen voor
werpen afkomstig van het strand bij Domburg, bijeengebracht
